ស្រុករំដួល

នៅស្រុករំដួល គេចូលចិត្តធ្វើតាមទំនោរ គេចាំមើលទិសខ្យល់បោកបក់ទៅណា គេងាកទៅតាមហ្នឹងដើម្បីប្រជាប្រិយភាព ។
"ចិត្តជាទេវទត្ត មាត់ជាទេវតា" បើមើលជាក់ស្តែងចង់មិនពាក់មួកសុវត្ថិភាពក៏មិនខ្ចីខ្វល់ ចង់ទម្លាប់ផឹកជោគ ផឹកស្រវឹងបើកបរ
មិនពាក់មួកសុវត្ថិភាពក៏មិនរវល់ ចង់ដើរប្រណាំងប្រជែងហ្នឹងឡាន ម៉ួតូក៏មិនឈឺចាប់មិនពន្យល់បង្ហាញពីហានិភ័យ ពីគ្រោះថ្នាក់ ។ តើចិន សហរដ្ឋអាមេរិក ថៃ អូស្រ្តាលី អង់គ្លេស ស៊ីងហ្គាពួរគេធ្វើអញ្ចឹងឬ? មិនយល់ ឬមិនខ្វល់ចង់បង្ហាញពន្យល៉?
សួរថាបើមិនដឹងរឿងត្រឹមត្រូវផង មិនដឹងទៅណាផង មិនមានផែនការសកម្មភាពច្បាស់លាស់ផង មិនទទួលខុសត្រូវផង ឬអាចថាមិនស៊ីគ្នា និយាយផ្ទុយពីធ្វើ ឬគ្រាន់តែនិយាយចោល តែសឹងតែមិនដែលផ្តល់ដំណោះស្រាយ និងមិនធ្វើផង សួរថា
បើអញ្ចឹងម៉េចក៏ចង់លេចមុខលេចមាត់ម្លេះ?

ដូចគ្នានៅស្រុករំដួលបែបគេគិតថានិយាយស្រួល ហើយនិយាយចោលៗកាន់តែស្រួល ហើយចេះតែមានអ្នកជឿមើលទៅ ។ ចិត្តជាទេវទត្ត មាត់ជាទេវតា មួយម៉ាត់ណាក៏ថាមានការចេះដឹងទាប មួយម៉ាត់ណាក៏ឃ្លាន ខ្លាច ខ្លៅ តែបើមើលលើការប្រឹងប្រែងជាក់ស្តែង មើលសកម្មភាពជាដំណោះស្រាយជាក់ស្តែង និងកាន់តែជាក់លាក់មើលលើគំនិត ការផ្តួចផ្តើមផ្សេងៗ និងមើលលើការផ្សព្វផ្សាយអប់
រំឲ្យបានជាប្រចាំលើFacebook លើYoutube ជាដើមដូចរាងស្បើយ ឬមានតិចតួចតែប៉ុណ្ណោះ ។ ស្រុករំដួលគេចូលចិត្តវ៉ៃប្រហារបុគ្គល ផ្តោតលើបុគ្គលនិយម ហើយគេចូលចិត្តចាប់ចំណុចខ្សោយ លើកដដែលៗពីកំហុសនៃបុគ្គលដោយគេមិននិយាយលម្អិតពីគំនិត ដោយ
មិនពន្យល់បង្ហាញពីដំណោះស្រាយអ្វីទេ ហើយគេចូលចិត្តគិតថា (បែបចេះតែគិតថាសម្បូរអ្នកជឿ អ្នកមិនដឹងមើលទៅ!) ឲ្យតែ "បុគ្គលខ្ញុំគឺល្អជាងបុគ្គលនោះមិនខាន (នៅតែបុគ្គលនិយមដដែល!)" ។ តាមពិតគ្រាន់តែធ្វើការងារកាព្វកិច្ច តួនាទីដូចមន្រ្តីរាជការទូទៅដូចតែគ្នា
ហ្នឹង ។ តាមពិតជាប្រជាពលរដ្ឋធម្មតា គ្រាន់តែជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវគេបោះឆ្នោតឲ្យធ្វើតំណាង និងមានអំណាចដោយភ្ជាប់នឹងតួនាទីកាតព្វកិច្ច ។ ហើយត្រូវធ្វើគម្រូល្អ ឧទាហរណ៏វិជ្ជមាន មានការទទួលខុសត្រូវកាន់តែខ្ពស់ និងត្រូវមានការពន្យល់បង្ហាញ និងផ្តល់ឲ្យមានលំហរ និងយន្តការចូលរួមទូលំទូលាយ ។ ធ្វើការបម្រើគេ ជាអ្នកតំណាងឲ្យគេ អញ្ចឹងត្រូវបើកចំហរ និងពន្យល់បង្ហាញ ពីព្រោះគេអាច
ចង់ដឹង គេអាចចង់ចូលរួម ចង់តាមដានពីប្រសិទ្ធិភាព តម្លាភាព និងគណនេយ្យភាពជាដើម ។ យកលុយ ប្រាក់ខែពីការកាត់ពន្ធ ពីប្រាក់ជំនួយពីបរទេសតើហ៏ មិនមែនលុយហោប៉ៅអ្នកណាទេ!

នៅស្រុករំដួលក៏អាចមានអ្នកមិនគិតបារម្ភពីសុវត្ថិភាព ពីសុខភាពខ្លួនឯងអញ្ចឹងកុំរំពឹងថាគិតពីអ្នកឲ្យសោះ ។ អាចចេះ អាចដឹងអ្វីល្អ អ្វីត្រឹមត្រូវ
អ្វីប៉ះពាល់ដល់សុខភាពក្នុងរយះពេលវែងឆ្ងាយ តែស្រុករំដួលចូលចិត្តរឿងពង្វក់ រឿងបន្លែបន្លំធ្វើឲ្យវិលក្បុង (ខ្លួនឯងនិយាយផ្សេង តែធ្វើផ្សឹង)
និយាយឲ្យខ្លីស្រួលស្តាប់ខ្លាចគេល្អ ខ្លាចគេចេះជាងខ្លួនឯង ។ ពូកែខាងអុជអាល ប៉ែងជើង អាត្មានិយម (ជួនកាលគេពង្វក់ដោយមិនដឹងខ្លួន)
មិនពន្យល់បង្ហាញ មិនទទួលខុសត្រូវ អាចពូកែ តែពូកែខាងខូច ចង់ល្អ ចង់ចេះខ្លួនឯង តែខ្លាចគេល្អគេចេះជាងខ្លួន ។

"ចិត្តជាទេវទត្ត មាត់ជាទេវតា" "បុគ្គលគឺអាត្មានិយម" និង"និយាយស្រួលទេ ហើយនិយាយចោលៗកាន់តែស្រួល" ។ អ្នកអាចនឹកឃើញថាបើ
មានគំនិតល្អ មានការគិតគូរថ្លឹងថ្លែង និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់អាចបើកចំហរ អាចពន្យល់បង្ហាញមក ។ អ្នកក៏អាចនឹកឃើញថានិយាយ
ស្រួលទេ ប៉ុន្តែតើច្បាស់លាស់ តើលម្អិត តើមានប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវដូចម្តេច? នោះក៏នាំដល់អ្នកយល់ថាហេតុអ្វីគណបក្សប្រឆាំង
នៅស៊ីងហ្គាពួរមានគោលនយោបាយច្បាស់លាស់លើវិស័យផ្សេងៗ និងដាក់បង្ហាញជាចំហរដល់សាធារណ:ជនលើអ៊ីនធើណែត? គេមិនចង់
ឲ្យមើលឃើញថាមានការបន្លែបន្លំ ត្រឡប់ត្រឡិនម្តងលិចម្តងកើតគ្មានគោលដៅ ((អាចគិតថាមានការចេះដឹងទាប អញ្ចឹងចាំមើលទិសខ្យល់
ចាំមើលទំនោរ មតិមហាជនងាកទៅខាងណា ។ បើថាឲ្យច្បាស់មិនច្បាស់ទេ ពីព្រោះបើច្បាស់គឺដឹកនាំ ពន្យល់បង្ហាញពីចំណុចលម្អិតផ្សេងៗហើយ!)
មិនមានការទទួលខុសត្រូវទេ ។ គេក៏មិនចង់មើលមកថាពូកែតែបន្លំ ពូកែតែពង្វៀងឲ្យច្របូកច្របល់ ឲ្យរសេមរសាមពិបាកយល់ពីព្រោះមិនចង់ឲ្យយល់ មិនចង់ទទួលខុសត្រូវ ពូកែតែពន្យុះអុជអាលឲ្យតែបែកបាក់ ឲ្យរីកសាយកំហឹង សម្អប់ក្នុងចំណោមមហាជន និងសង្គមជាតិគេទេ ។ ហើយគេក៏មិនចង់ឲ្យមើលឃើញថាមានចិត្តជាទេវទត្តមាត់ជាទេវតា ជាមនុស្សឪកាសនិយមចង់ល្អតែខ្លួនឯងដោយមិនច្បាស់លាស់ មិនល្អិតល្អន់ និងមិនមានការទទួលខុសត្រូវឡើយ ។

ការជជែកពិភាក្សាលើបញ្ហាគ្រឿងស្រវឹង

ការជជែកពិភាក្សាលើបញ្ហាគ្រឿងស្រវឹង

បរិស្ថានជាដែកឆក់ដែលទាញយើងឲ្យទៅរកវាទោះជាចង់ ឬមិនចង់ ។
ឧទាហរណ៏ងាយយល់ បើអ្នកអង្គុយតុផឹកស៊ី បរិស្ថាននេះនឹងអូសទាញ
ឲ្យផឹក ឲ្យជក់តាមហ្នឹងហើយ!

ឧទាហរណ៏មួយទៀតលើគ្រឿងស្រវឹង តើបើបរិស្ថានជាដែកឆក់ដែល
អូសទាញយើង សំណួរចម្បងអាចលើកឡើងថា តើបរិស្ថានទាញទៅ
រកផ្លូវលូតលាស់ ផ្លូវរីកចម្រើនវិជ្ជមានអ្វី? ឬផ្លូវហានិភ័យ ផ្លូវគ្រោះថ្នាក់
និងផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះសម្រាប់បុគ្គលផ្ទាល់ គ្រួសារ និងសង្គមជាតិទាំង
ពេលបច្ចុប្បន្ន និងទៅអនាគត? តើយុវវ័យធ្លាក់ទៅក្នុងទម្លាប់ និងវក់
រឿងផឹក ចូលក្លឹបមានផលវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមានអ្វីខ្លះ? ហើយបើរាប់
បញ្ចូលរឿងវក់ផឹក ចូលក្លឹប និងរួមភេទនៅវ័យក្មេង តើសមត្ថភាព
សិក្សា និងសមត្ថភាពផលិតភាពក្នុងការងារនឹងទៅជាយ៉ាងណា?
សូមគិតពីភាគរយខ្ពស់ ។ តើទំពាំងស្នងឬស្សីមានន័យថាដូចម្តេច?
តើទម្លាប់ផឹកជោគជាំ និងស្រវឹងបើកបរមានផលវិជ្ជមាន និងបង្ក
ហានិភ័យ និងគ្រោះថ្នាក់អ្វីខ្លះ? តើផលវិបាកកើតឡើងពីគ្រឿង
ស្រវឹងលើគ្រួសារ និងសង្គមជាតិមានអ្វីខ្លះ? ដំណោះស្រាយ? តើ
ដើម្បីបានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ និងក្នុងការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ក្នុងការ
ធានា គាំពារ និងគាំទ្រដើម្បីការលូតលាស់ជាវិជ្ជមាន ប្រកបដោយ
សុខុមាលភាព និងការលូតលាស់សក្តានុពលពេញលេញសម្រាប់
សមាជិកសង្គមទាំងអស់ តើអាចរំពឹង និងរំលេចឲ្យឃើញបានយ៉ាង
ដូចម្តេច?

ដល់តែច្បាប់ វិន័យច្បាស់លាស់ហ្មត់ចត់ និងមានទំណួលខុសត្រូវរួមមួយ
ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងតាមរយ: ក)ច្បាប់គ្រប់គ្រងលើគ្រឿងស្រវឹង បារី និងក្លឹប
ខ)ការពិន័យធ្ងន់ធ្ងរបើកបរពេលស្រវឹង
គ) ការចេញប័ណ្ណបើកបរប្រកបដោយស្តង់ដារ និងការទទួលខុសត្រូវ
ខ្ពស់ជាដើម ។ល។ តើទាក់ទាញ អូសទាញឲ្យទៅណា? ផលវិជ្ជមាន
សុវត្ថិភាពបុគ្គល សុវត្ថិភាពសាធារណ: ចំណេញល់សង្គមជាតិច្រើន
ឬផ្ទុយពីហ្នឹង? តើហេតុអ្វីប្រទេសថៃ អង់គ្លេស អូស្រ្តាលីជាដើមគេធ្វើ
អ្វីដែលគេធ្វើលើបញ្ហាគ្រឿងស្រវឹង? អាចបើកឲ្យមានការជជែកដេញ
ដោលទួលំទូលាយពីភាគីច្រើន ។

វាមានសារ:សំខាន់លើភាពជាគម្រូ ឧទាហរណ៏ល្អ និងភាពជាមេដឹកនាំ ។
ថាតើមេដឹកនាំ អ្នកនយោបាយ តួអង្គសង្គម និងភាគីផ្សេងៗទៀតមាន
ជំហរ មានគោលនយោបាយបែបណា និងមានការគិតគូរ និងការថ្លឹង
ថ្លែងអ្វីខ្លះលើបញ្ហាគ្រឿងស្រវឹង? (អ្នកអាចស្វែងយល់ពីអត្ថប្រយោជន៏
ទូលំទូលាយពីការអង្គុយជជែកគ្នាដោយបើកចំហរ ដោយទំណួលខុស
ត្រូវខ្ពស់ តែមិនមែនហិង្សា មិនចាក់ចូច បង្វែរ ពង្វៀងអុជអាលអីទេ!)

ការគាំទ្រ គាំពារ និងធានាការលូតលាស់ប្រកបដោយភាពវិជ្ជមាន ប្រកបដោយសុខុមាលភាព និងការលូតលាស់សក្តានុពលពេញលេញ

អនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំបរិយាយ និងពន្យល់បង្ហាញថាតើអាចរំពឹង និងទុកចិត្តបាន
"លើការគាំទ្រ គាំពារ និងធានាការលូតលាស់ប្រកបដោយភាពវិជ្ជមាន
ប្រកបដោយសុខុមាលភាព និងការលូតលាស់សក្តានុពលពេញលេញ
បានយ៉ាងដូចម្តេច?"

អនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំលើកឧទាហរណ៏ និងពីចំណុចគោលខ្លះៗ:
-កែទម្រង់ និងបញ្ឈប់ការដាក់សំពាធទារលុយប្រចាំថ្ងៃ និងខែ ការលក់
ឯកសារ រៀនគួរ (ធ្វើតាមស្មគ្រ័ចិត្តវិញ) ការច្បិចមេរៀនពន្យល់មិនគ្រប់
គ្រាន់ ការដាក់សម្ពាធយកមេរៀនរៀនគួរដាក់ប្រឡងជាដើម ។ ទង្វើទាំង
អស់នេះប៉ះពាល់ដល់កូនសិស្សគ្នាមានជីវភាពខ្សត់ខ្សោយ និងជាពិសេស
អ្នកជនបទ ។ បើនិយាយពីភាគរយខ្ពស់គ្នារៀនបានត្រឹមថ្នាក់ទី៧ ទៅ០៩
ទេ អាណិតគ្នាផង ។ ហើយទង្វើទាំងអស់នេះមិនបានឆ្លើយតប និងគាំទ្រ
“គាំទ្រ គាំពារ និងធានាការលូតលាស់ប្រកបដោយភាពវិជ្ជមាន
ប្រកបដោយសុខុមាលភាព និងការលូតលាស់សក្តានុពលពេញលេញ” ទេ ។

-រឿងសុវត្ថិភាពនៃសិស្សានុសិស្សដូចជាពាក់មួកសុវត្ថិភាព ការរៀបចំ និងថែទាំរក្សា
ចិញ្ចើមថ្នល់ (បើមិនសម្រាមគរទេ គឺមានការរំលោភយកចិញ្ចើមថ្នល់) ពីព្រោះវាទាក់
ទងដល់សុវត្ថិភាពសិស្សានុសិស្ស ។ អាចផ្តួចផ្តើម និងចូលរួមក្នុងគម្រោងផែនការ
អភិវឌ្ឃន៏មូលដ្ឋាន និងគម្រោងអភិវឌ្ឃន៏ហេដ្ឋារចនាសម្ពន្ធ័ថ្នាក់ជាតិដោយស្នើពីការ
រៀបចំចិញ្ចើមថ្នល់ ពីផ្លូវកង់ ម៉ូតូ និងឡានច្បាស់លាស់ ។ សុំបញ្ចូលនៅក្នុង "ប្លង់មេ និង
ស្តង់ដារ" នៃគម្រោងអភិវឌ្ឃន៏ពីព្រោះសិស្សានុសិស្សដើរថ្មើរជើង និងជិះកង់ប្រឡង
ប្រណាំងនឹងចរាចរណ៏ឲ្យរវាម ជិះជ្រែ ជិះរុលអញ្ចឹងពិតជាបង្កហានិភ័យ និងគ្រោះ
ថ្នាក់ខ្ពស់ ។ ការផ្តួចផ្តើម និងការចូលរួមចំណែកនេះនឹងបង្ហាញពីការយកចិត្តទុកដាក់
និងការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ និងបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ពីការគិតគូរថ្លឹងថ្លែងវែងឆ្ងាយ ពីការ
រួមបញ្ចូល (Inclusiveness) និងពីភាពប្រទាក់ក្រឡា (Interconnectedness) នៃវិស័យ
នីមួយៗនៅក្នុងសង្គម ។ សូមរំលេចឲ្យឃើញពីប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់លើ
កិច្ចសហប្រត្តិបត្តិការរវាងវិស័យនីមួយៗ ។ (គេធ្វើដល់កំណត់ល្បឿនយានយន្ត និងមាន
ភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៏សម្រាប់តំបន់នៅក្បែរសាលាហើយ នេះមិននិយាយដល់ទូរសម្រាប់
ដាក់សម្ភារ:កូនសិស្សនៅសាលាផង ។)

-សូមមាន ក)សេវាទូរសព្ទ័នៅសាលា ខ)មានផ្តល់ការប្រឹក្សាលើការរៀនសូត្រលើការរៀន
សូត្រ និងលើករណីកំហុសឆ្គងនៃអាកប្បកិរិយាកូនសិស្ស គ)មានការជួបប្រជុំគ្រូបង្រៀន-
អាណាព្យាបាល-កូនសិស្សបានញឹកញាប់ និងមានការបញ្រ្ជាប និងការអប់រំលើវិធីសាស្រ្ត
រៀន និងលើបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ។ ឧ.http://www.ecda.gov.sg/Pages/ECC_14_Home.aspx

-សូមសំណួមពរបរិស្ថានសាលាមានអនាម័យ ឧ.បរិវេណសាលា ថ្នាក់រៀន បង្គន់ ចំណី
ចំណុកមានអនាម័យ និងបរិស្ថានមិនមានបារី និងគ្រឿងស្រវឹង ។ សុំការយោគយល់
ពីសំណាក់លោកគ្រូ និងអ្នកគ្រូមិនមានជប់លៀងមានផឹកគ្រឿងស្រវឹង និងជក់បារីក្នុង
បរិវេណសាលាដើម្បីជាគម្រូ និងឧទាហរណ៏វិជ្ជមាន ។ គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏គួរឲ្យព្រឺក្បាល
ណាស់ពីព្រោះសម្លាប់ជីវិតជាមធ្យម០៦នាក់ នោះមិនតិចទេ ។ ដូច្នេះសូមធ្វើជាគម្រូ
និងឧទាហរណ៏វិជ្ជមាននៅក្នុងបរិវេណសាលា ។

-ចំណុចគួរទទួលបានការកោតសរសើរគឺមានបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ជាប្រភព និងធនធាន
សម្រាប់បង្រៀន និងរៀន ។
។ល។

សុទ្ធតែសញ្ញាបត្រ សុទ្ធតែរៀន និងរស់នៅបរទេស សូមជួយគិតគូរ ថ្លឹងថ្លែង និងរៀបចំ
ឲ្យផង ។
(រាជរដ្ឋាភិបាលទុកដូចជាអាណាព្យាបាល ជាឪពុកម្តាយ ដូច្នេះសូមធ្វើជាគម្រូល្អ ឧទាហរណ៏
វិជ្ជមាន និងដូចគ្នាដែរដែលយើងប្រាថ្នា និងចង់បានឲ្យបុត្រាបុត្រីកូនចៅយើងបានល្អ ពូកែ
និងរុងរឿងប៉ុណ្ណា សូមគិតគូរ និងរៀបចំឲ្យគ្នាប្រជាពលរដ្ឋផង ។)

សូមអរគុណ ។ តើអ្នកយល់យ៉ាងណាដែរ?

មេរៀននៃភាពជាមេដឹកនាំ

មេដឹកនាំត្រូវមានទស្សន:វិស័យ ទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ មានបេះដូងធំទូលាយដែលអាចធ្វើការជាមួយ
ធនធានមនុស្សដែលមានបុគ្គលក្ខណ:ផ្សេងៗ និងអាចប្រាស្រ័យទាក់ទង និងយល់ដឹងពីសុខទុក្ខ
សមាជិកសង្គមទាំងអស់ (Pro-poor and Pro-rich; all walks of life) ។ ពួកគេត្រូវទាមទារខ្ពស់ជាកាតព្វកិច្ចក្នុងការធ្វើជាគម្រូល្អ និងឧទាហរណ៏វិជ្ជមាន ហើយប្រាកដណាស់គឺគ្មានភាពសង្ស័យទាល់តែសោះចំពោះ
ការយល់ឃើញ និងបែងចែកអ្វីដែលត្រឹមត្រូវ/មិនត្រឹមត្រូវ អ្វីមានផលវិជ្ជមាន/ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានចំពោះ
ផលប្រយោជន៏រួម និងចីរភាពនៃផលប្រយោជន៏របស់សង្គមជាតិ ។

អ្នកតំណាងរាស្រ្ត គ្រូបង្រៀន គ្រូពេទ្យ មន្រ្តីប៉ូលីស ប៉េអឹម អ្នកធ្វើការអង្គការ កសិករ ។ល។ សុទ្ធតែជាមេដឹកនាំពីព្រោះពួកគេសុទ្ធតែបម្រើ និងធ្វើការសម្រាប់ផលប្រយោជន៏រួម និងសង្គមជាតិ ។ ម្នាក់ៗសុទ្ធតែអាចក្លាយជាមេដឹកនាំ ។ អ្នកតំណាងរាស្រ្តជាបុគ្គលតំណាងប្រជាពលរដ្ឋក្នុងប្រទេសទាំងមូល ជាបុគ្គលធ្វើការបម្រើ
និងសម្របសម្រួលសម្រាប់ការពារ ធានា និងជម្រុញផលប្រយោជន៏សម្រាប់សង្គមជាតិទាំងមូល ។ គឺសម្រាប់ផលវិជ្ជមាន ផលចំណេញជាអតិបរមា ដោះស្រាយបញ្ហា និងគ្រប់គ្រងផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានឲ្យនៅជាអប្បរមា ។
គ្រូបង្រៀនជាវិស្វករព្រលឹង គ្រូពេទ្យជួយព្យាបាលជួយសង្រ្គោះអាយុជីវិត មន្រ្តីប៉ូលីសប៉េអឹមការពារពីគ្រោះថ្នាក់និងធានាសុវត្ថិភាពសាធារណជន ។ល។

ជាក់ស្តែងតាមពិតទៅមេដឹកនាំគ្រាន់តែជាមនុស្ស ជាប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញ ។ពួកគេត្រូវការភាពជាឯកជន ត្រូវការហាត់ប្រាណ ញ៉ាំចំណីអាហារ សំរាក និងដំណេកដូចគេដូចឯងធម្មតា ។ គ្រាន់តែថាមានគុណសម្បត្តិខាងលើ
ហើយឲ្យកាន់តែប្រពៃ ប្រសើរគឺមានទសពិធរាជធម៌ ឬមានមេត្តា ករុណា សីលធម៌ ភាពអត់ធ្មត់ និងបញ្ញា ។ អ្នកមានភាពអស្ចារ្យនៅក្នុងខ្លួនអ្នក! ចំណង់ និងទម្លាប់អាន ស្រាវជ្រាវ ការជជែកពិភាក្សា ការបើកទូលាយចិត្ត ការគិតគូរថ្លឹងថ្លែង ភាពមានវិន័យ ការផ្តោតជាចម្បងលើពត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយសុទ្ធតែអាចនាំអ្នកទៅដល់ការលូត
លាស់សក្តានុពលពេញលេញ និងអាចជាទុននាំអ្នកទៅដល់ភាពជាមេដឹកនាំ ។ ប្រុងប្រយ័ត្ន មានទំណួលខុសត្រូវនិងស្វែងយល់ពីទម្លាប់អ្នក ។ កាត់បន្ថយចំណង់ផ្តោតតែលើការកម្សាន្ត ការសប្បាយនឹងកំប្លែង ចម្រៀង មិនចូលចិត្តអាន មិនចូលចិត្តពត៌មាន ។ ផ្ទុយទៅវិញស្វែងរកការពេញចិត្ត (Satisfaction) និងសន្តិភាពផ្លូវចិត្ត (Peace of Mind)
និងមានការយល់ដឹងទូលំទូលាយលើបញ្ហាប្រឈម ពីទំណួលខុសត្រូវ និងប្រសិទ្ធិភាពនៃការងារវិញ ។ មេដឹកនាំដឹកនាំ បម្រើ សម្របសម្រួល និងដោះស្រាយបញ្ហា ហើយប្រសិទ្ធិភាពនាំដល់សេចក្តីពេញចិត្ត ។

សូមពិចារណាបន្ថែមលើ:
*ភាពជាគម្រូ និងឧទាហរណ៏វិជ្ជមាន
ក) លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីស៊ីងហ្គាពួរ Lee Hsien Loong ឈរតម្រង់ជួរចាំទិញអាហារ (អត្ថន័យ: Rule of Law) និងការអានជានិម្មិតរូបសម្រាប់សិស្សថ្នាក់តូច (បណ្តុះទម្លាប់អាន និងទម្លាប់រៀនពេញមួយជីវិត Life-long learning habit!)

ខ) ប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូនេស៊ីថ្មីៗនេះជិះយន្តហោះកៅអីធម្មតា (Economy Ticket)ដើម្បីទៅអបអរកូនប្រុសដែលបញ្ចប់
ការសិក្សានៅស៊ីងហ្គាពួរ (ការងារផ្ទាល់ខ្លួនដោយមិនចំណាយធនធាន និងថវិការរដ្ឋ) ។

គ) នាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌា Narendra Modi ផ្តួចផ្តើមយុទ្ធនាការ"សម្អាតឥណ្ឌា" (ទទួលស្គាល់បញ្ហា ដោះស្រាយបញ្ហា ។ សកម្មភាពជាក់ស្តែងមានទម្ងន់ជាងការនិយាយតែមាត់) ។

ឃ) ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកលោកObama នាំកូនទិញសៀវភៅ ឈរតម្រង់ជួរដូចគេដូចឯង និងប្រើCredit Cardផ្ទាល់ខ្លួន ។

**
១) ត្រូវធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវបើទោះជាមានការរិះគន់ និងជិនឆ្អន់ ។
២) ត្រូវបើកចំហរ បើកឲ្យមានការជជែកដេញដោល ឲ្យមានលំហរ មានយន្តការ
ចូលរួមតាមដាន ។
(អ្នកអាចគិតបញ្ច្រាសវិញ ប្រសិនបើការគិតគូរ ការប្រឹក្សាយោបល់ និងការ
ថ្លឹងថ្លែងបានល្អិតល្អន់ បានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ សូមជួយបើកចំហរពន្យល់
បកស្រាយ និងសូមផ្សព្វផ្សាយជាចំហរជាប្រចាំ និងសូមមានលំហរ មាន
យន្តការណ៏ចូលរួម និងតាមដានផង ។)

***
សូមប្រឹក្សាបន្ថែម:
ក) ទំណួលខុសត្រូវ + ច្បាប់ + បច្ចេកទេស + ចីរភាព
ខ) មេដឹកនាំ + គណបក្សនយោបាយ + ការចូលរួម & ទិន្ន័យពីប្រជាពលរដ្ឋ + ការចូលរួម& ទិន្ន័យពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល
អង្គការដៃគូអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញ
គ) ធនាគារខួរក្បាល (Think Tankអាចជាក្រុមទីប្រឹក្សានៃអភិបាល នៃមេដឹកនាំមុនៗ
ឬវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានជំនាញច្បាស់លាស់លើផ្នែកផ្សេងៗ)
ឃ) ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងយន្តការណ៏ផ្សេងៗបើកចំហរ មានផ្តល់ពត៌មានជាសាធារណ:
ដើម្បីតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ eg Act for Access to Information ។ សេវារសាធារណ:មន្ត្រីសាធារណ:គិតគូរ ប្តេជ្ញាចិត្ត និងធ្វើការបំរើសាធារណ: ទទួលប្រាក់ខែ កាត់ពន្ធពីប្រជាពលរដ្ឋសម្រាប់មហាជននិងសង្គមជាតិ ។

សូមជួយណែនាំ ។ សូមអរគុណ ។

ហេតុអ្វីត្រូវបើកចំហរ ស្វាគមន៍ការប្រឹក្សាយល់បល់ និងមានលំហរ និងយន្តការចូលរួម និងតាមដានទូលំទូលាយ?

ហេតុអ្វីត្រូវបើកចំហរ ស្វាគមន៍ការប្រឹក្សាយល់បល់ និងមានលំហរ និងយន្តការចូលរួម និងតាមដានទូលំទូលាយ?

១) នៅពេលច្បាស់លាស់ ខ្លាំង (មានន័យថាបម្រើ និងធ្វើការសម្រាប់ប្រយោជន៍រួមកាន់តែប្រសើរ កាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់!) ថាបានគិតគូរថ្លឹងថ្លែងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ។

២) នៅពេលមិនច្បាស់លាស់ ត្រូវការទិន្ន័យបន្ថែម ត្រូវការពហុមតិយោបល់ដើម្បីឲ្យបានដំណោះស្រាយល្អិតល្អន់
ដំណោះស្រាយមានតុល្យភាព ។

៣) នៅពេលគម្រោងអភិវឌ្ឃន៏ថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងថ្នាក់ជាតិសម្រាប់ផលប្រយោជន៏ប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន និង
សាធារណ:ជនទូទៅតាមរយ:ការកៀរគរថវិការពី i.ប្រាក់ពន្ធប្រជាពេលរដ្ឋ ii.ប្រាក់កម្ចី និងប្រាក់ជំនួយពីបរទេសក្នុងនាមសង្គមជាតិទាំងមូល ។ អាចផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងវេទិកាសាធារណ: និងតាមរយ:វិបសាយផ្លូវការ ផេកលើFacebook ឬYoutube ។

អាចទាញអត្ថប្រយោជន៍វិជ្ជមានទូលំទូលាយពីបច្ចេកវិទ្យាដូចជា UK Parliament (Facebook), ស្ថាប័នរដ្ឋជាច្រើនរបស់ស៊ីងហ្គាពួរលើFacebook, MOE, Singapore & Prime Minister's Office, Singapore (Youtube) ។ល។

តើអ្នកអាចបន្ថែមមតិយោបល់ និងទឡ្ហីករណ៍ផ្សេងៗទៀតដើម្បីពន្យល់បង្ហាញពីចំណុចខាងលើទេ?

អ្នកខ្លាំង

ដឹងមានអ្នកខ្លះឈាមក្តៅ ឈាមឆេះឆួលដូចទឹកពុះ ហើយក៏មានអ្នកខ្លះមានគំនិតថា "អ្នកខ្លាំង" ទាល់តែផ្តួលគូរប្រកួត ទាល់តែឈ្នះអ្នកប្រជែងទាំងអស់ ។ អាចថានេះជាស្មារតីមួយ ជាស្មារតីអ្នកកីឡាដែលត្រូវតែហ្វឹកហាត់ ប្រឹងប្រែង និងដឹងពីគូរប្រកួត ។ តែកិច្ចការជាតិមិនអញ្ចឹងទេ មិនដូចកីឡាមិនដូចអុកខ្មែរដែលចាញ់ហើយអាចរៀបលេងឡើងវិញទេ ។ ត្រូវគិតប្រយោជន៍រួម ប្រយោជន៍ជាតិ និងចីរភាពនៃផលប្រយោជន៍ ។ សួរថាតើទៅណា? ធ្វើអ្វី? ធ្វើយ៉ាងដូចម្តេច? តើ "ប៉ុន្មានភាគរយ" ទទួលបានផលប្រយោជន៍? ។ល។

តែបើអ្នកខ្លះមានះ និងនៅតែគិតថាទេដល់បានដូចខាងលើបានហៅថា "អ្នកខ្លាំង" ។ អញ្ចឹងក៏អញ្ចឹងចោះ តែសូមឲ្យស៊ីវិល័យ និងអហិង្សា ។ សូមឲ្យបើកចំហរពន្យល់បង្ហាញ និងចែករម្លែក និងលើកបង្ហាញ និងរំលេចឲ្យឃើញថា តើបានប្រយោជន៍រួម ប្រយោជន៍វែងឆ្ងាយយ៉ាងដូចម្តេច? ម្យ៉ាងខ្លាំង មានការគិតគូរ
ថ្លឹងថ្លែង បានប្រឹក្សាពត៌មាន យោបល់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ហើយម៉្យាងទៀតតួនាទីកាតព្វកិច្ចគឺធ្វើការបម្រើ
ធានា ការពារ និងជម្រុញផលចំណេញ ផលវិជ្ជមានឲ្យដល់សង្គមជាតិជាអតិបរមា ឬថាដោះស្រាយបញ្ហានិងគ្រប់គ្រងផលប៉ះពាល់ឲ្យនៅជាអប្បរមា ។

វាមានសារ:បើក្រឡេកមើលមេរៀនប្រវត្តិសាស្រ្តពីអតីតកាលត្រួសៗ ។ ការប្រកួតប្រជែងរវាងបុគ្គល ការលើកតម្កើងបុគ្គលនិយម និងប្រជែងភាពខ្លាំងដោយ "មិនឆ្លើយតប និងបម្រើប្រយោជន៍រួម ផលប្រយោជន៍សង្គមជាតិទេនោះ" អាចនាំដល់ការបែកបាក់សាមគ្គី វប្បធម៌ទឹកឡើងត្រីស៊ីស្រម៉ោច ទឹកហោចស្រម៉ោចស៊ីត្រី អំពើហិង្សា សង្រ្គាមស៊ីវិល ។ល។ និយាយឲ្យស្រួលយល់គឺឈ្លោះគ្នាមិនដែលចំណេញ អញ្ចឹងសូម
ឲ្យអង្គុយជជែកពិភាក្សា ឈ្លោះគ្នាដោយបើកចំហរដើម្បីឲ្យដឹងថា តើបានប្រយោជន៍រួម និងផលប្រយោជន៍វែងឆ្ងាយយ៉ាងដូចម្តេច?

ទន្ទឹមហ្នឹងនេះដែរ បើជាអ្នកខ្លាំង ចេះច្បាស់ គិតគូរថ្លឹងថ្លែងសព្វគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ត្រូវតែអាចបើកចំហរពន្យល់បកស្រាយ និងផ្តល់លំហរ និងយន្តការចូលរួមតាមដាន ។

ភ្ជាប់ជាមួយគ្នានេះ ឧទាហរណ៏មួយផ្នែកតូចទាក់ទងគម្រោងអភិវឌ្ឃន៍មូលដ្ឋានដូចជាផ្លូវថ្នល់ ដោយសាឈរលើមូលដ្ឋានគ្រឹះចម្បងៗដូចជា: ក)ការអភិវឌ្ឃន៍គឺសម្រាប់ប្រជាជនមូលដ្ឋាន និងសាធារណជន ខ)ថវិការបានពីការកៀរគរពីប្រាក់បង់ពន្ធរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និង គ)ថវិការបានពីប្រាក់កម្ចី និងប្រាក់ជំនួយពីបរទេសក្នុងនាមសង្គមជាតិទាំងមូល ។ ដូច្នេះមិនមែនជាបញ្ហាអ្វីទេសម្រាប់ការបើកចំហរ ការផ្សព្វផ្សាយ និងមាន
យន្តការចូលរួម និងតាមដាន ។

ជាសរុបទៅនៅក្នុងកិច្ចការជាតិ "អ្នកខ្លាំង" មានន័យថាបានគិតគូរ បានថ្លឹងថ្លែងល្អិតល្អន់ មានដំណោះស្រាយមានតុល្យភាព យល់ច្បាស់ ចេះច្បាស់ ធ្វើច្បាស់ បម្រើ និងការពារផលប្រយោជន៍រួមកាន់តែប្រសើរ កាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ ដូច្នេះត្រូវតែបើកចំហរឲ្យមានការចូលរួម និងតាមដាន ។

សូមជួយណែនាំ ។ សូមអរគុណ ។

(តើអ្នកចង់សរសើរ ចង់គាំទ្រ និង/ឬចង់ឃើញការប្រឡងប្រណាំងការគិត និងធ្វើ
ឲ្យកាន់តែល្អ កាន់តែត្រឹមត្រូវ កាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាព ស្តង់ដារកាន់តែខ្ពស់
និងទំណួលខុសត្រូវកាន់តែខ្ពស់?

ឬអ្នកចង់ឃើញការប្រកួតប្រជែងធ្វើរឿងអាក្រក់ ធ្វើរឿងមិនត្រឹមត្រូវ រឿងមិនជា
គម្រូល្អ និងឧទាហរណ៏អវិជ្ជមាន?


អ្នកមានជម្រើស មានទំណួលខុសត្រូវ និងមានចំណែកនៅក្នុងទិដ្ឋភាព និងផ្លូវពីរ
ផ្ទុយគ្នានេះ ។ សូមចូលរួមចំណែកវិជ្ជមាន កាត់បន្ថយចំណែកអវិជ្ជមាន និងធ្វើជាផ្នែកនៃដំណោះស្រាយ ។

ការបើកចំហរ ការអង្គុយជជែកពិភាក្សាដោយទំណួលខុសត្រូវ និងស៊ីវិល័យ
និងយន្តការចូលរួម និងតាមដានបម្រើផលប្រយោជន៏ទាំងអស់គ្នា និងជា
រឿងត្រឹមត្រូវដែលត្រូវធ្វើ ។)

ជៀសវាងការវ៉ាយប្រហារបុគ្គល និងលើកតម្កើងបុគ្គល

Rather than brain draining and allocating huge resources on "personal attacks", how about keeping busy with "roles of obligations?" For instance, dissemination&education, judiciary strengthening, legal training for state's officers and party members, addressing and tackling issues for max benefits for the public and so on.
Lessons from past history and crisis around the globe will teach you that fueling hatred, anger and violence shall add up and escalate hatred, anger and violence, and greed and the love of power shall destroy any society and country! 

Learn and do the right things; integrity is the best policy.
No one can kid and cheat all the time!

រូបមន្តប្រជាធិបតេយ្យ

"រូបមន្តប្រជាធិបតេយ្យ" គឺគិតពីផលចំណេញ ផលវិជ្ជមានសម្រាប់មហាជននៅក្នុងភាគរយខ្ពស់ ។ ឧទាហរណ៏សាមញ្ញ ខ្ញុំផ្ទាល់សរសើរចំណាត់ការណ៍ប្រទេសចិននៅលើបញ្ហាបារី ។ មានការហាមឃាត់ការផ្សាយពាណិជកម្មលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ មានការពិន័យ
និងហាមឃាត់ការជក់បារីក្នុងផ្ទះ ក្នុងឡាន ជក់បារីពេលក្មេង និងស្រ្តីមានផ្ទៃពោះនៅជុំវិញ ។ អ្នកអាចគិតពីផលវិជ្ជមាន ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាន រឿងត្រឹមត្រូវ រឿងមិនត្រឹមត្រូវ ផលប្រយោជន៍រួម និងផលប្រយោជន៍វែងឆ្ងាយ ។ ផលវិជ្ជមាន ការលូតលាស់ជាវិជ្ជមានសម្រាប់មនុស្ស៩០ ៨០ភាគរយ និងមាននូវប្រយោជន៍រួម ផលប្រយោជន៍វែងឆ្ងាយជារឿងប្រជាធិបតេយ្យណាស់ ។
វាត្រូវការតែបង្កើនការយល់ដឹងបន្ថែម សប្បាយ កំសាន្តដោយការទទួលខុសត្រូវ និងកែប្រែទម្លាប់ខ្លះៗ ។ ខ្ញុំក៏ជាអ្នកជក់បារី និងផឹកគ្រឿងស្រវឹងដែរ តែវិធានការណ៍វាល្អសម្រាប់ប្រពន្ធ កូនយើង មិត្តភក្រ្ត័ និងបងប្អូនយើង!

នៅឧទាហរណ៍មួយទៀត បើសិនមានផ្លូវឡាន ម៉ូតូ និងកង់ច្បាស់លាស់ មានភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍ច្បាស់លាស់ ការពិន័យម៉ូតូឡានដែលវ៉ាជ្រុលហួសគំនូសខ្លួនដែលបង្កការកកស្ទះ ដែលមិនគោរពគំនូសបើកបរ និងមិនគោរពភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍តែ១០ទៅ២០ភាគរយនៃអ្នកបើកបរ នោះមហាជនភាគច្រើននឹងអបអរសាទរ ។ នោះគឺជារឿងប្រជាធិបតេយ្យណាស់! អ្នកប្រព្រឹត្តល្មើសនឹងថយចុះ ផ្ទុយទៅវិញប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែច្រើននឹងងាកមកគោរពច្បាប់កាន់តែខ្ជាប់ខ្ជួន ។ ទន្ទឹមហ្នឹងនេះក៏សរសើរ
ចំណាត់ការមានប៉ូលីសមានការឈរជាជួរជួយសម្រួលចរាចរណ៍នៅពេលបុណ្យទាន តែគ្រាន់តែថានេះជាដំណោះស្រាយរយ:ពេលខ្លីប៉ុណ្ណោះ ។ ភាពជាគម្រូ ឧទាហរណ៍វិជ្ជមាន ប្លង់មេ (ផ្លូវថ្នល់ធ្វើកាយគាស់ៗ លិចទឹក បឹងបួរសម្រាប់រំដោះ និងស្តុកទឹក
កុំឲ្យលិច ។ល។) ស្តង់ដារ សេចក្តីណែនាំលម្អិត នីតិរដ្ឋ (Rule of Law) ច្បាប់យុត្តិធម៌ សមភាពចំពោះមុខច្បាប់ ការមិនរំលោភអំណាច (Power Abuse) ជៀសវាងទំនាស់ផលប្រយោជន៍ (Conflict of Interest) សុទ្ធតែអាចនាំដល់ការលូតលាស់ និងការពង្រឹងការដឹកនាំតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ (Democratic Governance) ។

ហើយនៅក្នុងរូបមន្តប្រជាធិបតេយ្យត្រូវការការបើកចំហរពត៌មានពីសកម្មភាព ពីជំហរ ពីគោលនយោបាយ ការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ការអង្គុយជជែកពិភាក្សាដោយបើកចំហរ (មិនមានតម្លៃថ្លៃដូចទិញគ្រឿងអាវុធយុទ្ធភណ្ឌ័ និងនាំទៅដល់មហន្តរាយទេ ឧ.ស៊ីងហ្គាពួរ សហរដ្ឋអាមេរិក អង់គ្លេស សហភាពអឺរ៉ុប ។ល។) ការស្ទង់មតិ (Poll, Survey etc) វេទិការសាធារណ: សមាជជាតិនិងReferendum និងការបោះឆ្នោតថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងថ្នាក់ជាតិជាដើម ។


តើអ្នកយល់យ៉ាងណាដែរ?