ការបើកចំហរ និងយន្តការសម្រាប់ការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីជាយុទ្ធសាស្រ្តសន្តិវិធី និងអហិង្សា និងធានាផលប្រយោជន៏ទូលំទូលាយសម្រាប់សង្គមជាតិ

យ៉ាងតិច៧០ ទៅ៨០ភាគរយ បុគ្គលនឹងគិតពីផលប្រយោជន៏ខ្លួនឯងមុន ជាបុគ្គលនិយម
និងអត្មានិយម ។ ហេតុនេះទើបគេនិយាយពីការគ្រប់គ្រងឋាមពលអវិជ្ជមាន ផ្ទុយទៅវិញ
ជម្រុញ លើកទឹកចិត្ត និងគាំពារឋាមពលវិជ្ជមានសម្រាប់ផលប្រយោជន៏រួម ពីព្រោះ
បើមិនត្រួតពិនិត្យ គ្រប់គ្រង បុគ្គលនឹងគិតពីខ្លួនឯងមុន ។ ភាពស្មោះត្រង់ ប្រសិទ្ធិភាព
ការងារ និងជំនឿចិត្ត "គឺគិតលើរឿងមួយៗដាច់ដោយឡែក" ហើយបុគ្គលដែលមានការ
ទទួលខុសត្រូវខ្ពស់គឺមិនចាំបាច់កំហុសជាន់លើកំហុសទេ ឬកំហុសឡើងគរជាគំនរទេ ។
បើខ្ញុំចាំមិនខុសទេ សូម្បីរឿងចរចារករណីប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរ ភាគីថៃដូចដូរអ្នកចរចារ
មិនដឹងប៉ុន្មាន ។ នោះគេដឹងថាចាញ់ខ្មែរ ហើយខាតប្រយោជន៏ប្រជាជាតិគេ!

នៅពេលនេះគេមិនគួរឆ្ងល់ថាហេតុអ្វីអ្នកដឹកនាំ និងមន្រ្តីស៊ីងហ្គារពួរទទួលបានប្រាក់ខែ
ច្រើន ទន្ទឹមនឹងប្រសិទ្ធិភាពការងារខ្ពស់ ការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ និងប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ:
ខ្ពស់ ។ នេះជាបទដ្ឋានមួយ ។ គេគោរពបទដ្ឋាន គោរពសេចក្តីណែនាំលម្អិតនៅក្នុងច្បាប់
នៅក្នុងវិន័យ និងមានយន្តការណ៏ត្រួតពិនិត្យគុណភាព និងប្រសិទ្ធិភាពនៃការងារដែល
ឆ្លុះបញ្ចាំងត្រឡប់ទៅគុណភាពនៃការគិត ការរៀបគម្រោង ការអនុវត្តន៏ផែនការ និង
សកម្មភាពគឺម្យ៉ាងដើម្បីបញ្ជៀសពីចំណងអន្ទាក់ "ក្រពះ ឬមនសិការ" ហើយម្យ៉ាងទៀត
ទាំងមេដឹកនាំ និងមន្រ្តីរាជការគឺត្រូវប្រើប្រាស់ភាពស្មោះត្រង់ ទំណួលខុសត្រូវយ៉ាងខ្ជាប់
ខ្ជួន និងជាបទដ្ឋាននៃការគិត សកម្មភាព និងគោលនយោបាយ ។

ចំណុចសំខាន់គឺគោលការណ៏ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មានប្រសិទ្ធិភាព មានការទទួលខុសត្រូវ
ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងការទទួលខុសត្រូវដែលឆ្លើយតបនឹងគោលការណ៏តម្លាភាព សុច្ចរិតភាព
និងគណនេយ្យភាព និងដោយបើកចំហរ ដោយមានមធ្យោបាយ និងយន្តការណ៏ចូលរួមទូលំទូលាយ
និងពិតជាមិនអាចខ្វះបានគឺវិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ដើម្បីប្រសិទ្ធិភាព ចីរភាព និងជាពិសេស
មានការទទួលខុសត្រូវ ។

មើលតែសេវារសាធារណ:បើមានសេវារចេញចូលច្រកតែមួយ មានកន្លែងផ្តល់ពត៌មាន មានតារាងតម្លៃសេវារមាននីតិវិធី
មានរយះពេល មានការត្រួតពិនិត្យគុណភាព មានសេចក្តីណែនាំលម្អិតងាយស្រួលយល់ ឧទាហរណ៏មានApps អាចបញ្រ្ជាប
ពីសេវារមួយៗ មានជំហានងាយយល់ បង្ហាញពីកន្លែងទំនាក់ទំនង កន្លែងតវ៉ា មាន
មធ្យោបាយអាចរាយការណ៏ពីទង្វើមិនប្រក្រតី ឧទាហរណ៏ទារថ្លៃសេវារលើសតារាងកំណត់ ការរារាំង ឬគំរាមកំហែងដើម្បីសេវារលើស ទាំងអស់នេះពិតជាអាចជម្រុញសេវារសាធារណ:បានជាប្រយោជន៏សាធារណ: ។

អ្នកគិតទៅមើលតើយន្តការ និងការអនុវត្តខាងលើគឺអហិង្សា បញ្ជៀសជម្លោះ បញ្ជៀស
ហិង្សាគឺបើអ្នកប្រកបដោយការគិតគូរពិចារណាម៉ត់ចត់ ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ
ប្រាកដថាជារឿងត្រឹមត្រូវពីព្រោះបានទទួលពត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ បានគិតដំ
ណោះស្រាយមានតុល្យភាព បានគិតគូរពីផលប៉ះពាល់ពីអ្នករងផលប៉ះពាល់ និងអ្នក
ទទួលផល នោះគ្មានហេតុផលអ្វីដែលរារែកក្នុងពន្យល់ ក្នុងបកស្រាយ ក្នុងការលើក
បង្ហាញឆ្លើយតប ឬបើកចំហរសម្រាប់បង្កើនការយល់ដឹង និងការចូលរួមទេ?
វាត្រឹមត្រូវដែលគ្មានអ្នកណាម្នាក់ចេះសព្វចេះគ្រប់ទេ ។ ហើយអ្នកអាចស្វែងយល់ថា
ហេតុអ្វីទើបគេថា "ធនធានមនុស្សជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់ការរីកចម្រើននៃប្រទេស
ជាតិមួយ ជាកម្លាំងម៉ាស៊ីនអភិវឌ្ឃន៏ និងជាកម្លាំងចលករធានាការបន្តភាពលូតលាស់"?

នៅពេលប្រជាពលរដ្ឋត្រូវសកម្ម មានទំណួលខុសត្រូវ និងចូលរួមជាដំណោះស្រាយ
អ្នកតំណាងប្រជាពលរដ្ឋ មេដឹកនាំ អ្នកនយោបាយ និងបុគ្គលសាធារណ:កាន់តែ
ត្រូវមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ត្រូវការពត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ត្រូវការទិន្ន័យពីអ្នក
ទទួលផលប៉ះពាល់ និងពីអ្នកទទួលផលប្រយោជន៏ពីគោលនយោបាយ ត្រូវការ
ស្តាប់ និងប្រឹក្សាយោបល់ និងបទពិសោធន៏ពីប្រជាពលរដ្ឋ ពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល
ពីវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានឯកទេសលើមុខជំនាញ ពីក្រុមទីប្រឹក្សា ពីអ្នកឯកទេស ។ល។
ហេតុនេះតែងតែលើកពី: (ទេគ្មានអ្នកណាចេះដឹងទាំងអស់ទេ តែមេដឹកនាំកាន់តែ
ត្រូវការពត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងត្រូវមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់)
ក) ទំណួលខុសត្រូវ + ច្បាប់ + បច្ចេកទេស + ចីរភាព

 ខ) មេដឹកនាំ + គណបក្សនយោបាយ + ការចូលរួម & ទិន្ន័យពីប្រជាពលរដ្ឋ + ការចូលរួម& ទិន្ន័យពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលអង្គការដៃគូអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញ

 គ) ធនាគារខួរក្បាល (Think Tankអាចជាក្រុមទីប្រឹក្សានៃអភិបាល នៃមេដឹកនាំមុនៗឬវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានជំនាញច្បាស់លាស់លើផ្នែកផ្សេងៗ)

 ឃ) ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងយន្តការណ៏ផ្សេងៗបើកចំហរ មានផ្តល់ពត៌មានជាសាធារណ:ដើម្បីតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ eg Act for Access to Information ។ សេវារសាធារណ: មន្ត្រីសាធារណ:គិតគូរ ប្តេជ្ញាចិត្ត និងធ្វើការបំរើសាធារណ: ទទួលប្រាក់ខែ កាត់ពន្ធពីប្រជាពលរដ្ឋសម្រាប់មហាជន និងសង្គមជាតិ ។

(អាចរៀនពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌាថ្មី លោក NARENDRA MODI
(http://pmindia.nic.in/feedback.php) ដែលបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ការចូលរួម បញ្ចេញមតិយោបល់ ឬសម្តែងការមិនពេញចិត្តផ្សេងៗ ឬអាចផ្តល់ពត៌មាន គំនិត និងអាចទាក់ទងខុទ្ទការិយាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ។ អាចសរសេរដូចជំទាវទីមួយសហរដ្ឋអាមេរិកដែលគាត់សរសេរមិនយល់ស្រប ដោយបង្ហាញពីទឡ្ហីករណ៏ដោយយោងលើអំណះអំណាង
យោងលើបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្តច្បាស់លាស់ តាមវេជ្ជបណ្ឌិតជាដើម ។
ឬក៏ដូចលោកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោកWilliam E.ToddដែលលោកដំណើរការBlog សរសេរចែករម្លែករៀងរាល់សប្តាហ៏ពីគំនិត និងការយល់ឃើញលើបញ្ហាអភិវឌ្ឃន៏ ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ហើយក៏មានការអនុញ្ញាតិការចោទសួរនិងលើកឡើងពីអ្នកអាន និងអ្នកគាំទ្រBlog របស់គាត់ ។ ក៏អាចធ្វើតាម- Minister Tan Chuan-Jin, Minister for Manpower of Singapore (https://www.facebook.com/events
/1384593381829226/)។

ឲ្យតែច្បាស់លាស់ គិតគូរម់ត់ចត់ ធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ និងមានទំណួលខុសត្រូវមិនខ្លាចការសួរនាំ ការបើកចំហរការពន្យល់បកស្រាយទេ ។ សូមប្រើប្រាស់ជាអតិបរមានូវ “សេចក្តីស្មោះត្រង់ វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់” ។

ត្រូវការរូបមន្តពីរភាគបី

អនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំនិយាយចូលក្នុងរឿងនយោបាយ:

ល្មមបញ្ឈប់តាំងខ្លួនជាមនុស្សចាស់លួងកូនក្មេងនឹងស្ករគ្រាប់ ឬបញ្ឆោតក្មេងរឿងចុងអំពៅចេះហែលទឹក
អីទៀតទៅ ។ ស្ថានភាពនយោបាយ ការអភិវឌ្ឃន៏ និងអនុវត្តន៏គម្រោងផ្សេងៗទាក់ទងដល់សង្គមជាតិគឺ
ត្រូវការរូបមន្តពីរភាគបី (២/៣) ។ គេសុខចិត្តទៅយឺត ជជែកវែកញែក ជជែកដេញដោល មានការចូលរួមទាំង
ភាគីប្រជាពលរដ្ឋ សង្គមស៊ីវិល អង្គការអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញផ្សេងៗចូលរួមទាំងអស់គ្នា ដើម្បីតុល្យភាព
នៃដំណោះស្រាយ ដើម្បីអាចទទួលយកបានទីគ្រប់ភាគី (តែត្រូវដឹងថាមិនមែនត្រូវតែបំពេញចិត្ត១០០ ភាគរយ
យកតែចិត្ត យកតែប្រយោជន៏ផ្ទាល់ខ្លួនទេ ។) មានប្រសិទ្ធិភាព មានចីរភាព និងជាពិសេសមានការទទួលខុស
ត្រូវ ។

ជាមតិផ្ទាល់ខ្លួនគឺឈរលើជំហរ និងគោលការណ៏ “ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មានប្រសិទ្ធិភាព មានការទទួលខុសត្រូវ”
ដោយបើកចំហរ ដោយមានមធ្យោបាយ និងយន្តការណ៏ចូលរួមទូលំទូលាយ និងពិតជាមិនអាចខ្វះបានគឺ
វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ សួរថាបើច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ហើយនៅតែមិនច្បាស់ផង ចុះទម្រាំតែមិន
ច្បាស់តើអាចទុកចិត្ត អាចជឿជាក់យ៉ាងដូចម្តេច? ឥឡូវអាចសួរថាតើឲ្យច្បាស់លាស់ ឲ្យម៉ត់ចត់យ៉ាងដូចម្តេច?
ឧទាហរណ៏គេអាចធ្វើបទដ្ឋានមួយ ហើយបទដ្ឋាននោះប្រាកដណាស់គឺឆ្លើយតបយ៉ាងពិតប្រាកដទៅនឹងគោល
ការណ៏តម្លាភាព សុច្ចរិតភាព និងគណនេយ្យភាព! បន្ទាប់ពីមានបទដ្ឋានហើយ គេអាចបន្តពិនិត្យលើសេចក្តី
ណែនាំលម្អិត ច្បាប់ វិន័យតែឈរលើគោលការណ៏ខាងលើដើម្បីប្រសិទ្ធិភាព និងសុច្ចរិតភាពនៃការផ្តល់សេវារ ។

សួរថាតើគេត្រូវលើកឡើងពីបញ្ហា ដោះស្រាយបញ្ហា ច្របាច់ផ្សំវិធានការ សកម្មភាព និងគោលនយោបាយដើម្បី
ប្រសិទ្ធិភាពការងារ និងគុណភាពកាន់តែប្រសើរឬទេ? ឬក៏ត្រូវតែរលូនដោយមិនទទួលស្គាល់បញ្ហា ដោយមិន
ដោះស្រាយបញ្ហា? ឧទាហរណ៏តែពីប្រព័ន្ធអប់រំ ។ តើរឿងតម្រូវកូនសិស្សបង់លុយប្រចាំថ្ងៃ ប្រចាំខែ រឿងតម្រូវ
ទិញមេរៀន រឿងដាក់សម្ពាធរៀនគួរសម្រាប់ប្រឡង ហើយទើបតែថ្មីៗមានចំណាត់ការតឹងរ៊ឹងក្នុងរឿងបើកចម្លង
ការសូកប៉ាន់អនុរក្សអីហ្នឹងជារឿងមិនពិតឬ? តើទាំងអស់នេះអាចបង្កើនសមត្ថភាពកូនសិស្ស គុណភាពអប់រំ
ទៅណា? ក្រែងគោលការណ៏ច្បាស់ឥឡូវ “ចេះបានជាប់“ តើក្នុងគោលដៅអ្វីដែរ? មិនដើម្បីច្បាស់លាស់​ ដើម្បី
គុណភាពអប់រំ និងសមត្ថភាពកូនសិស្ស ។ អូហ៏សមាហរណកម្មអាស៊ានដូចមិនដល់ពីរឆ្នាំផងទេ! ហើយអាណិត
គ្នាអ្នកនៅជនបទមិនមានឪកាស និងឧបត្ថមអីនោះដូចជាចំណេះដឹងការសិក្សាទៅមិនលើសថ្នាក់ទី០៩ទេ ។
នេះបើនិយាយពីភាគរយខ្ពស់!

ក្រែងតែមិនច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មានប្រសិទ្ធិភាព មានការទទួលខុសត្រូវ ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងការទទួលខុសត្រូវ
ដូចជានៅកូរ៉េខាងជើង អគារគេសង់ពីរឆ្នាំតែពន្លឿនត្រឹម០៦ខែ ដូចជាបាក់ស្លាប់មនុស្សបីរយនាក់នោះ ។ នៅ
ចរាចរណ៏ទៀត មើលតែមិនច្បាស់ មិនមានគំនូសអ្នកថ្មើរជើងឆ្លងថ្នល់ មិនមានផ្លូវកង់ ផ្លូវម៉ូតូ ការព្រិតប្រៀន
ចេញបណ្ណបើកបរតឹងរ៉ឹងជាដើម បើប្រៀបធៀបនឹងស៊ីងហ្គាពួរគេច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ តឹងរ៉ឹងតែមានប្រសិទ្ធភាព
មានទំណួលខុសត្រូវ និងគោរពគ្រប់ច្បាប់ វិន័យ មើលទៅមើលតើខាងណាឃើញតែស្លាប់ដោយសាគ្រោះថ្នាក់
ចរាចរណ៏មិនលោះថ្ងៃនោះ? តើច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មានប្រសិទ្ធិភាព មានការទទួលខុសត្រូវ ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងការទទួល
ខុសត្រូវនាំឲ្យគុណភាព ប្រសិទ្ធិភាព​ និងបទដ្ឋានកាន់តែល្អប្រសើរ? ឬមួយណាធ្វើឲ្យបញ្ហាវិលជុំ និងកាន់តែចាក់ស្រេះ?

ចំណុចសំខាន់គឺគោលការណ៏ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មានប្រសិទ្ធិភាព មានការទទួលខុសត្រូវ ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងការទទួលខុសត្រូវដែលឆ្លើយតបនឹងគោលការណ៏តម្លាភាព សុច្ចរិតភាព និងគណនេយ្យភាព និង
ដោយបើកចំហរ ដោយមានមធ្យោបាយ និងយន្តការណ៏ចូលរួមទូលំទូលាយ និងពិតជាមិនអាចខ្វះបានគឺ
វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ដើម្បីប្រសិទ្ធិភាព ចីរភាព និងជាពិសេសមានការទទួលខុសត្រូវ ។

មើលតែសេវារសាធារណ:បើមានសេវារចេញចូលច្រកតែមួយ មានកន្លែងផ្តល់ពត៌មាន មានតារាងតម្លៃសេវារ
មាននីតិវិធី មានរយះពេល មានការត្រួតពិនិត្យគុណភាព មានសេចក្តីណែនាំលម្អិតងាយស្រួលយល់ ឧទាហរណ៏
មានApps អាចបញ្រ្ជាបពីសេវារមួយៗ មានជំហានងាយយល់ បង្ហាញពីកន្លែងទំនាក់ទំនង កន្លែងតវ៉ា មាន
មធ្យោបាយអាចរាយការណ៏ពីទង្វើមិនប្រក្រតី ឧទាហរណ៏ទារថ្លៃសេវារលើសតារាងកំណត់ ការរារាំង ឬគំរាម
កំហែងដើម្បីសេវារលើស ទាំងអស់នេះពិតជាអាចជម្រុញសេវារសាធារណ:បានជាប្រយោជន៏សាធារណ:
និងសង្គមជាតិទូលំទូលាយ។

មានរឿងត្រឹមត្រូវជាច្រើនដែលគេធ្វើ ហើយមិនចាំបាច់អ្នកណាចុះពីលើមេឃ មកពីឋានសួគ៌អីទេ ។ សម័យនេះ
ស្អីក៏មានរូបមន្ត ស្អីក៏គេអាចស្រាវជ្រាវរុករកដែរ ឧទាហរណ៏ក្រោមដី បាញ់បង្ហោះប្រព័ន្ធផ្កាយរណប រុករកភព
ថ្មីនៅលើមេឃ អញ្ចឹងឲ្យតែធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ រៀនចេះ និងអាចអនុវត្តន៏រូបមន្តគេរកឃើញហ្នឹងល្អផល្គុនចែត្រពេក
ណាស់ហើយ ។ ហើយឲ្យតែច្បាស់លាស់ គិតគូរម់ត់ចត់ ធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ និងមានទំណួលខុសត្រូវមិនខ្លាចការសួរនាំ ការបើកចំហរ
ការពន្យល់បកស្រាយទេ ។ សូមប្រើប្រាស់ជាអតិបរមានូវ “សេចក្តីស្មោះត្រង់ វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់” ។

មេដឹកនាំ

ជាមេដឹកនាំ អ្នកត្រូវជានិច្ចជាកាលត្រៀមខ្លួន និងអាចឆ្លើយសំណួរពិបាកពីអ្នកគាំទ្រអ្នក
និងប្រជាជាតិទាំងមូល ។ យុទ្ធសាស្រ្តល្អបំផុតគឺម៉ត់ចត់ និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ជានិច្ច ។

អ្នកអាចបើកចំហរប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ចែករម្លែកពត៌មាន

(អាចរៀនពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌាថ្មី លោក NARENDRA MODI
(http://pmindia.nic.in/feedback.php) ដែលបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ការចូលរួម បញ្ចេញមតិយោបល់ ឬសម្តែងការមិនពេញចិត្តផ្សេងៗ
ឬអាចផ្តល់ពត៌មាន គំនិត និងអាចទាក់ទងខុទ្ទការិយាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ។ អាចសរសេរដូចជំទាវទីមួយសហរដ្ឋអាមេរិក
ដែលគាត់សរសេរមិនយល់ស្រប ដោយបង្ហាញពីទឡ្ហីករណ៏ដោយយោងលើអំណះអំណាង
យោងលើបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្តច្បាស់លាស់ តាមវេជ្ជបណ្ឌិតជាដើម ។
ឬក៏ដូចលោកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោកWilliam E.ToddដែលលោកដំណើរការBlog សរសេរចែករម្លែករៀងរាល់សប្តាហ៏ពីគំនិត និងការយល់ឃើញលើបញ្ហាអភិវឌ្ឃន៏ ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ហើយក៏មានការអនុញ្ញាតិការចោទសួរនិងលើកឡើងពីអ្នកអាន និងអ្នកគាំទ្រBlog របស់គាត់ ។ ក៏អាចធ្វើតាម- Minister Tan Chuan-Jin, Minister for Manpower of Singapore (https://www.facebook.com/events/1384593381829226/) ។

មានយន្តការអាចទំនាក់ទំនង អាចបញ្ចេញមតិ និងទទួលការរិះគន់ជាដើម ។ ការយល់
ច្រឡំតែងតែកើតមាន ហើយកាន់តែអាក្រក់គឺការវ៉ាយប្រហារបុគ្គលដោយមិនអត្ថិភាពលើ
ភាពត្រឹមត្រូវ លើប្រយោជន៏រួមពីគោលដៅ ពីគោលនយោបាយ ពីសកម្មភាព និងពីទំណួល
ខុសត្រូវជាដើម ។

ពីសំណួរពិបាកអាចជា:
ក) តើបញ្ហាចរាចរណ៏ បញ្ហាបងតូចបងធំជាបញ្ហាសង្គម ឬជាបញ្ហាដោយឡែករបស់បុគ្គល? តើរដ្ឋមានគោលនយោបាយ និងចាត់វិធានការជាក់លាក់យ៉ាងដូចម្តេចក្នុងការការពារ សុខសុវត្ថិភាពសាធារណ:? តើមានយន្តការពង្រឹងសហការរវាងក្រសួងពាក់ព័ន្ធយ៉ាងដូចម្តេច?
[អំពីចរាចរណ៏ សូមចូលរួមជាគោល:
ក) ប្រព័ន្ធអប់រំ

ខ) ការចេញបណ្ណបើកបរតឹងរ៉ឹងគោរពបទដ្ឋាន គោរពគុណភាពបច្ចេកបើកបរ និងលក្ខខណ្ឌសុខភាព

គ) ស្ថានភាពផ្លូវ :មានគំនូសច្បាស់លាស់ មានZebra Crossing សម្រាប់អ្នកថ្មើរជើងឆ្លងថ្នល់
មានLane សម្រាប់អ្នកជិះកង់ជិះម៉ូតូ និងផ្លូវសម្រាប់អ្នកថ្មើរជើង ។ ដូចឥតមានដង្ហុក គន្លុក
ឬបើកគំរបលូដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវទេ ។ល។

ឃ) ការអនុវត្តច្បាប់ម៉ត់ចត់គោរពច្បាប់ បទដ្ឋាន និងសេចក្តីណែនាំលម្អិត ។ ឧទាហរណ៏
ស្រវឹងបើកបរ: (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)
Drink drivers, upon conviction, will be disqualified from driving for at least 12 months. In addition, first-time offenders can be fined
between $1,000 and $5,000. Repeat offenders may be punished with a maximum fine of $30,000 and a mandatory jail term of up to three years.

ង) ស្ថានភាពបច្ចេកទេសយាន្តយន្ត : ថ្មី ទំនើប និងរហូតដល់បំពាក់កាម៉េរ៉ាមុខក្រោយ ។ អាចមើលវីដេអូផ្សេងៗនៅក្នុង Singapore Reckless Drivers.

ច)ការអប់រំផ្សព្វផ្សាយ ]


[អំពីប្រព័ន្ធអប់រំ និងបងតូចបងធំ:
-មិនមានការតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សបង់លុយប្រចាំថ្ងៃ និងប្រចាំខែ ។

-មិនមានការតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សទិញមេរៀន ។

-មិនមានការច្បិចមេរៀនដោយបង្រៀនមេរៀនគោលមេរៀនសំខាន់តិចតួច ពន្យល់
មិនគ្រប់គ្រាន់ ហើយតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សទោះដោយប្រយោលរៀនគួរបន្ថែមទេ ។

-ផ្តល់ឲ្យឯកសារមេរៀនគ្រប់គ្រាន់ ការពន្យល់ក្បោះក្បាយ និងមិនមានការរើសអើង
សមស្របតាមវិជ្ជាជីវ: និងនិយាមគរុកោសល្យនៃគ្រូបង្រៀន ។

-សំណូមពរក្រមសីលធម៌សម្រាប់គ្រូបង្រៀន និងកូនសិស្សភ្ជាប់ដោយការអនុវត្តមាន
ស្តង់ដា និងតឹងរ៉ឹង ។ (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-សំណូមពរបណ្ណាល័យនៅតាមគ្រប់សាលា និងសៀវភៅច្រើន និងសៀវភៅថ្មីៗ
ងាយស្រួលដល់ទម្លាប់អាន ការស្រាវជ្រាវ និងស្វ័យសិក្សា ។

- វិធីសាស្រ្តបង្រៀនអាចបញ្ចូលការជជែកពិភាក្សាលើមេរៀន Discussion/Debate
និងអាចធ្វើបទបង្ហាញ Presentation ។ កៅអីនៅថ្នាក់រៀនគួរអាចចល័ត និង
ងាយស្រួលលើកបង្វិលឡើងចុះ ។ ការប្រឡងគឺអនុវត្តគោលនយោបាយ “មិនយោគយល់ទាល់តែសោះចំពោះការបើកចម្លង Zero-Tolerance
Policy for cheating ។”

-សំណូមពរគោលនយោបាយ និងវិធានការ “បរិវេណសាលាមិនមានភាពច្រង៉េងច្រង៉ាង សម្លុត និងវ៉ៃNo-Bully &Non-Violence Policy at School” ។ (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-សំណូមពរគោលនយោបាយ និងវិធានការ “សាលាមានបរិស្ថានល្អ មានអនាម័យ និងសមស្របសម្រាប់ការលូតលាស់រាងកាយ និងខួរក្បាលប្រកបដោយថាមពលវិជ្ជមាន និងសុខមាលភាព” ។ ឧទាហរណ៏ថ្នាក់រៀន បង្គន់ និងបរិវេណសាលាមានអនាម័យ ចំណីអាហារមានការត្រួតពិនិត្យ និងមានបទដ្ឋានអនាម័យខ្ពស់ សួនច្បារ ពាក្យស្លោកអប់រំ មិនមានជក់បារី និងគ្រឿងស្រវឹងនៅក្នុងសាលានិងបរិវេណជុំវិញសាលា។ល។

-ប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទនៅសាលាសម្រាប់ទំនាក់ទំនងអាណាព្យាបាលនៅពេលកូនសិស្ស
អវត្តមាន ។(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-ការប្រឹក្សាចិត្តសាស្រ្ត ។ ករណី គំហក សម្លុត និងវ៉ៃនឹងធ្វើឲ្យយុវវ័យកាន់តែឃ្លាតឆ្ងាយពីការសិក្សា និងមានទំនោរ និងពឹងកាន់តែខ្លាំងលើគ្រឿងស្រវឹង អាចបារី និងកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរគឺគ្រឿងញៀន ។ សាលា និងរដ្ឋអាចផ្តល់សេវារប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: សីលធម៌ និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ អាចជាកញ្ចប់នៅក្នុងប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គមដោយអាចផ្តល់សេវារនៅតាម
សាលា ភូមិ ឃុំ សង្កាត់ និងស្រុក ។(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-ការជួបប្រជុំអាណាព្យាបាល គ្រូបង្រៀន និងសាលាអាចញឹកញាប់ដើម្បីពង្រឹងសហការ
និងចូលរួមចំណែកពង្រឹងការសិក្សា និងគុណភាពអប់រំ ។ អាចអញ្ជើញអាជ្ញាធរ ក្រុមប្រឹក្សាភូមិឃុំ អង្គការ និងអ្នកជំនាញមកបញ្រ្ជាប ចែករម្លែកចំណេះដឹង ឬបទពិសោធន៏លើបញ្ហាសំខាន់ៗដែលទាក់ទងបញ្ហាចិត្តសាស្រ្ត ការអប់រំ ផលវិបាកគ្រឿងស្រវឹង គ្រឿងញៀន ។ល។ (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

- មានមជ្ឍមណ្ឌលហ្វឹកហ្វឺនជំនាញសម្រាប់ការងារ ។]

ខ) តើមានប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គមទេ? តើមានគោលនយោបាយ កម្មវិធីគម្រោងសង្គមអ្វីខ្លះ
សម្រាប់គាំទ្រ តម្រែតម្រង់ និងគាំពារសមាជិកសង្គម: យុវជន សិស្សានុសិស្ស ចាស់
ជរា? តើគោលនយោបាយ និងកម្មវិធីគម្រោងសង្គមមានគោលដៅទៅណា? មានប្រសិទ្ធិ
ភាពប៉ុណ្ណា? និងតើមានការគិតគូរ និងបញ្ចូលបន្ថែមគោលនយោបាយ និងកម្មវិធីគម្រោង
សង្គមអ្វីផ្សេងទៀត?
[គេត្រូវស្មោះត្រង់ និងប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់សិក្សា និងធ្វើ
រំលេចឲ្យចេញជារូបរាងនូវប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមមួយសម្រាប់តម្រែតម្រង់
លើកទឹកចិត្ត ផ្តល់ការគាំទ្រ និងគាំពារសម្រាប់ការលូតលាស់ប្រកបដោយ
ឋាមពលវិជ្ជមាន និងសុខុមាលភាពសម្រាប់សមាជិកសង្គម ។(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)]

គ) តើប្រព័នុ្ធផ្សព្វផ្សាយអនុវត្តគោលការណ៏ និងគោលនយោបាយដូចម្តេចដែរ? តើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមានអនុវត្តគោលការណ៏:

តើរឿង”ត្រឹមត្រូវ”អ្វីដែលចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបង្កើនការយល់ដឹង និង
ចូលរួមអនុវត្ត? តើ “ទម្លាប់ ទំនោរអ្វីដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ បង្ករការ
ខាតបង់ដល់គ្រួសារ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមជាតិ” ដែលការផ្សព្វផ្សាយ
ការអប់រំ និងការអនុវត្តច្បាប់ចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ដឹង និងជៀស
វាង? តើទម្លាប់ ទំនោរអ្វីខ្លះដែលមានបង្កើនផលចំណេញ ផល
ប្រយោជន៏រួមសាធារណ:ដែលប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែច្រើនកាន់តែ
ដឹង កាន់តែចូលរួមធ្វើ ឬថែរក្សា កាន់តែចំណេញដល់សង្គមជាតិ?
(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

។ល។

សូមអធ្យាស្រ័យ ។ សូមជួយផ្តល់មតិយោបល់ ។

ថ្នល់គ្រោះថ្នាក់

គ្រាន់តែធ្វើដំណើរថ្មើរជើងប្រហែលដប់នាទី ញើសជោគពេញខ្លួន ។ នោះ
មិនមែនមកពីអាកាសធាតុក្តៅទេ តែបែកញើសខ្លាំងបំផុតនៅពេល
"ឆ្លងថ្នល់" ។ គេមិនចាំបាច់ជាអ្នកជំនាញទេ គេត្រូវការតែភាពស្មោះត្រង់
និងទំណួលខុសត្រូវគេអាចដឹងថាវាមានហាននិភ័យ ប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់
ខ្ពស់ប៉ុណ្ណាហើយ ។ មិនមានកន្លែងសញ្ញាសម្រាប់អ្នកថ្មើរជើងឆ្លងថ្នល់ អ្នក
បើកបរជិះគិតតែពីរុលបើកបរមិនគោរពគំនូស ហើយបើមានគេរៀបចំ
កម្មវិធីអីលើថ្នល់ទៀត អ្នកឆ្លងថ្នល់ត្រូវប្រណាំងប្រជែងប្រឈមនឹងយានយន្ត
ទាំងអស់ហ្នឹងគឺប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ ។ តិចថាបើដឹងអញ្ចឹងម៉េច
នៅដើរឆ្លងថ្នល់?! បើថាអញ្ចឹងមានតែឲ្យហោះ ។ បើមានផ្លូវក្រោមដីវៀង មាន
ស្ពានឆ្លងកាត់ថ្នល់ គ្មានអ្នកណាមិនឆ្លាតមិនប្រើផ្លូវហ្នឹងទេ ពីព្រោះវាសុវត្ថិភាព
ហើយពីព្រោះវាមិនមានគ្រោះថ្នាក់ ។ មកពីអត់ហ្នឹងហើយបើចេះតែប្រថុយតៗ
គ្នាប្រឈមនឹងហាននិភ័យ និងគ្រោះថ្នាក់ហ្នឹងនោះ ។

បើពិនិត្យមើលពីបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏ដែលកើតមានបណ្តាលឲ្យមនុស្ស
ស្លាប់ និងខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិមានសឹងមិនលស់ថ្ងៃ ។ ហើយបើនិយាយពី
ចរាចរណ៏គឺកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ ដូច្នេះសូមសំណូមពរ "ការគិតគូរម៉ត់ចត់
សម្លឹងទៅមុខ ការធ្វើការប្រកបដោយបច្ចេកទេស វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុស
ត្រូវខ្ពស់" ។ ឧទាហរណ៏ការគិតគូរ និងរៀបចំដោយសម្លឹងទៅមុខដូចជា
មានផ្លូវអ្នកថ្មើរជើង មានផ្លូវអ្នកជិះកង់ ហើយក៏ដូចជាជំរុញអ្នកដំណើរ
ប្រើកង់ ប្រើមធ្យោបាយសាធារណ:ដូចជាឡានក្រុងជាដើមគឺមួយជួយដល់
បរិស្ថាន សុខុមាលភាពសាធារណ: ការកាត់បន្ថយបញ្ហាកកស្ទះចរាចរណ៏ និង
បន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងផ្លូវអារម្មណ៏តប់ប្រមល់ និងកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់
លើសេដ្ឋកិច្ច និងបរិស្ថានដោយចំណាយសាំង ការបញ្ចេញផ្សែងប៉ះពាល់បរិស្ថាន
ប៉ះពាល់សុខភាពជាដើម ។ និយាយទៅឲ្យតែ "ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មាន
ប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវ" ដោយបច្ចេកទេស ដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួល
ខុសត្រូវខ្ពស់គឺចំណេញច្រើនណាស់ ហើយចំណេញទាំងអស់គ្នា និងសប្បាយចិត្ត
ពេញចិត្តដោយអ្នកកាន់ការ អ្នកទទួលខុសត្រូវ ប្រជាពលរដ្ឋ សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច ។

សូមកុំតែមិនទទួលខុសត្រូវ តែបង្វែរ ឬបន្លំជាលេសថាព្រហ្មលិខិត ឬយថាកម្ម
អីនោះ ។ អនុញ្ញាតិ្តឲ្យខ្ញុំលើកឧទាហរណ៏ជាក់ស្តែងមួយ ។ បើមានផ្លូវអ្នកថ្មើរជើង
ផ្លូវជិះកង់ ហើយអ្នកទាំងនោះមិនប្រើប្រាស់ផ្លូវហ្នឹង ជិះមិនគោរពសញ្ញា ជិះ
ចូលផ្លូវឡានអី ហ្នឹងជាកំហុសអ្នកថ្មើរជើង និងអ្នកជិះកង់ ។ បើអ្នកបើកឡានជិះ
ចូលមកបុកអ្នកជិះកង់ អ្នកថ្មើរជើងក្នុងផ្លូវគេ ហ្នឹងជាកំហុសអ្នកបើកឡាន ។
បើមានករណីគ្រោះថ្នាក់ច្រើនគេអាចត្រួតពិនិត្យ និងស៊ើបអង្កេតលើសមត្ថ
ភាពយល់ដឹងច្បាប់ និងសមត្ថភាពបច្ចេកទេសបើកបរគឺប្រភពដើមមុន
អនុញ្ញាតិឲ្យអាចបើកបរលើផ្លូវថ្នល់ ។ នោះគឺការចេញបណ្ណបើកបរ! ការអនុវត្តន៏
ច្បាប់ម៉ត់ចត់ យុត្តិធម៌ចំពោះមុខច្បាប់ (ហេតុនេះទើបអ្នកកាន់ការ អ្នកកាន់
តែមានតំណែងធំត្រូវធ្វើជាគម្រូល្អ ឧទាហរណ៏វិជ្ជមាន) ដើម្បីកាត់បន្ថយការ
ខាតបង់ និងការស្លាប់ឲ្យនៅអប្បរមា ផ្ទុយមកវិញបង្កើនសុវត្ថិភាព និងផល
វិជ្ជមានដល់សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចជាតិជាអតិបរមា ។ វាជារឿងគួរឲ្យចង់សើច
និងពិបាកពន្យល់នៅពេលគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏កើតមានសឹងមិនលស់ថ្ងៃ តែ
បែជាទូរទស្សន៏ផ្សព្វផ្សាយពីគ្រឿងស្រវឹងយ៉ាងកងរំពង ។ ទេអ្នកមិនបាច់ជា
វេជ្ជបណ្ឌិត ឬអ្នកជំនាញអីទេ គ្រាន់តែសាកដាក់ប៊ីយ៉ែរមួយកេស ឬស្រាមួយ
ដបគ្នាប្រាំប្រាំមួយនាក់ ហើយបន្ទាប់មកស្ទង់ថាតើសតិបញ្ញានឹងប្រែប្រួល
ដូចម្តេច? តើអ្នកទាំងនោះនឹងបើកបរក្រោមឥទ្ធិពលគ្រឿងស្រវឹងឬទេ?

បើនិយាយទៅនៅស៊ីងហ្គាពួរក៏មានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏ដែរ ។ តែបើអ្នកសួរ
សូម្បីពលករទើបមកពីស្រុកថៃ អ្នកឆ្លងថ្នល់មិនមែនមកប្រជែងដណ្តើមថ្នល់
ជាមួយយានយន្តបើកលឿនៗទេ គឺគេរៀបចំមានស្ពានខ្លីដើរឆ្លងបាន ។ ហើយ
បើគិតពីអាវក្រោះដែលមានច្រើនស្រទាប់ដូចជាប្រព័ន្ធអប់រំ ការចេញបណ្ណ
បើកបរម៉ត់ចត់ និងទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ មានផ្លូវច្បាស់លាស់សម្រាប់ឡាន កង់
និងម៉ូតូ និងផ្លូវឆ្លងថ្នល់ត្រឹមត្រូវ ស្ថានភាពផ្លូវល្អសមស្របតាមបទដ្ឋានបច្ចេក
ទេស ការអនុវត្តន៏ច្បាប់តឹងរ៉ឹង និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយណែនាំ ចែករម្លែក
និងរម្លឹកជាប្រចាំពីច្បាប់ចរាចរណ៏ និងករណីងាយបង្កគ្រោះថ្នាក់ អ្នកអាចស្វែង
យល់ពីបញ្ហាចរាចរណ៏នៅប្រទេសកម្ពុជា ។

សូម "ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មានប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវ" ដោយបច្ចេកទេស ដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។

មតិយោបល់ និងអនុសាសន៏ក្នុងនាមប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់

អនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំបញ្ចេញមតិយោបល់ ឬអនុសាសន៏ដូចតទៅ:

សូមអ្នកនយោបាយ និងមេដឹកនាំនានាបើកទូលាយចិត្ត បើកទូលាយការចូលរួមដោយគ្រប់ភាគីទាំងអស់តាមយន្តការផ្សេងៗ
និងប្រើប្រាស់ភាពស្មោះត្រង់ឲ្យបានជាគម្រូជាអតិបរមា ។ សូមបញ្ឈប់គិតថារឿង
ឆ្លាតលើប្រជាពលរដ្ឋដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។
សូមleaders lead by positive example, role model and are highly dedicated to leave lasting positive legacy.
(- "The battle of two foxes" and the mechanisms to monitor and to make the best use of "positive energy" applied.
- Checks & Balances mechanisms applied.
- Openness in mass media and platform, channels and forums for communications, input and feedbacks applied.
- Kindly write to illustrate.
- Kindly explain.
- Kindly engage citizens, civil societies, and stakeholders.
- Kindly provide access to platform, channels and forums for participation, input and feedbacks. )

សម្រាប់យុវវ័យអ្នកត្រូវគិតថាអ្នកមានសក្តានុពល មានទេពកោសល្យ និងសមត្ថភាព ។
វាជាគោលដៅត្រឹមត្រូវ និងត្រូវលើកសរសើរបើសិនគោលដៅនោះនាំដល់ការលូតលាស់
ជាវិជ្ជមាន និងប្រកបដោយសុខុមាលភាព ។ អ្នកនយោបាយ និងមេដឹកនាំនានាបើ
គេពិតជាគោរពសិទ្ធិអ្នក ផ្តល់តម្លៃ និងផ្តល់អំណាចដល់អ្នកគេនឹងប្រឹងប្រែងបង្កើត
និងធ្វើឲ្យចេញជារូបរាងប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាព ការបើកចំហរពន្យល់ បង្ហាញ និងប្រកប
ដោយទំណួលខុសត្រូវនូវការផ្តល់មធ្យោបាយ ផ្តល់ឪកាសសិក្សា អាហារូបត្ថម្ភ ឪកាស
ការងារ យុត្តិធម៌ចំពោះមុខច្បាប់ និងការលើកទឹកចិត្ត និងឧបត្ថម្ភទាំងស្មារតី និង
ឪកាស ។ គ្មានអ្នកណាមានបុព្វសិទ្ធិប្រើប្រាស់អ្នកគ្រាន់តែដើម្បី "ប្រជែងអំណាច ដណ្តើម
អំណាច" ប្រើប្រាស់អ្នកជាស្លឹកចេកខ្ចប់ហើយក្រវ៉ាត់ចោល ឬក្របីចម្លងភក់ទេ ។ វាមិន
ត្រឹមត្រូវទេ ហើយវាក៏មិនបានបង្ហាញពីផលប្រយោជន៏រួមរយះពេលវែងដែរដែលគេ
ត្រឹមចាក់សាំង និងចិញ្ចឹមតែកំហឹង សម្អប់ គំនុំឬរហូតដល់ការចងអាឃាតចំពោះ
អ្នកណាម្នាក់ ។ ហិង្សាអាចស្តែងចេញតាមគំនិត សម្តីដោយមិនត្រឹមតែទង្វើរទេ ។
អ្នកនយោបាយ និងមេដឹកនាំអ្នកត្រូវតែបើកចំហរពន្យល់ បង្ហាញ និងបង្កើតយន្តការ
វិន័យ គោលនយោបាយសម្រាប់ការលូតលាស់ជាវិជ្ជមាន និងសុខុមាលភាពសម្រាប់
អ្នក ។ ហើយពិតណាស់ជីវិតនឹងមិនល្អឥតខ្ចោះ ជីវិតនឹងជួបបញ្ហា ដូចនេះគេត្រូវផ្តល់
គំនិត រៀបចំ មានប្រព័ន្ធសង្គម មានកម្មវិធី និងគោលនយោបាយដើម្បីត្រៀមលក្ខណ:
និងហ្វឹកហ្វឺនអ្នកឲ្យប្រឈម និងដោះស្រាយបញ្ហា និងការប្រកួតប្រជែងទាំងពេល
បច្ចុប្បន្នក៏ដូចជាអនាគត ។ អ្នកត្រូវការគំនិត និងការរៀបចំដោយ"សម្លឹងទៅមុខ"
គឺឧទាហរណ៏ដូចគ្នាដែលអ្នកនឹងចុះទឹក ហែលទឹកដូច្នេះអ្នកត្រូវយល់ដឹងពីគ្រោះថ្នាក់
ពីទឹក និងរៀនហែលទឹក ។ គ្មានអ្នកណាមានហេតុផលសមស្របបង្ហាញពីភាពត្រឹមត្រូវ
និងទំណួលខុសត្រូវដោយបោះអ្នកណាម្នាក់ចូលក្នុងទឹកតាមរបៀបយថាកម្ម និងដោយ
មិនមានការរៀបចំ ត្រៀមលក្ខណ: និងហ្វឹកហ្វឺនជាមុនទេ!
ប្រាកដណាស់យុវជន និងប្រជាពលរដ្ឋសាកសមនឹងទទួលបានការគោរពសិទ្ធិ ការគាំ
ពារសិទ្ធិសេរីភាពដោយរដ្ឋ ការផ្តល់តម្លៃ និងធ្វើឲ្យលេចចេញជារូបរាងនូវអំណាច
របស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងប្រជាពលរដ្ឋជាម្ចាស់នៃវាសនានៃប្រទេសជាតិ ។

(ចំពោះសង្គម និងរដ្ឋ តើបានរៀបចំគោលនយោបាយ វិធានការណ៏ ធ្វើសកម្មភាព
ជាភ្លៀងរលឹម និងម៉ត់ចត់អ្វីខ្លះដើម្បីធានាសមាជិកសង្គមជួបប្រទះ និងទទួលបាន
រឿងល្អៗ? តើមានគោលនយោបាយ វិធានការណ៏ ធ្វើសកម្មភាពច្បាស់លាស់ដើម្បី
តម្រង (Filter) តម្រែតម្រង់ អូសទាញ និងទប់ស្កាប់ផលអវិជ្ជមាន ឬការខាតបង់
ដល់សមាជិកសង្គម គ្រួសារ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមជាតិអ្វីខ្លះ?

សូមពិចារណាពី:
- Parental Control
- Law on Alcohol, Cigarettes and Club for youth under 18 at least
- ជ្រើសរើសផ្លូវ និងគន្លងដែលបញ្រ្ជាប និងបណ្តុះទម្លាប់អាន ស្វ័យសិក្សា ស្រាវ
ជ្រាវក៏ដូចការទទួលពត៌មានច្រើន ត្រឹមត្រូវ និងមានតុល្យភាព ហើយក៏ដូច
ជាប្រើប្រាស់ជាអតិបរមានូវស្មារតីទទួលខុសត្រូវ ការគោរពច្បាប់ និងសតិ
សម្បជញ្ញ: ។
- ការអប់រំផ្សព្វផ្សាយ
(តើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមានប្រត្តិបត្តិតាមគោលការណ៏:

តើរឿង”ត្រឹមត្រូវ”អ្វីដែលចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបង្កើនការយល់ដឹង និង
ចូលរួមអនុវត្ត? តើ “ទម្លាប់ ទំនោរអ្វីដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ បង្ករការ
ខាតបង់ដល់គ្រួសារ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមជាតិ” ដែលការផ្សព្វផ្សាយ
ការអប់រំ និងការអនុវត្តច្បាប់ចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ដឹង និងជៀស
វាង? តើទម្លាប់ ទំនោរអ្វីខ្លះដែលមានបង្កើនផលចំណេញ ផល
ប្រយោជន៏រួមសាធារណ:ដែលប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែច្រើនកាន់តែ
ដឹង កាន់តែចូលរួមធ្វើ ឬថែរក្សា កាន់តែចំណេញដល់សង្គមជាតិ? ។ល។)

រដ្ឋ

តាមការចេះដឹងដ៏តិចតួចស្តួចស្តើង ខ្ញុំយល់ថារដ្ឋាភិបាលគឺចាត់ទុកជាអាណាព្យាបាល
ឬឪពុក ម្តាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ។ ដូចចង់ឲ្យបុត្រ ធីតាខ្លួនឯងល្អប៉ុណ្ណា គេត្រូវរៀបចំ
គិតគូរ តម្រែតម្រង់ គាំទ្រ ឧបត្ថម និងផ្តល់ឪកាសឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ និងសមាជិកសង្គម
ដូចគ្នា ។

កាតព្វកិច្ចជាមូលដ្ឋានគ្រឹះចាំបាច់ដែលត្រូវបំពេញ និងអំណាចដែលត្រូវប្រើប្រាស់គឺដើម្បី
ធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។

រឿងត្រឹមត្រូវ និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ = អភិបាលកិច្ចល្អ ការបើកចំហរការចូលរួម ភាព
ស្មោះត្រង់ តម្លាភាព និងគណនេយ្យភាព

អភិបាលកិច្ចល្អ ការបើកចំហរការចូលរួម ភាពស្មោះត្រង់ តម្លាភាព និងគណនេយ្យភាព
= រឿងត្រឹមត្រូវ និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់

កីឡា

អនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំនិយាយពីកីឡាបាល់ទាត់ World Cupដែលនឹងមកដល់ក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ ។ ខ្ញុំនឹងនិយាយ
យោងតាមបទពិសោធន៏លេងអុក និងជាអ្នកចូលចិត្តកីឡាម្នាក់ (មិនមែនជាអ្នកជំនាញទេ ហើយក៏មិនជំរុញល្បែងលេងភ្នាល់ដែរ) ។

BrAzil នឹងលេងប្រព័ន្ធ 4-3-3គឺជាប្រព័ន្ធមានទំនុកចិត្តខ្ពស់លើការវ៉ៃលុក ។ គេអាចយល់បាន និងជឿជាក់លើសមត្ថភាពលេងរបស់កីឡាករ BrAzilដែលមាន ក)សមត្ថភាពគ្រប់គ្រងបាល់ ខ)សមត្ថភាពវ៉ៃលុក
គ)សមត្ថភាពការពារ ឃ)សមត្ថភាពបត់បែនតាមកាល:ទេស: ។ គេក៏មានក្តីមន្ទិលតិចតួចចំពោះសមត្ថភាព
កីឡាការ BrAzilម្នាក់ៗលើ: ១)កម្លាំងកាយ ២)សមត្ថភាព និងបទពិសោធន៏លេង ៣)ការយល់ចិត្តគ្នា (mind reader)
ការយល់កាល:ទេស: និងជួយគ្នាចុះមកទប់ទល់ជាដើម (Flexible & Problem-solving Mind) ។

មិនប្រាកដថាលេងប្រព័ន្ធ 4-3-3គឺឈ្នះហើយសំកុកចាំតែវ៉ៃលុកទេ តែជាប្រព័ន្ធមានប្រសិទ្ធិភាព និងភាពបន់បែនខ្ពស់ទាំងវ៉ៃលុក និងការពារ ។ ប្រហែល BrAzilនឹងគ្របគ្រងបាល់បានច្រើន និងវ៉ៃលុកច្រើន នោះធ្វើឲ្យ Croatiaហត់ទាំងកម្លាំងកាយ និងសតិអារម្មណ៏ ។ តែកុំភ្លេចថាបើBrAzilពូកែវ៉ៃលុក Croatiaអាចពូកែទប់ទល់ និងអាចវ៉ៃឆ្មក់យកគ្រាប់បានបើBrAzilចន្លោះប្រហោង ឬCroatiaអាចឆ្មក់រកគ្រាប់បាន ។

ហើយរឿងមួយទៀតដែលគួរពិចារណាដែរបើក្រុមទាំងពីរមានកីឡាករ មានសមត្ថភាពលេងលំដាប់អន្តរជាតិដូចគ្នា
(គេហៅថា The best of the best) អញ្ចឹងត្រូវមើលលើភាគរយនៃការគ្រប់គ្រងបាល់ ប្រសិទ្ធិភាពនៃការវ៉ៃលុក
ការការពារ ឬត្រូវមើលថាតើក្រុមមួយៗនឹងទាញផលចំណេញពីចន្លោះប្រហោង និងការធ្វេសប្រហែសពីគ្នាយ៉ាងដូចម្តេច? តើដូចក្បួនអុកខ្មែរយ៉ាងដូចម្តេច?

គឺត្រូវយល់ប្រព័ន្ធលេងទាំងអស់ មិនប្រកាន់ថាត្រូវតែបើកការវ៉ៃលុក មិនចាំតែការពារគឺមានប្រសិទ្ធិភាព និងបត់
បែនបានខ្ពស់ទាំងវ៉ៃលុក និងការពារ ។ គឺយល់ពីកាល:ទេស: គិតគ្រប់គ្រាប់ទាំងអស់សំខាន់ដូចគ្នា និងគ្រប់គ្រាប់
ទាំងអស់មានសមត្ថភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ដូចៗគ្នា ។ អ្នកលេងអុកពូកែត្រូវតែយល់ប្រព័ន្ធលេងច្រើន
អាចបត់បែនយុទ្ធសាស្រ្ត ជាអ្នកយល់ចិត្តដៃគូលេង (Mind Reader) ជាអ្នកមានចំណង់ដោះស្រាយបញ្ហា
(Problem-Solving Mind) និងជាអ្នកចូលចិត្តគិត (Acute Thinker) ។ ហើយដូចគ្នាចំពោះកីឡាករបាល់ទាត់
អ្នកលេងអុកត្រូវការការបំប៉នចំណីអាហារ សុខភាពផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត ការហ្វឹកហាត់បច្ចេកទេស កម្លាំង និង
ផ្លូវចិត្ត និងការបង្ហាត់បង្ហាញ និងទទួលបទពិសោធន៏ពីអ្នកខ្លាំង ។ ហើយវិន័យសំខាន់ដូចគ្នានឹងរបបអាហារ
ការថែបំប៉នសុខភាព និងកម្មវិធីហ្វឹកហាត់!

សូមរីករាយនឹងទស្សនាការបាល់ទាត់ World Cup និងលេងអុកខ្មែរយើង ។

ពីជ្រុងមួយនៃសេដ្ឋកិច្ច

អនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំនិយាយពីរឿងសេដ្ឋកិច្ចបន្តិច (ខ្ញុំមិនមែនជាអ្នកសេដ្ឋកិច្ចទេ ហើយសូមកុំបកស្រាយអ្វីផ្សេង):

ពេលទៅកំពង់សោមញ៉ាំអាហារនៅហាងមួយដែលគេបើកអូរតែល ។ សង្កេតឃើញរឿងមួយឃើញគេឆ្លាត
ឃើញគេមានគំនិតគឺអូរតែលគេសម្បូរភ្ញៀវ ដូច្នេះប្រហែលគេនឹកឃើញ គេបើកកន្លែងស្រស់ស្រូបអាហារនៅក្នុងដីអូតែលនឹងតែម្តង ។ លុយពីអូតែលផង លុយចូលពីហាងអាហារផងរឿងអីមិនមានឡើងៗ ។
នោះគេមានទុន គុណភាពជីវិតល្អ ដូច្នេះគេប្រាកដជាបង្កើតប្រភពចំណូលបន្ថែម ។ អ្នកគេមានគេប្រាកដជាចង់ឲ្យកូនចៅគេមានដែរ ហើយគេប្រកដជាចង់ឲ្យកូនចៅគេមានគុណភាពជីវិតកាន់តែ
ប្រសើរ ។ ចំណុចដែលចង់និយាយគឺទុន និងឪកាស!

ដូចនេះទើបគេត្រូវការឧបត្ថមជាទុន ជាសម្ភារ: ឪកាសសិក្សា ឪកាសទទួលបានជំនាញ ឪកាសការងារពីគ្រួសារ និងសង្គមដើម្បីខ្លួនឯងផង ដើម្បីគ្រួសារ និងកូនចៅ។ នោះនាំឲ្យគេគិតទៅរបបសន្តិសុខសង្គមពីព្រោះបើសមាជិកណាម្នាក់មានទុន មានឪកាសគេនឹងពង្រីកប្រភពចំណូល ហើយលទ្ធភាពប្រាកដណាស់គេនឹងកាន់តែមានទៅៗ  ។

(នឹកឃើញចំពោះគាត់ស្រ្តី បើគោរពសិទ្ធិ បើផ្តល់កិត្តិយស និងលើកតម្កើងអំណាច
គាត់ស្រ្តីគឺការឧបត្ថម និងផ្តល់ឪកាស ហើយបើការងារផ្ទះចាត់ទុកជាការងារអត្ថិភាព អញ្ចឹងអ្នកគួរតែសួរសំណួរអំពីចេតនានៃអ្នកដែលឲ្យស្ត្រីដើរទៅដល់ផ្លូវទាល់ ផ្លូវដែលពិសពុលដែលមិនគោរពសិទ្ធិ ផ្តល់កិត្តិយស និងលើកតម្កើងអំណាចស្រ្តី! បើមិនរៀនធ្វើម៉េចចេះ? បើមិនផ្តល់ឪកាស មិនរៀបចំ មិនហ្វឹកហ្វឺន តើឲ្យគ្នាក្លាយជាអ្វីកើត?)

ហើយចំពោះពាក្យថាអ្នកក្រទៅៗនោះគឺដោយសាខ្វះឧបត្ថមជាទុន ជាសម្ភារ: ឪកាស
សិក្សា ឪកាសទទួលបានជំនាញ ឪកាសការងារពីគ្រួសារ និងសង្គម ។ សមាជិកម្នាក់ជាកោសិការសង្គម គ្រួសារជាកោសិការសង្គម បញ្ហាសមាជិក និងគ្រួសារជាបញ្ហាសង្គម ។ ដូចធ្លាប់លើកពី: អ្នកអាចសាកដាំដើមផ្កា និងឬដើមឈើដោយមួយទុកឲ្យត្រូវតែភ្លៀងដុះរកេតរកេតមិនមានការថែទាំ និងយកចិត្ត
ទុកដាក់ និងមួយទៀតថែទាំយកចិត្តទុកដាក់មិនឲ្យតែលូតលាស់តាមយថាកម្ម តែ
ប៉ុណ្ណោះអ្នកទទួលស្គាល់ពីសារ:សំខាន់នៃប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គម ការលើកទឹកចិត្ត ការតម្រែតម្រង់និងគាំពារហើយ ។


នោះគេមានការឧបត្ថម មានទុន មានឪកាស គេប្រាកដជាពង្រីកលទ្ធភាព និងឪកាសសម្រាប់ខ្លួនឯង និងកូនចៅគេមិនខាន ។

តើអ្នកយល់ណាដែរ?

បញ្ហាសង្គម និងគោលនយោបាយខ្លះៗ

"មិនមានកន្លែងសញ្ញាសម្រាប់អ្នកថ្មើរជើងឆ្លងថ្នល់ អ្នក
បើកបរជិះគិតតែពីរុលបើកបរមិនគោរពគំនូស ហើយបើមានគេរៀបចំ
កម្មវិធីអីលើថ្នល់ទៀត អ្នកឆ្លងថ្នល់ត្រូវប្រណាំងប្រជែងប្រឈមនឹងយានយន្ត
ទាំងអស់ហ្នឹងគឺប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ ។ តិចថាបើដឹងអញ្ចឹងម៉េច
នៅដើរឆ្លងថ្នល់?! បើថាអញ្ចឹងមានតែឲ្យហោះ ។ បើមានផ្លូវក្រោមដីវៀង មាន
ស្ពានឆ្លងកាត់ថ្នល់ គ្មានអ្នកណាមិនឆ្លាតមិនប្រើផ្លូវហ្នឹងទេ ពីព្រោះវាសុវត្ថិភាព
ហើយពីព្រោះវាមិនមានគ្រោះថ្នាក់ ។ មកពីអត់ហ្នឹងហើយបើចេះតែប្រថុយតៗ
គ្នាប្រឈមនឹងហាននិភ័យ និងគ្រោះថ្នាក់ហ្នឹងនោះ ។"

បើពិនិត្យមើលពីបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏ដែលកើតមានបណ្តាលឲ្យមនុស្ស
ស្លាប់ និងខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិមានសឹងមិនលស់ថ្ងៃ ។ ហើយបើនិយាយពី
ចរាចរណ៏គឺកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ ដូច្នេះសូមសំណូមពរ "ការគិតគូរម៉ត់ចត់
សម្លឹងទៅមុខ ការធ្វើការប្រកបដោយបច្ចេកទេស វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុស
ត្រូវខ្ពស់" ។

បើមិនមានប៉ូលីសយាមផ្លូវ មានឧបករណ៏ត្រួតពិនិត្យល្បឿន ការអនុវត្តន៏ច្បាប់
ស្តីពីល្បឿនលើផ្លូវ គេអាចរឹតបន្តឹងគោលការណ៏ "ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ
មានប្រសិទ្ធិភាព និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួល
ខុសត្រូវខ្ពស់" គឺរឹតបន្តឹង ១)ការចេញបណ្ណបើកបរប្រកបដោយសមត្ថភាពយល់
ដឹងច្បាប់ និងសមត្ថភាពបច្ចេកទេសបើកបរ ២) គិតពីបទដ្ឋាន ពីសេចក្តីណែនាំ
លម្អិត ពីច្បាប់យុត្តធម៌ សមភាពចំពោះមុខច្បាប់ និងតឹងរ៉ឹង (អ្នកកាន់ការកាន់
តែធំ ឬសូម្បីមន្រ្តីរាជការសាធារណ: និងបុគ្គលសាធារណ:ទូទៅត្រូវធ្វើជាគម្រូល្អ
ជាឧទាហរណ៏វិជ្ជមានដូចជាបញ្រ្ជាប បណ្តុះទម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋអាន ទទួលពត៌មាន
ច្រើន ជម្រុញប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមសកម្មភាពសម្រាប់សហគមន៏ និងសង្គមជាតិ
គោរពច្បាប់ មានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ល។ មិនគួរបង្អួតគ្រឿងស្រវឹងជាសាធារណ:
អួតសម្ភារ: ប្រើប្រាស់អំណាចដោយរំលោភ ឬមិនត្រឹមត្រូវទេ ។ល។ ជារួមមិនគួរអួតពី
បុគ្គលនិយម អាត្មានិយមដែលមិនមានប្រយោជន៏ដល់សាធារណ: និងសង្គមជាតិទេ ។
ហើយបុគ្គលនិយម និងអាត្មានិយមជារនាំងយ៉ាងពិសពុលដែលមិនជម្រុញពីសេចក្តី
ស្មោះត្រង់ តម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងអភិបាលកិច្ចល្អទេ ។)
៣) ស្ថានភាពផ្លូវមានគំនូស ឬស្ពានឆ្លងកាត់សម្រាប់អ្នកថ្មើរជើង មានផ្លូវគំនូស
ច្បាស់លាស់សម្រាប់អ្នកជិះកង់ និងម៉ូតូកុំឲ្យថាយក្សជាន់លើចង្រិតពិតជាគ្រោះថ្នាក់
ខ្លាំងណាស់ ។ល។ ផ្នែកទាំងអស់ធ្វើការជាប្រព័ន្ធពង្រឹងគ្នា ដោយសហការបំពេញភាព
ខ្វះចន្លោះ ពង្រឹង និងពង្រីកភាពខ្លាំងអាចកាត់បន្ថយការស្លាប់ជីវិត និងបាត់បង់
ទ្រព្យសម្បតិ្តឲ្យនៅអប្បរមាគឺមិនអាចទទួលយកបានទេបើឃើញតែគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏
ឃើញស្លាប់ ឃើញខូចខាចបង្កើនបន្ទុក គ្រួសារធ្លាក់ជ្រៅទៅក្នុងភាពក្រីក្រ និងការស្លាប់
និងគ្រោះថ្នាក់ដោយអត្តឃាតដោយមិនមានគោលនយោបាយ​ និងកម្មវិធីគាំពារ តម្រែ
តម្រង់ តម្រង និងអូសទាញដើម្បីផលប្រយោជន៏បុគ្គល សមាជិកសង្គម និងគ្រួសារនោះ ។
គេមិនអាចយកលេសពីយថាកម្ម ពីព្រហ្មលិខិតអីទេ គឺត្រូវមានការគិតគូរម៉ត់ចត់ និង
ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ 

ទន្ទឹមនេះ ចំពោះគោលការណ៏ធ្វើការ "ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ
មានប្រសិទ្ធិភាព និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួល
ខុសត្រូវខ្ពស់" គេអាចពិចារណាលើ:
ក) ច្បាប់គ្រប់គ្រងលើគ្រឿងស្រវឹង បារី និងក្លឹបសម្រាប់យុវវ័យក្រោម១៨ ឆ្នាំ ។
ការហាមឃាត់ការផ្សាយគ្រឿងស្រវឹងលើទូរទស្សន៏ ។
អ្នកមិនបាច់ជាវេជ្ជបណ្ឌិត ឬអ្នកជំនាញអីទេ គ្រាន់តែសាកដាក់ប៊ីយ៉ែរមួយកេស ឬស្រាមួយ
ដបគ្នាប្រាំប្រាំមួយនាក់ ហើយបន្ទាប់មកស្ទង់ថាតើសតិបញ្ញានឹងប្រែប្រួល
ដូចម្តេច? តើអ្នកទាំងនោះនឹងបើកបរក្រោមឥទ្ធិពលគ្រឿងស្រវឹងឬទេ?

ខ) ច្បាប់អហិង្សា និងគ្មានភាពច្រង៉េងច្រង៉ាងនៅផ្ទះ និងនៅសាលា Non-violence &
No-bully policy at home and schools ។

គ) ក្រមសីលធម៌ មានបទដ្ឋាន និងសេចក្តីណែនាំលម្អិតច្បាស់លាស់សម្រាប់កូនសិស្ស និង
អ្នកអប់រំ ។

ឃ) ការជួបប្រជុំអាណាព្យាបាល និងគ្រូបង្រៀន និងការបញ្រ្ជាប និងផ្សព្វផ្សាយចូលរួម
ដោយអ្នកឯកទេស ក្រុមប្រឹក្សាភូមិឃុំ សង្កាត់ និងអង្គការធ្វើការពាក់ពន័្ធនឹងការ
អប់រំ បញ្ហាសង្គម យុវវ័យ សុខភាព និងច្បាប់ ។

ង)i.ការផ្តល់សេវារប្រឹក្សាចិត្តសាស្រ្តឧបត្ថម្ភដោយរដ្ឋនៅសាលា នៅភូមិ ឃុំ សង្កាត់ទូទាំង
ប្រទេស ។ ii.មានមណ្ឌល និងកម្មវិធីស្តារនីតិសម្បទា iii.មានការងារសហគមន៏សម្រាប់
ជាការពិន័យ (មិនមែនក្នុងគ្រួសារចាំតែប្រើពាក្យធ្ងន់ៗ ឬសង្គមចាំតែចាប់ចងបញ្ជូន
ចូលគុក ឬទុកឲ្យតែតាមយថកម្ម ឧទាហរណ៏ករណីបែកថ្នាំ ករណីអត្តឃាតកន្លងមក
ឃើញច្រើនហើយកំរិតវាដល់ស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរយ៉ាងពិតប្រាកដ ។)

ច) ការបញ្ចូលច្បាប់ទូទៅទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សា និងបញ្រ្ជាប និងផ្សព្វផ្សាយ

ឆ) ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដើរតួនាទីរួមចំណែក:
តើរឿង”ត្រឹមត្រូវ”អ្វីដែលចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបង្កើនការយល់ដឹង និង
ចូលរួមអនុវត្ត? តើ “ទម្លាប់ ទំនោរអ្វីដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ បង្ករការ
ខាតបង់ដល់គ្រួសារ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមជាតិ” ដែលការផ្សព្វផ្សាយ
ការអប់រំ និងការអនុវត្តច្បាប់ចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ដឹង និងជៀស
វាង? តើទម្លាប់ ទំនោរអ្វីខ្លះដែលមានបង្កើនផលចំណេញ ផល
ប្រយោជន៏រួមសាធារណ:ដែលប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែច្រើនកាន់តែ
ដឹង កាន់តែចូលរួមធ្វើ ឬថែរក្សា កាន់តែចំណេញដល់សង្គមជាតិ?)

។ល។

ទាំងអស់នេះអាចធ្វើឲ្យគ្រួសារកាន់តែមានសុភមង្គលដោយកាត់បន្ថយអំពើ
ហិង្សាក្នុងគ្រួសារ ជម្រុញការគោរពសិទ្ធិគ្រប់គ្នា និងបង្កើនការផ្តល់តម្លៃ និងអំណាច
ដល់ស្រ្តី កុមារ និងយុវជនមិនប្រកាន់ភេទ ។ វដ្តវិលជុំអាចបញ្ជៀសកូនក្មេង និងយុវវ័យ
ពីការស្រូប និងចម្លងពុម្ភហិង្សាធ្វើឲ្យសុខភាពផ្លូវចិត្តអាចលូតលាស់ជាវិជ្ជមាន និង
ប្រកបដោយសក្តានុពល ។ គ្រួសារមានសុភមង្គល សហគមន៏កាត់បន្ថយជាអតិបរមា
នូវគ្រោះថ្នាក់បាត់បង់ជីវិត និងទ្រព្យសម្បត្តិ ក្មេង យុវវ័យ និងស្រ្តីស្ថិតក្នុងគម្រោងសង្គម
ដែននៃការលូតលាស់សង្គមល្អវិជ្ជមានដោយមានការរៀបចំ និងតម្រែតម្រង់សម្រាប់
ការគោរពសិទ្ធិសេរីភាព ផ្តល់តម្លៃ និងអំណាច ជារួមចំណេញទាំងអស់គ្នា និងទទួលបាន
ផលប្រយោជន៏ច្រើនទាំងអស់គ្នាទាំងរយះពេលខ្លី និងវែង ។

ជាសរុបគោលការណ៏ធ្វើការ "ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ មានប្រសិទ្ធិភាព និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់" ជាមួយ
ក ខ គ ឃ ង ច​ ។ល។ ឲ្យតែប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់គឺចំណេញ
ច្រើន បានផលប្រយោជន៏ច្រើន ហើយក៏ពេញចិត្ត និងសប្បាយចិត្តទាំងមេដឹកនាំ
អ្នកនយោបាយ និងមន្រ្តីរាជការ និងប្រជាពលរដ្ឋ ។ (អ្នកអាចនឹកឃើញពីប្រ
ទេសស៊ីងហ្គាពួរគឺទាំងមេដឹកនាំ និងមន្រ្តីប្រាក់ខែច្រើនតែត្រូវគោរពច្បាប់
គោរពសេចក្តីណែនាំលម្អិតទាំងអស់គ្នា ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខសាធារណ:ជន
គឺ"ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ មានប្រសិទ្ធិភាព និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់"!)

តើអ្នកគិតថានេះបានជួយជីវិត បានចំណេញច្រើន និងទទួលផលប្រយោជន៏ទាំងអស់
គ្នាទេ? តើមានចំណុចអ្វីដែលអ្នកចង់បន្ថែម? តើអ្នកបានធ្វើអ្វីខ្លះក្នុងចំណែក ក្នុង
តួនាទីអ្នក?

សូមប្រឹក្សាបន្ថែម:
ក) ទំណួលខុសត្រូវ + ច្បាប់ + បច្ចេកទេស + ចីរភាព

ខ) មេដឹកនាំ + គណបក្សនយោបាយ + ការចូលរួម & ទិន្ន័យពីប្រជាពលរដ្ឋ + ការចូលរួម& ទិន្ន័យពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល

អង្គការដៃគូអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញ

គ) ធនាគារខួរក្បាល (Think Tankអាចជាក្រុមទីប្រឹក្សានៃអភិបាល នៃមេដឹកនាំមុនៗ

ឬវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានជំនាញច្បាស់លាស់លើផ្នែកផ្សេងៗ)

ឃ) ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងយន្តការណ៏ផ្សេងៗបើកចំហរ មានផ្តល់ពត៌មានជាសាធារណ:
ដើម្បីតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ eg Act for Access to Information ។
សេវារសាធារណ: មន្ត្រីសាធារណ:គិតគូរ ប្តេជ្ញាចិត្ត និងធ្វើការបំរើសាធារណ: ទទួលប្រាក់ខែ កាត់ពន្ធពីប្រជាពលរដ្ឋសម្រាប់មហាជន
និងសង្គមជាតិ ។

- Kindly write to illustrate.
- Kindly explain.
- Kindly engage citizens, civil societies, and stakeholders.
- Kindly provide access to platform, channels and forums for participation, input and feedbacks.

(អាចរៀនពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌាថ្មី លោក NARENDRA MODI
(http://pmindia.nic.in/feedback.php) ដែលបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ការចូលរួម បញ្ចេញមតិយោបល់ ឬសម្តែងការមិនពេញចិត្តផ្សេងៗ ឬអាចផ្តល់ពត៌មាន គំនិត និងអាចទាក់ទងខុទ្ទការិយាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ។ អាចសរសេរដូចជំទាវទីមួយសហរដ្ឋអាមេរិកដែលគាត់សរសេរមិនយល់ស្រប ដោយបង្ហាញពីទឡ្ហីករណ៏ដោយយោងលើអំណះអំណាង
យោងលើបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្តច្បាស់លាស់ តាមវេជ្ជបណ្ឌិតជាដើម ។
ឬក៏ដូចលោកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោកWilliam E.ToddដែលលោកដំណើរការBlog សរសេរចែករម្លែករៀងរាល់សប្តាហ៏ពីគំនិត និងការយល់ឃើញលើបញ្ហាអភិវឌ្ឃន៏ ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ហើយក៏មានការអនុញ្ញាតិការចោទសួរនិងលើកឡើងពីអ្នកអាន និងអ្នកគាំទ្រBlog របស់គាត់ ។ ក៏អាចធ្វើតាម- Minister Tan Chuan-Jin, Minister for Manpower of Singapore (https://www.facebook.com/events/1384593381829226/) ។

សូមអរគុណ

ទុំទាវ

អ្នកគួរតែ”ទុំទាវ” គិតគូរមានអំណះអំណាង មានការទទួលខុសត្រូវ ត្រៀមលក្ខណ: ហ្វឹកហ្វឺន និងសម្លឹងទៅមុខទាំងពេលបច្ចុប្បន្នក៏ដូចជា
អនាគត ដូចជាជនជាតិជប៉ុន អាមេរិក ឬចិន ។ គ្រូជប៉ុនបានបង្រៀនថាជប៉ុនសម្រេចចិត្តយឺត ចំណាយពេលច្រើនសិក្សា និងស្រាវជ្រាវដើម្បីឲ្យបានល្អិតល្អន់ និងម៉ត់ចត់ តែជប៉ុនតែសម្រេចចចិត្តចេញដំណើរធ្វើការក្នុងគម្រោងហ្នឹងហើយ គឺមិនរារែក មិនទាក់ទើហើយប្រកបដោយភាពប្រាកដប្រជា សាច់ការ មានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់និងមានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ នេះជាស្តង់ដារប្រទេសជប៉ុន ជា “Japanese’s Brand Name“ ។
ឧទាហរណ៏ ថ្នល់ ស្ពាន គម្រោងរបស់ប្រទេសជប៉ុនផ្សេងៗនៅប្រទេសកម្ពុជា ។

ផ្ទុយទៅវិញអ្នកមិនត្រូវ”ទុំទាវ” គ្រាន់តែនែបនាក់ ចិត្តច្រើន (ឆាប់ខឹង មិនបើកទូលាយចិត្តគិត និងរៀនពីអ្វីដែលត្រឹមត្រូវ ដែលមានប្រយោជន៏ មិនគិតពីរឿងវែងឆ្ងាយ ។ល។) ចិត្តចង្អៀតចង្អល់ ពូកែតែប៉ែងជើង ចាក់ដោត ជាន់ពន្លិចគ្នាទេ ។ បើទុំទាវ ទុំទាវជជែកគ្នាពីរឿងមានប្រយោជន៏
ទំនាក់ទំនងគ្នា ជួយគិត ជួយធ្វើចូលរួមចំណែកធ្វើរឿងមានប្រយោជន៏រួម ប្រយោជន៏វែងឆ្ងាយ ។
អ្នកអាចសង្កេតអញ្ចេះចំពោះអ្នកទុំទាវមិនបើកទូលាយចិត្ត មិនចូលចិត្តអាន មិនចូលចិត្តគិតសឹងថាគ្មានទំណួលខុសត្រូវចំពោះផលប្រយោជន៏រួម ឧទាហរណ៏ឃើញក្មេងជេរគ្នានៅនឹងមុខក៏ថាមិនអី ។ ដូចមិនដឹងរឿងត្រឹមត្រូវ ប្រហែលពីព្រោះត្រូវបានគេបំពុលឲ្យចេះតែចង្អៀតចង្អល់
ឲ្យចេះតែខឹង ចងគុំនុំ ចេះតែស្អប់ ចេះតែជេរ ចេះតែប៉ែងជើង ប៉ែងផ្តួលព្រោះតែអាហារបីពេលព្រោះតែក្រពះ ។ ប្រហែលជាថាត្រូវបានគេបំពុលឲ្យគិតថា “តាមគ្នាទៅ គ្នាច្រើនគឺត្រូវ” ប៉ុន្តែខ្ញុំសូមពញ្ញាក់ចេះថា តើមានបានគិតថាជារឿងត្រឹមត្រូវទេ? គោលដៅដឹកនាំទៅណា? ចុះខុសត្រូវអ្នកណាទទួលខុសត្រូវ? ច្បាស់លាស់ប៉ុណ្ណា? មានប្រសិទ្ធិភាពប៉ុណ្ណា?

ខ្ញុំសូមអនុញ្ញាតិលើកឧទាហរណ៏ពីការសង្កេតពីព្រឹត្តការណ៏ និងទំនោរខ្លះៗនៅក្នុងសង្គម ។ ពេលអ្នកទុំទាវ អ្នកចង្អៀតចង្អល់មិនចូលចិត្តអាន មិនចូលចិត្តគិតឃើញក្មេងៗជេរគ្នានៅនឹងមុខហ្នឹងក៏ថាមិនអី ។ ចុះរឿងនឹងត្រឹមត្រូវទេ? ក្រែងចាស់បុរាណថាដំដែកទាន់នៅក្តៅ
មិនអញ្ចឹង? ប្រទេសជឿនលឿនគេអនុវត្ត ហើយមានអំណះអំណាងពីការស្រាវជ្រាវថាការប្រដៅក្មេងដោយជេរ គំហក និងវ៉ៃនឹងធ្វើឲ្យក្មេងកាន់តែរឹង ក្មេងអាចឆេវឆាវចម្លងទម្លាប់និងទំនោរហិង្សាពីព្រោះម្យ៉ាងខ្លួនទទួលបទពិសោធន៏ពីគ្រួសារ ពីសាលា ម្យ៉ាងឃើញគេធ្វើតែអញ្ចឹង ។ តែសួរថានេះជារឿងត្រឹមត្រូវឬ? ធ្វើឲ្យក្មេងចេះដឹង យល់ ពូកែអ្វី ឬបង្កតែវដ្តដោះស្រាយបញ្ហាដោយហិង្សា និងប៉ះពាល់ផ្លូវចិត្តដល់ក្មេង និងសង្គមជាតិ? ហើយឬ
ក៏ថា“តាមគ្នាទៅ គ្នាច្រើនគឺត្រូវ” ចុះឃើញផ្សព្វផ្សាយគ្រឿងស្រវឹងលើកញ្ចក់ទូរទស្សន៏ប្រឹងប្រែងយ៉ាងគគ្រឹកគគ្រេងអូសទាញឲ្យទទួលជាតិស្រវឹងហ្នឹងចំណេញ ធ្វើឲ្យពូកែធ្វើឲ្យមានប្រយោជន៏អ្វីយល់យុវជន ដល់ក្មេង ដល់គ្រួសារ ដល់សេដ្ឋកិច្ច និងដល់សង្គមជាតិ?

មានព្រឹត្តការណ៏ និងទំនោរខ្លះៗទៀតដែលអ្នកអាចសង្កេតថាវាមិនត្រឹមត្រូវ វាបង្កគ្រោះថ្នាក់
វាបង្កជាការព្រួយបារម្ភចំពោះការវិវឌ្ឃន៏របស់សង្គមជាតិ ។ ក្មេងៗស្រូបរឿងអាក្រក់ រឿងដែលអ្នកគិតថាសើចសប្បាយប៉ុន្តែបានតម្រង់ បានដឹកនាំក្មេងៗឲ្យឡេះឡោះ ឲ្យមិនមានការទទួលខុសត្រូវ និងឲ្យមិនមានចេះគិតគូរអ្វីក្រៅតែពីសប្បាយ ។ អ្នកសួរ និងសង្កេតមើលបទ “ពកអូនប៉ុណ្ណា” “អត់ដឹងអីផង“ មិនត្រឹមតែក្មេងថាចេះសឹងគ្រប់គ្នា តែចាស់ខ្លះច្រៀងមុខក្មេងដូចធម្មតា ។ បើក្មេងវាទម្លាប់ឡេះឡោះ គិតតែលេង ហើយប្រព័ន្ធសង្គម ការអប់រំមិនមានគោលដៅ មិនមានសកម្មភាពច្បាស់លាស់ មិនយល់ពីការបែងចែកពេលវេលាមានប្រសិទ្ធិភាព តើឲ្យក្មេង ឬសមាជិកសង្គមមានសមត្ថភាព បង្កើនសមត្ថភាព ឬត្រៀម
លក្ខណ: ហ្វឹកហ្វឺនគ្នាឲ្យក្លាយទៅជាអ្វី? ហើយអ្នកមើលពត៌មានកន្លែងលេងហ្គេមមានលួចផ្តល់សេវារថ្នាំញៀនលួចលាក់ យុវវ័យប្រើប្រាស់ថ្នាំញៀនហួសកំរិតរហូតបែកថ្នាំ
ផ្សព្វផ្សាយគ្រឿងស្រវឹងលើកញ្ចក់ទូរទស្សន៏យ៉ាងអ៊ឹកធឺក កន្លែងផឹកស៊ី ក្លឹបរីកដូចផ្សិត បងតូចបងធំ យុវវ័យយល់ថារឿងឡូយជារឿងពេញនិយមជារឿងត្រឹមត្រូវ នៅពេល
ការពិតធ្វើឲ្យប៉ះពាល់សុខភាពពួកគេ ធ្វើឲ្យចុះខ្សោយសមត្ថភាពគិត ប៉ះពាល់ដល់ការសិក្សា ធ្វើឲ្យធ្លាក់ចុះសមត្ថភាពធ្វើការងារ ឧទាហរណ៏ដូចជាជក់ Shisa ដូចជាផឹកស្រាសំញ៉ែងម៉ាកស្អីគេមួយដបដាច់ ។ ហើយវាកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរចាស់ៗខ្លះគិតតែអួតម៉ាកស្រាបង្ហោះរឿងផឹកស៊ីថាជារឿងត្រឹមត្រូវ ។ តើអ្នកគិតទម្លាប់ និងទំនោរសង្គមដឹកនាំសង្គមទៅរកគោលដៅអ្វី? តើវាជារឿងត្រឹមត្រូវឬ? ចុះប្រទេសរីកចម្រើនជុំវិញពិភពលោកគេអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួនដោយស្តង់ដារ ដោយសេចក្តីណែនាំលម្អិត ដោយមានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់គឺអ្នកនយោបាយ មេដឹកនាំ បុគ្គលសាធារណ:ត្រូវធ្វើជាគម្រូ ជាឧទាហរណ៏ល្អ និងបន្សល់កេរ្ត៏ដំណែលវិជ្ជមាននោះ តើទាំងនេះជារឿងត្រឹមត្រូវ ជារឿងមានការទទួលខុសត្រូវទេ? ការចូលរួមចំណែកការពារបរិស្ថាន ចូលរួមជាថវិការក្នុងការទ្រទ្រង់និងជម្រុញគុណភាពប្រព័ន្ធអប់រំ ការគោរពច្បាប់យ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ ការចែករម្លែកពី
ការប្រឹងប្រែង ពីការតស៊ូ ពីបទពិសោធន៏ជោគជ័យ ពីការបង្កើតឪកាសជោគជ័យ ។ល។សម្រាប់អ្នកគាំទ្រគេ ក៏ដូចជាសង្គមជាតិគេជាដើម ។ ក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំ ជាអ្នកនយោបាយ ជាបុគ្គលសាធារណ:ជាដើម ដែលអ្នករកចំណូលបានពីភាពល្បីល្បាញអ្នក ដែលមហាជនផ្តល់អំណាចដល់អ្នក តើអ្នកបានតបស្នងអ្វីខ្លះ? តើអ្នកបានធ្វើរឿងវិជ្ជមានអ្វីខ្លះសម្រាប់អ្នកគាំទ្រអ្នក និងសង្គមជាតិអ្នក? តើអ្នកដឹកនាំគេទៅណា? តើអ្នកគិតគូរល្អិតល្អន់ និងមានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ប៉ុណ្ណា? តើអ្នកបានពន្យល់បានបើកចំហរឲ្យគេចូលរួម ឲ្យគេដឹង បានត្រៀមលក្ខណ: និងហ្វឹកហ្វឺនគេប្រកប
ដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ចំពោះបញ្ហា និងការប្រឈមសម្រាប់បច្ចុប្បន្នភាព និងអនាគតយ៉ាងដូចម្តេច? មានប្រសិទ្ធភាពប៉ុណ្ណា? តើអ្នកប្តេជ្ញាចិត្ត និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប៉ុណ្ណា?

ខ្ញុំសូមអនុញ្ញាតិរំលេចឲ្យឃើញថាហេតុអ្វីគេអនុវត្ត និងដើរតាមគន្លងយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននិងប្រកបដោយភាពច្បាស់លាស់នូវ :
ក) ទំណួលខុសត្រូវ + ច្បាប់ + បច្ចេកទេស + ចីរភាព
ខ) មេដឹកនាំ + គណបក្សនយោបាយ + ការចូលរួម & ទិន្ន័យពីប្រជាពលរដ្ឋ + ការចូលរួម& ទិន្ន័យពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល អង្គការដៃគូអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញ
គ) ធនាគារខួរក្បាល (Think Tankអាចជាក្រុមទីប្រឹក្សានៃអភិបាល នៃមេដឹកនាំមុនៗ
ឬវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានជំនាញច្បាស់លាស់លើផ្នែកផ្សេងៗ)
ឃ) ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងយន្តការណ៏ផ្សេងៗបើកចំហរ មានផ្តល់ពត៌មានជាសាធារណ:
ដើម្បីតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ eg Act for Access to Information ។ សេវារសាធារណ: មន្ត្រីសាធារណ:គិតគូរ ប្តេជ្ញាចិត្ត និងធ្វើការបំរើសាធារណ: ទទួលប្រាក់ខែ កាត់ពន្ធពីប្រជាពលរដ្ឋសម្រាប់មហាជន និងសង្គមជាតិ ។ មិនអញ្ចឹងឬ?

ខ្ញុំសូមលើកឧទាហរណ៏ពី បំរែបំរួលអាកាសធាតុ ពីប្រព័ន្ធអប់រំ ពីការអភិវឌ្ឃន៏នៅមូលដ្ឋានដោយមានការចូលរួមពីប្រជាជនមូលដ្ឋាន ពីអ្នកជំនាញ និងពីក្រសួងពាក់ព័ន្ធនានា នោះគឺត្រូវការប្រព័ន្ធ យន្តការណ៏ខាងលើ មានស្តង់ដារ មានគោលដៅ មានសេចក្តីណែនាំលម្អិត
មានការចូលរួមពីអ្នកមានជំនាញច្បាស់លាស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: ប្រកបដោយការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ ជាមួយគ្នានេះដែរសូមអនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំលើកឧទាហរណ៏សមញ្ញពីល្បែងអុកខ្មែរ ។ អ្នកលេងអុកខ្មែរពូកែយល់ច្បាស់ ឬអាចស្វែងយល់ថាជំនាញលេងអុកពូកែ
គឺពូកែគ្រប់គ្រាប់ (កូន)ទាំងអស់ លេងជាក្រុម លេងជាប្រព័ន្ធពង្រឹងសហការគ្នាដើម្បីជ័យជំនះ គឺបើប្រៀបធៀបពីវិធីគ្រប់គ្រងគឺប្រព័ន្ធខ្លាំង មានប្រសិទ្ធភាព មានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ សមាជិកប្រកបដោយជំនាញ មានវិជ្ជាជីវ: មានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ និងដែលមិនអាចខ្វះបាន
គឺស្មារតីធ្វើការជាក្រុម ពង្រឹងសហការគ្នា ។ តើអ្នកលេងអុកពូកែណាថាពូកែដុំៗពូកែតែសេះតែទូកដោយមើលស្រាលគ្រាប់ត្រី មិនយល់ពីប្រព័ន្ធលេងទាំងមូលជាក្រុមនោះ?

បុគ្គលខ្លាំងម្នាក់គង់ឆ្លងមិនផុតពីសេចក្តីលំអៀង ពីទោស: មោហ: ពីតណ្ហា និងពីបុគ្គលនិយមជាដើមដែលអាចប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៏រួម ផលប្រយោជន៏សង្គមជាតិ ។ ដូចនេះទើបគេនិយាយពីយន្តការណ៏ Checks & Balance ក) ខ) គ) ឃ) ខាងលើ ។ល។ ដើម្បីធានាជារួមថាមានប្រព័ន្ធជាក្រុម
ដែលអាចទុកចិត្តនៅក្នុងភាគរយខ្ពស់ថាឋាមពលវិជ្ជមានបានប្រើប្រាស់ ថាការដឹកនាំអាចទៅផុតពីឋាមពលអវិជ្ជមាននៃបុគ្គលគឺសេចក្តីលំអៀង ពីទោស: មោហ: ពីតណ្ហា និងពីបុគ្គលនិយមជាដើមដែលអាចប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៏រួម ផលប្រយោជន៏សង្គមជាតិ ។

ចំណុចចាប់ផ្តើមគឺគួរតែគិតផលប្រយោជន៏រួម ដម្កល់ផលប្រយោជន៏សង្គមជាតិ និងប្រទេសជាតិអ្នកចាប់ផ្តើមនិយាយពីស្តង់ដារ ពីគោលដៅ ពីសេចក្តីណែនាំលម្អិត បើកចំហរស្វាគមន៏ដោយសុទ្ធចិត្ត ដោយសុឆន្ទះបម្រើប្រជាពលរដ្ឋ និងសង្គមជាតិទទួលយកការចូលរួម ការផ្តល់មតិ ទទួលការរិះគន់ពីប្រជាពលរដ្ឋ ពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ពីសាពត៌មាន និងពីអ្នកជំនាញ និងស្ថាប័នពាក់ពន្ធ័នានា ។ សូមធ្វើការជាក្រុម ពង្រឹងសហការដើម្បីស្តង់ដារបម្រើ និងតម្កល់ផលប្រយោជន៏សង្គមជាតិកាន់តែខ្ពស់ និងកាន់តែប្រសើរ ។

សូម”ទុំទាវ” គិតគូរមានអំណះអំណាង មានការទទួលខុសត្រូវ ត្រៀមលក្ខណ: ហ្វឹកហ្វឺន និងសម្លឹងទៅមុខទាំងពេលបច្ចុប្បន្នក៏ដូចជាអនាគតដូចជាជនជាតិជប៉ុន ស៊ីងហ្គាពួរ អាមេរិក ចិននិងសហគមន៏អន្តរជាតិដែលគោរពសិទ្ធិមនុស្ស គោរពច្បាប់អន្តរជាតិ និងស្តង់ដារសហគមន៏អន្តរជាតិដូចជាអង្គការសហប្រជាជាតិជាដើម ។ សូមធ្វើជាវីរជនសម្រាប់ប្រជាជាតិអ្នក ។ សូមធ្វើជាមេដឹកនាំដែលបង្កើតមេដឹកនាំបន្តវេន តែមិនមែនបង្កើតអ្នកហៃអើ ឆ្វេងទៅឆ្វេង ស្តាំទៅ
ស្តាំមិនមានគោលដៅមិនមានអំណះអំណាង មិនមានការទទួលខុសត្រូវទេ។ សូមមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ សូមធ្វើជាគម្រូ ជាឧទាហរណ៏ល្អ និងបន្សល់កេរ្ត៏ដំណែលវិជ្ជមានសម្រាប់ផលប្រយោជន៏រួម និងសង្គមជាតិអ្នក?

តើអ្នកយល់យ៉ាងណាដែរ?

តើគោលដៅនាំទៅណា?

ហេតុនាំដល់ផល ។ ដើរផ្លូវនេះនាំដល់ទី គោលដៅនោះ ។ ជាការសង្កេតដ៏ងាយ ក្មេងនឹងយល់
ថាការគំហក សម្លុត និងវ៉ៃ និងមធ្យោបាយហិង្សាជារឿងធម្មតា ជារឿងដូចគេដូចéងនៅពេល
គេមើលឃើញ និងទទួលបានបទពិសោធន៏ដូចគ្នា ។ ផ្លូវ “គំហក សម្លុត និងវ៉ៃ និងមធ្យោបាយហិង្សា“
នាំដល់វដ្តវិលជុំ ហើយសមាជិកសង្គមបង្កើតជាទម្លាប់ បន្តទម្លាប់គ្រោះថ្នាក់ដែលបានស្តែងយ៉ាង
ច្បាស់នៅក្នុងទំព័រប្រវត្តិសាស្រ្តដ៏ជូរចត់ និងយ៉ង់ឃ្នងគឺការប្រើហិង្សាជាដំណោះស្រាយបញ្ហាសង្គម
និងប្រទេសជាតិ ។ អ្នកត្រូវស្វែងយល់ទម្លាប់អ្នក ប្រុងប្រយ័ត្នទម្លាប់អ្នក និងមានទំណួលខុសត្រូវ
ចំពោះទម្លាប់អ្នក ។ ពេលខ្លះអ្នកប្រហែលមិនដឹងខ្លួន តែអ្នកធ្លាក់ក្នុងទម្លាប់ “គំហក សម្លុត និងវ៉ៃ និង
មធ្យោបាយហិង្សា“ ក្នុងការអប់រំ ដូច្នេះវាប្រើរយះពេលតែប៉ុន្មានវិនាទីប៉ុណ្ណោះដើម្បីផ្ទុះឡើងនូវ
ទម្លាប់ ឬទំនោរខាងលើ ។ អ្នកអាចចម្លងពុម្ពទំនោរនេះពីបទពីសោធន៏ប្រហែលតាំងពីអ្នកនៅក្មេងម្លេះ ។
រឿងមួយទៀតដែលអ្នកអាចសង្កេតលើឆាកនយោបាយគឺការវ៉ាយប្រហារបុគ្គល និងបុគ្គលនិយម ។ ការ
វ៉ាយប្រហារបុគ្គល ការគៀបសង្កត់ ជាន់ពន្លិចបុគ្គលដោយមិននិយាយពីគោលនយោបាយ ពីសកម្មភាព
វិជ្ជមានឬទេ មានប្រយោជន៏រួមឬទេ មានការទទួលខុសត្រូវឬទេ ពីយន្តការធ្វើការនានានាំដល់ប្រសិទ្ធិភាព
កើនឡើង ឬទាមទារការទទួលខុសត្រូវហ្មត់ចត់នៃអ្នកកាន់ការ នាំដល់វដ្តវិលជុំគឺទៅណាពីជាន់ពន្លិចបុគ្គល
នេះ លើកបុគ្គលនោះហើយបន្តវដ្តវិលជុំ និងមិនទៅណាឆ្ងាយពីបុគ្គលនិយម ។ ដូចនេះសំខាន់គឺ
“គោលនយោបាយ ពីសកម្មភាពវិជ្ជមានឬទេ មានប្រយោជន៏រួមឬទេ មានការទទួលខុសត្រូវឬទេ ពីយន្តការ
ធ្វើការនានានាំដល់ប្រសិទ្ធិភាពកើនឡើង ឬទាមទារការទទួលខុសត្រូវហ្មត់ចត់នៃអ្នកកាន់ការ” ។
(នយោបាយនៅលើឆាកអន្តរជាតិគិតឲ្យទូលំទូលាយគឺនិយាយពីគោលដៅ ។ គោលដៅនៃអ្នកនយោបាយ
គឺបានអំណាច ហើយដើម្បីបានអំណាចគឺត្រូវការពារ និងលើកតម្កើងផលប្រយោជន៏រួម និងផលប្រយោជន៏
ប្រទេសជាតិ ។ ហើយនយោបាយគឺជាសិល្បះប្រមូលអ្នកចេះដឹង និងធនធានដើម្បីសម្រេចបានគោលដៅ
ដែលស្របនឹងការធានាផលប្រយោជន៏រួម និងផលប្រយោជន៏ប្រទេសជាតិទាំងពេលបច្ចុប្បន្នក៏ដូចជា
នៅក្នុងរយះពេលវែងដែលមាននិរន្តរភាព ។)

សាកគិតពីគោលដៅសម្រាប់សង្គមជាតិគឺវាល្អណាស់ (ហើយវាស្របនឹងបទដ្ឋាន និងការអនុវត្តនៃប្រទេស
រីកចម្រើន និងស៊ីវិល័យជាច្រើន) បើ:
១)

- សុខភាពរាងកាយ
- សុខភាពផ្លូវចិត្ត
- សមត្ថភាពផលិតភាព (Productivity Ability or Know-how Ability)
- អត្តចារិក (Attitude or Spirit)
(Deeply Grateful to my Japanese Trainer!)

២) ដើម្បីលូតលាស់ប្រកបដោយឋាមពលវិជ្ជមាន (សមត្ថភាពផលិតភាព និងទំណួលខុសត្រូវ) និង
សុខុមាលភាព ទាំងគ្រួសារ និងសង្គមត្រូវផ្តល់ការគាំទ្រក្នុងការសិក្សា អាហាររូបត្ថម្ភ ផ្តល់ឪកាស
និងឧបត្ថមលើកទឹកចិត្តទាំងស្មារតី និងថវិការ ហើយសង្គមត្រូវរៀបចំ និងផ្តល់ឲ្យនូវ “ប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាព

សង្គម” ដូចគ្នានឹងឧទាហរណ៏ធ្លាប់លើក :អ្នកអាចសាកដាំដើមផ្កា និងឬ
ដើមឈើដោយមួយទុកឲ្យត្រូវតែភ្លៀងដុះរកេតរកេតមិនមានការថែទាំ និងយកចិត្ត
ទុកដាក់ និងមួយទៀតថែទាំយកចិត្តទុកដាក់មិនឲ្យតែលូតលាស់តាមយថាកម្ម តែ
ប៉ុណ្ណោះអ្នកទទួលស្គាល់ពីសារ:សំខាន់នៃប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គម ការលើកទឹកចិត្ត ការតម្រែតម្រង់
និងគាំពារហើយ ។ អ្នកអាចសង្កេតមើលតើគេត្រៀមលក្ខណ:បណ្តុះបណ្តាល និងហ្វឹកហ្វឺនសម្រាប់ប្រឈមមុខ និងដោះស្រាយបញ្ហា
ទាំងពេលបច្ចុប្បន្ន និងអនាគត ឬគេមិនធ្វើអ្វីសោះ ឬធ្វើមិនមានគោលដៅ ប្រសិទ្ធិភាព
និងទំណួលខុសត្រូវ? នេះមិននិយាយថាគេគិតថាការប្រកួតប្រជែងជារឿងធម្មតា
ពីព្រោះគេបានហ្វឹកហ្វឺន និងត្រៀមលក្ខណ:បានយ៉ាងល្អ ។ ឧទាហរណ៏និយាយត្រឹមថៃប្រទេសជិតខាងពី
 “បណ្ណពិនិត្យសុខភាពសាមសិបបាត“ “សេវារប្រឹក្សាចិត្តសាស្រ្ត“ ។ល។ជាផ្នែកនៃសេវារផ្តល់ឲ្យដោយប្រព័ន្ធ
សុវត្ថិភាពសង្គម ។

៣) គោលដៅអប់រំជាសកល: មានសមត្ថភាពជំនាញ សមត្ថភាពដោះស្រាយបញ្ហា ជំនឿចិត្ត និងទំណួលខុសត្រូវមិនត្រឹមជាគោលដៅសកលនៃការអប់រំនៅលើសកលលោកទេ គឺប្រទេសនានាបានធ្វើដំណើរ និងបានសម្រេចនៅ
ក្នុងគោលដៅនេះហើយ ។ from India, Singapore, South Korea, China and not to mention Japan,
European countries, the US and so on ។ គោលដៅនេះនៅក្នុង”ភាគរយខ្ពស់ និងអាចជឿជាក់បាន” គឺបានបង្ហាញ
ឲ្យឃើញពីការសម្រេចបាន “សមត្ថភាពផលិតភាព Productivity Ability ការគោរពសិទ្ធិ ការផ្តល់អំណាច
និងទំណួលខុសត្រូវជាប្រជាពលរដ្ឋល្អ និងអ្នកផ្តល់សេវារប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: គុណធម៌ និងទំណួលខុសត្រូវ
ខ្ពស់ ។” ហើយបើផ្ទុយពីនេះអ្វីដែលអាចសង្កេតឃើញគឺការងារមិនប្រើជំនាញតែប្រើកម្លាំងបាយ ទទួលចំណូល
ទាប និងការបង្កើតការងារមិនគ្រប់គ្រាន់ ។

៤) គេតែងនិយាយថាបុគ្គលនឹងមិនល្អឥតខ្ចោះ បុគ្គលនឹងគិតពីប្រយោជន៏ផ្ទាល់ខ្លួន និងបុគ្គលនឹងអត្មានិយម ។
ត្រឹមត្រូវណាស់ នោះជាសភាវគតិរបស់មនុស្ស ។ ហេតុនេះទើបគេនិយាយពី ក)“ច្បាប់ក្នុងការទទួលបានពត៌មាន
Act/Rights for access to information“ ។ គេក៏និយាយ និងប្រត្តិបត្តិដោយមាន ខ)វេទិការសាធារណ:ដោយប្រជាពល
រដ្ឋ និងមន្រ្តីមូលដ្ឋាន និងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ គ)ការអញ្ជើញមន្រ្តីដើម្បីសួរដេញដោលនៅរដ្ឋសភា ឃ)សមាជជាតិ
ង)យន្តការChecks &Balances ។ល។ អាចរៀនពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌាថ្មី លោក NARENDRA MODI
(http://pmindia.nic.in/feedback.php) ដែលបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ការចូលរួម បញ្ចេញមតិយោបល់ ឬសម្តែងការ
មិនពេញចិត្តផ្សេងៗ ឬអាចផ្តល់ពត៌មាន គំនិត និងអាចទាក់ទងខុទ្ទការិយាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ។
ឬក៏ដូចលោកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោកWilliam E.ToddដែលលោកដំណើរការBlog សរសេរចែករម្លែក
ពីគំនិត និងការយល់ឃើញលើបញ្ហាអភិវឌ្ឃន៏ ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ហើយក៏មានការអនុញ្ញាតិការចោទសួរ

និងលើកឡើងពីអ្នកអាន និងអ្នកគាំទ្រBlog របស់គាត់ ។ ក៏អាចធ្វើតាម
- Minister Tan Chuan-Jin, Minister for Manpower of Singapore (https://www.facebook.com/events/1384593381829226/) ។
វេទិការបែបនេះ និងស្រដៀងគ្នានេះអាចបង្កើត និងពង្រឹងវប្បធម៌ជជែកពិភាក្សាដោយបើកចំហរ ដោយអហិង្សា
ដោយសន្តិវិធី និងដោយវិជ្ជាជីវ: និងប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។
គឺមានPlatform, Channels for communications and participation មានAct/Rights for access to information និង
យន្តការChecks &Balances គឺប្រាកដណាស់វានឹងជម្រុញសុច្ចរិតភាព តម្លាភាព និងទំណួលខុសត្រូវទាំង
មន្រ្តីពាក់ព័ន្ធ និងស្ថាប័នផ្សេងៗ ។ ហើយវាក៏នឹងធានាបរិយាកាសធ្វើការប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់គឺការពារ
ធានា និងលើកតម្កើងផលប្រយោជន៏រួម ផលប្រយោជន៏ប្រទេសជាតិដោយសន្តិវិធី ដោយអហិង្សា និងដោយវិជ្ជា
ជិវ: និងការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ក្នុងនាមជាមន្រ្តីសាធារណ: និងជាមេដឹកនាំ ។

សូមប្រឹក្សាបន្ថែម:
ក) ទំណួលខុសត្រូវ + ច្បាប់ + បច្ចេកទេស + ចីរភាព
ខ) មេដឹកនាំ + គណបក្សនយោបាយ + ការចូលរួម & ទិន្ន័យពីប្រជាពលរដ្ឋ + ការចូលរួម& ទិន្ន័យពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល
អង្គការដៃគូអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញ
គ) ធនាគារខួរក្បាល (Think Tankអាចជាក្រុមទីប្រឹក្សានៃអភិបាល នៃមេដឹកនាំមុនៗ
ឬវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានជំនាញច្បាស់លាស់លើផ្នែកផ្សេងៗ)
ឃ) ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងយន្តការណ៏ផ្សេងៗបើកចំហរ មានផ្តល់ពត៌មានជាសាធារណ:
ដើម្បីតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ eg Act for Access to Information ។ សេវារសាធារណ: មន្ត្រីសាធារណ:គិតគូរ ប្តេជ្ញាចិត្ត និងធ្វើការបំរើសាធារណ: ទទួលប្រាក់ខែ កាត់ពន្ធពីប្រជាពលរដ្ឋសម្រាប់មហាជន និងសង្គមជាតិ ។

តើអ្នកយល់យ៉ាងណាដែរ?

មេដឹកនាំ

ជាមេដឹកនាំ អ្នកត្រូវជានិច្ចជាកាលត្រៀមខ្លួន និងអាចឆ្លើយសំណួរពិបាកពីអ្នកគាំទ្រអ្នក
និងប្រជាជាតិទាំងមូល ។ យុទ្ធសាស្រ្តល្អបំផុតគឺម៉ត់ចត់ និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ជានិច្ច ។

អ្នកអាចបើកចំហរប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ចែករម្លែកពត៌មាន

(អាចរៀនពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌាថ្មី លោក NARENDRA MODI
(http://pmindia.nic.in/feedback.php) ដែលបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ការចូលរួម បញ្ចេញមតិយោបល់ ឬសម្តែងការមិនពេញចិត្តផ្សេងៗ
ឬអាចផ្តល់ពត៌មាន គំនិត និងអាចទាក់ទងខុទ្ទការិយាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ។ អាចសរសេរដូចជំទាវទីមួយសហរដ្ឋអាមេរិក
ដែលគាត់សរសេរមិនយល់ស្រប ដោយបង្ហាញពីទឡ្ហីករណ៏ដោយយោងលើអំណះអំណាង
យោងលើបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្តច្បាស់លាស់ តាមវេជ្ជបណ្ឌិតជាដើម ។
ឬក៏ដូចលោកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោកWilliam E.ToddដែលលោកដំណើរការBlog សរសេរចែករម្លែករៀងរាល់សប្តាហ៏ពីគំនិត និងការយល់ឃើញលើបញ្ហាអភិវឌ្ឃន៏ ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ហើយក៏មានការអនុញ្ញាតិការចោទសួរនិងលើកឡើងពីអ្នកអាន និងអ្នកគាំទ្រBlog របស់គាត់ ។ ក៏អាចធ្វើតាម- Minister Tan Chuan-Jin, Minister for Manpower of Singapore (https://www.facebook.com/events/1384593381829226/) ។

មានយន្តការអាចទំនាក់ទំនង អាចបញ្ចេញមតិ និងទទួលការរិះគន់ជាដើម ។ ការយល់
ច្រឡំតែងតែកើតមាន ហើយកាន់តែអាក្រក់គឺការវ៉ាយប្រហារបុគ្គលដោយមិនអត្ថិភាពលើ
ភាពត្រឹមត្រូវ លើប្រយោជន៏រួមពីគោលដៅ ពីគោលនយោបាយ ពីសកម្មភាព និងពីទំណួល
ខុសត្រូវជាដើម ។

ពីសំណួរពិបាកអាចជា:
ក) តើបញ្ហាចរាចរណ៏ បញ្ហាបងតូចបងធំជាបញ្ហាសង្គម ឬជាបញ្ហាដោយឡែករបស់បុគ្គល? តើរដ្ឋមានគោលនយោបាយ និងចាត់វិធានការជាក់លាក់យ៉ាងដូចម្តេចក្នុងការការពារ សុខសុវត្ថិភាពសាធារណ:? តើមានយន្តការពង្រឹងសហការរវាងក្រសួងពាក់ព័ន្ធយ៉ាងដូចម្តេច?
[អំពីចរាចរណ៏ សូមចូលរួមជាគោល:
ក) ប្រព័ន្ធអប់រំ

ខ) ការចេញបណ្ណបើកបរតឹងរ៉ឹងគោរពបទដ្ឋាន គោរពគុណភាពបច្ចេកបើកបរ និងលក្ខខណ្ឌសុខភាព

គ) ស្ថានភាពផ្លូវ :មានគំនូសច្បាស់លាស់ មានZebra Crossing សម្រាប់អ្នកថ្មើរជើងឆ្លងថ្នល់
មានLane សម្រាប់អ្នកជិះកង់ជិះម៉ូតូ និងផ្លូវសម្រាប់អ្នកថ្មើរជើង ។ ដូចឥតមានដង្ហុក គន្លុក
ឬបើកគំរបលូដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវទេ ។ល។

ឃ) ការអនុវត្តច្បាប់ម៉ត់ចត់គោរពច្បាប់ បទដ្ឋាន និងសេចក្តីណែនាំលម្អិត ។ ឧទាហរណ៏
ស្រវឹងបើកបរ: (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)
Drink drivers, upon conviction, will be disqualified from driving for at least 12 months. In addition, first-time offenders can be fined
between $1,000 and $5,000. Repeat offenders may be punished with a maximum fine of $30,000 and a mandatory jail term of up to three years.

ង) ស្ថានភាពបច្ចេកទេសយាន្តយន្ត : ថ្មី ទំនើប និងរហូតដល់បំពាក់កាម៉េរ៉ាមុខក្រោយ ។ អាចមើលវីដេអូផ្សេងៗនៅក្នុង Singapore Reckless Drivers.

ច)ការអប់រំផ្សព្វផ្សាយ ]


[អំពីប្រព័ន្ធអប់រំ និងបងតូចបងធំ:
-មិនមានការតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សបង់លុយប្រចាំថ្ងៃ និងប្រចាំខែ ។

-មិនមានការតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សទិញមេរៀន ។

-មិនមានការច្បិចមេរៀនដោយបង្រៀនមេរៀនគោលមេរៀនសំខាន់តិចតួច ពន្យល់
មិនគ្រប់គ្រាន់ ហើយតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សទោះដោយប្រយោលរៀនគួរបន្ថែមទេ ។

-ផ្តល់ឲ្យឯកសារមេរៀនគ្រប់គ្រាន់ ការពន្យល់ក្បោះក្បាយ និងមិនមានការរើសអើង
សមស្របតាមវិជ្ជាជីវ: និងនិយាមគរុកោសល្យនៃគ្រូបង្រៀន ។

-សំណូមពរក្រមសីលធម៌សម្រាប់គ្រូបង្រៀន និងកូនសិស្សភ្ជាប់ដោយការអនុវត្តមាន
ស្តង់ដា និងតឹងរ៉ឹង ។ (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-សំណូមពរបណ្ណាល័យនៅតាមគ្រប់សាលា និងសៀវភៅច្រើន និងសៀវភៅថ្មីៗ
ងាយស្រួលដល់ទម្លាប់អាន ការស្រាវជ្រាវ និងស្វ័យសិក្សា ។

- វិធីសាស្រ្តបង្រៀនអាចបញ្ចូលការជជែកពិភាក្សាលើមេរៀន Discussion/Debate
និងអាចធ្វើបទបង្ហាញ Presentation ។ កៅអីនៅថ្នាក់រៀនគួរអាចចល័ត និង
ងាយស្រួលលើកបង្វិលឡើងចុះ ។ ការប្រឡងគឺអនុវត្តគោលនយោបាយ “មិនយោគយល់ទាល់តែសោះចំពោះការបើកចម្លង Zero-Tolerance
Policy for cheating ។”

-សំណូមពរគោលនយោបាយ និងវិធានការ “បរិវេណសាលាមិនមានភាពច្រង៉េងច្រង៉ាង សម្លុត និងវ៉ៃNo-Bully &Non-Violence Policy at School” ។ (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-សំណូមពរគោលនយោបាយ និងវិធានការ “សាលាមានបរិស្ថានល្អ មានអនាម័យ និងសមស្របសម្រាប់ការលូតលាស់រាងកាយ និងខួរក្បាលប្រកបដោយថាមពលវិជ្ជមាន និងសុខមាលភាព” ។ ឧទាហរណ៏ថ្នាក់រៀន បង្គន់ និងបរិវេណសាលាមានអនាម័យ ចំណីអាហារមានការត្រួតពិនិត្យ និងមានបទដ្ឋានអនាម័យខ្ពស់ សួនច្បារ ពាក្យស្លោកអប់រំ មិនមានជក់បារី និងគ្រឿងស្រវឹងនៅក្នុងសាលានិងបរិវេណជុំវិញសាលា។ល។

-ប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទនៅសាលាសម្រាប់ទំនាក់ទំនងអាណាព្យាបាលនៅពេលកូនសិស្ស
អវត្តមាន ។(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-ការប្រឹក្សាចិត្តសាស្រ្ត ។ ករណី គំហក សម្លុត និងវ៉ៃនឹងធ្វើឲ្យយុវវ័យកាន់តែឃ្លាតឆ្ងាយពីការសិក្សា និងមានទំនោរ និងពឹងកាន់តែខ្លាំងលើគ្រឿងស្រវឹង អាចបារី និងកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរគឺគ្រឿងញៀន ។ សាលា និងរដ្ឋអាចផ្តល់សេវារប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: សីលធម៌ និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ អាចជាកញ្ចប់នៅក្នុងប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គមដោយអាចផ្តល់សេវារនៅតាម
សាលា ភូមិ ឃុំ សង្កាត់ និងស្រុក ។(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-ការជួបប្រជុំអាណាព្យាបាល គ្រូបង្រៀន និងសាលាអាចញឹកញាប់ដើម្បីពង្រឹងសហការ
និងចូលរួមចំណែកពង្រឹងការសិក្សា និងគុណភាពអប់រំ ។ អាចអញ្ជើញអាជ្ញាធរ ក្រុមប្រឹក្សាភូមិឃុំ អង្គការ និងអ្នកជំនាញមកបញ្រ្ជាប ចែករម្លែកចំណេះដឹង ឬបទពិសោធន៏លើបញ្ហាសំខាន់ៗដែលទាក់ទងបញ្ហាចិត្តសាស្រ្ត ការអប់រំ ផលវិបាកគ្រឿងស្រវឹង គ្រឿងញៀន ។ល។ (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

- មានមជ្ឍមណ្ឌលហ្វឹកហ្វឺនជំនាញសម្រាប់ការងារ ។]

ខ) តើមានប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គមទេ? តើមានគោលនយោបាយ កម្មវិធីគម្រោងសង្គមអ្វីខ្លះ
សម្រាប់គាំទ្រ តម្រែតម្រង់ និងគាំពារសមាជិកសង្គម: យុវជន សិស្សានុសិស្ស ចាស់
ជរា? តើគោលនយោបាយ និងកម្មវិធីគម្រោងសង្គមមានគោលដៅទៅណា? មានប្រសិទ្ធិ
ភាពប៉ុណ្ណា? និងតើមានការគិតគូរ និងបញ្ចូលបន្ថែមគោលនយោបាយ និងកម្មវិធីគម្រោង
សង្គមអ្វីផ្សេងទៀត?
[គេត្រូវស្មោះត្រង់ និងប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់សិក្សា និងធ្វើ
រំលេចឲ្យចេញជារូបរាងនូវប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមមួយសម្រាប់តម្រែតម្រង់
លើកទឹកចិត្ត ផ្តល់ការគាំទ្រ និងគាំពារសម្រាប់ការលូតលាស់ប្រកបដោយ
ឋាមពលវិជ្ជមាន និងសុខុមាលភាពសម្រាប់សមាជិកសង្គម ។(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)]

គ) តើប្រព័នុ្ធផ្សព្វផ្សាយអនុវត្តគោលការណ៏ និងគោលនយោបាយដូចម្តេចដែរ? តើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមានអនុវត្តគោលការណ៏:

តើរឿង”ត្រឹមត្រូវ”អ្វីដែលចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបង្កើនការយល់ដឹង និង
ចូលរួមអនុវត្ត? តើ “ទម្លាប់ ទំនោរអ្វីដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ បង្ករការ
ខាតបង់ដល់គ្រួសារ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមជាតិ” ដែលការផ្សព្វផ្សាយ
ការអប់រំ និងការអនុវត្តច្បាប់ចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ដឹង និងជៀស
វាង? តើទម្លាប់ ទំនោរអ្វីខ្លះដែលមានបង្កើនផលចំណេញ ផល
ប្រយោជន៏រួមសាធារណ:ដែលប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែច្រើនកាន់តែ
ដឹង កាន់តែចូលរួមធ្វើ ឬថែរក្សា កាន់តែចំណេញដល់សង្គមជាតិ?
(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

។ល។

សូមអធ្យាស្រ័យ ។ សូមជួយផ្តល់មតិយោបល់ ។

“ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ មានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។“

អ្នកជំនាញជាច្រើនបានផ្តល់យោបល់ពីរបៀបធ្វើការអញ្ចេះ:
“ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ មានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។“
ឧទាហរណ៏គម្រោងផ្សេងៗរបស់ប្រទេសជប៉ុនគឺឲ្យតែមាន Japanese’s Brand Name
គឺមានគុណសម្បត្តិខាងលើ បើជាផ្លូវថ្នល់ ស្ពានថាទ្រទម្ងន់បានដប់តោនគឺដប់តោន ប្រើ
រយះពេលដប់ឆ្នាំទៅម្ភៃឆ្នាំគឺប៉ុណ្ណឹងហើយ ។ “វាអាចជាទម្រង់ជាសកលមួយនៃរបៀបរបប
ធ្វើការ ។“

វាក៏ជាការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងបើអ្នកវិភាគពីទម្លាប់ ឬវប្បធម៌ “ទឹកឡើងត្រីស៊ីស្រម៉ោច និង
ទឹកហោចស្រម៉ោចស៊ីត្រី“ គឺកម្រឃើញអ្នកថ្មីបន្តគម្រោងអ្នកចាស់ មិនឃើញមានប្លង់មេ
ហើយរឹតតែព្រួយបារម្ភគឺមិនត្រឹមតែមិនលើកសរសើរគម្រោង ឬស្នាដៃផ្សេងៗរបស់អ្នកចាស់
ទេ ច្រើនតែបង្អាប់ បន្ទុចបង្អាក់ ឬទុកឲ្យខូចខាតចោលតែម្តង ។ នោះនាំដល់សំណួរថាតើ
គម្រោងមុនៗនោះមិនមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវច្បាស់លាស់ទេឬ? មិនមានជំនាញ មិនមាន
ទស្សន:វិស័យច្បាស់លាស់ និងមិនមានទំណួលខុសត្រូវទេឬ? តើមានចំណុចខ្វះខាត
ចំណុចខ្សោយកន្លែងណាខ្លះនៅក្នុងគម្រោងនោះ? តើជាកំហុសឆ្គងធ្ងន់ធ្ងរដែលត្រូវតែ
ទាត់ចោលឲ្យខូចខាតតាមដំណើរតែម្តង? ត្រឡប់មកវិញគឺការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ជំនាញ
និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់?

ហើយអនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំពញ្ញាក់ពីទម្លាប់ ឬវប្បធម៌ធម៌ “ទឹកឡើងត្រីស៊ីស្រម៉ោច និង
ទឹកហោចស្រម៉ោចស៊ីត្រី“ តើនាំឲ្យអន្តរាយ ជូរចត់ យ៉ង់ឃ្នង និងរហូតដល់កាប់
សម្លាប់គ្នាយ៉ាងដូចម្តេច? គិតត្រឹមពីរបបប៉ុលពតគ្រប់គ្រងប្រទេសគឺមានឯកសារ
ជាច្រើនបញ្ជាក់ថាទាហានរបបប៉ុលពតបានកាប់សម្លាប់ទាហាន មន្រ្តីរាជការ និង
អ្នកទីក្រុងយ៉ាងសាហាវយ៉ង់ឃ្នង ។ ហើយស្តាប់វិទ្យុនាទីសង្គមស៊ីវិលព្រឹកនេះមាន
វាគ្មិនលើកឡើងពីសារ:សំខាន់នៃ”ការចូលរួម” ទាំងអ្នកជំនាញ អ្នកទទួលខុសត្រូវ
អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រជាពលរដ្ឋក្នុងដំណើរការតាក់តែងច្បាប់ (នៅអង់គ្លេសមាន
( http://www.parliament.uk ) គឺដើម្បីឲ្យច្បាប់អាចទទួលយកបានទាំងអស់គ្នា បម្រើយុត្តិធម៌សង្គម
ទូលំទូលាយគឺមិនអាចលម្អៀងទៅក្រុម ឬគណបក្សនយោបាយណាមួយពេក ។

ងាកមកវិញបើគិតពីរបៀបរបបធ្វើការ“ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ មានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់
និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ “ គឺគេអាចធ្វើជាសាក្សីដោយផ្ទាល់លើវិស័យអប់រំនៅកម្ពុជា ។
បើនិយាយពីបើកចម្លង សូកលុយគ្រូពេលប្រឡង សូកលុយសម្រាប់វត្តមាន
រឿងតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សបង់លុយប្រចាំថ្ងៃ និងប្រចាំខែ កូនសិស្ស
ទិញមេរៀន គ្រូមិនអាចផ្តោតអារម្មណ៏បានល្អពីព្រោះប្រាក់ខែតិច ត្រូវលក់មេរៀន មិនមានផ្តល់
ឯកសារគ្រប់គ្រាន់ ដាក់សម្ពាធកូនសិស្សរៀនគួរបន្ថែម ពន្យល់មិនក្បោះក្បាយ ។ល។
តើគុណភាពអប់រំអាចទៅដល់ណា? ពាក្យស្លោក “ចេះគឺជាប់“ អមដោយវិធានការណ៏លុប
បំបាត់អំពើពុករលួយក្នុងវិស័យអប់រំ ការចូលរួមដោយអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអង្គភាព
ប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ជារួមការមានគោលដៅមួយច្បាស់លាស់ មានសេចក្តីណែនាំលម្អិត
មានវិន័យ និងការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ពិតជាមូលដ្ឋានគ្រឹះចាំបាច់ ។ កាន់តែ
“ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ មានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ “
គឺត្រូវគិតតាំងពីការបង្រៀន ការរៀនក្នុងថ្នាក់ លុបបំបាត់
សូកលុយគ្រូពេលប្រឡង សូកលុយសម្រាប់វត្តមាន រឿងតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សបង់លុយប្រចាំថ្ងៃ និងប្រចាំខែ កូនសិស្ស
ទិញមេរៀន គ្រូមិនអាចផ្តោតអារម្មណ៏បានល្អពីព្រោះប្រាក់ខែតិច ត្រូវលក់មេរៀន មិនមានផ្តល់
ឯកសារគ្រប់គ្រាន់ ដាក់សម្ពាធកូនសិស្សរៀនគួរបន្ថែម ពន្យល់មិនក្បោះក្បាយជាដើម
គឺមិនអាចកំហិត និងម៉ត់ចត់តែពេលប្រឡងទេ ។ អ៊ំចំណាស់គាត់បានប្រាប់ថាបើនិយាយ
ពីវិស័យអប់រំនៅសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយមគឺបើប្រឡងបានកៅអីហើយគឺមានអនាគតហើយ ។
នេះមិននិយាយទូលំទូលាយគឺនិយាយពីនិស្សិតអាហារូបករណ៏ដែលបើប្រឡងជាប់ហើយគឺ
ស៊ីលុយអាហាររូបករណ៏តាំងពីរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុក ពីរដ្ឋាភិបាលប្រទេសដែលជាប់អាហាររូបករណ៏
និងរៀនចប់រដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុកលើកទឹកចិត្តរកការងារធ្វើឲ្យផងទេ ។

គេអាចរំលេចឲ្យឃើញ “ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ មានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់
និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ គឺចេះបានជាប់“ ដូច្នេះថាកូនសិស្សឆ្នាំក្រោយៗទៀត និងអ្នកជំនាន់
ក្រោយនឹងប្រឹងប្រែងសិក្សា និងប្រឹងប្រែងបង្កើនសមត្ថភាពដើម្បីប្រឡងជាប់ ។អ្វីដែលគេអាចធ្វើ
ជាសាក្សីដូចគ្នាគឺបើផ្ទុយពីគោលការណ៏ខាងលើ គេឃើញតែរឿងតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សបង់លុយប្រចាំថ្ងៃ
និងប្រចាំខែ កូនសិស្សទិញមេរៀន គ្រូមិនអាចផ្តោតអារម្មណ៏បានល្អពីព្រោះប្រាក់ខែតិច ត្រូវលក់មេរៀន
មិនមានផ្តល់ឯកសារគ្រប់គ្រាន់ ដាក់សម្ពាធកូនសិស្សរៀនគួរបន្ថែម ពន្យល់មិនក្បោះក្បាយ ។ល។
ហើយជារួមសមត្ថភាព និងជំនាញនៃធនធានមនុស្សធ្លាក់ចុះយ៉ាងដុនដាប ។ នេះបើនិយាយពី
“ភាគរយខ្ពស់” ក្នុងចំណោមកូនសិស្ស បើទោះជាគេមិនអាចបង្ហាញពីភាគរយដាច់ខាត ។ គេក៏
អាចវិភាគដូចគ្នាលើបញ្ហាចរាចរណ៏ គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏ ប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គម និងការអភិវឌ្ឃន៏
នានា ។ល។

ប្រទេសជាច្រើនជ្រើសរើស និងឲ្យតម្លៃ”ការចូលរួម” ទាំងអ្នកជំនាញ អ្នកទទួលខុសត្រូវ
អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រជាពលរដ្ឋ ហើយគេបើកចំហរ ជ្រើសរើសការប្រឹក្សា ជជែកដេញដោល
បើកចំហរ ធ្វើការស្ទង់មតិ ប្រជាមតិ ។ល។ ក្នុងការសម្រេចិត្តមុនពេលអនុម័ត និងអនុវត្តន៏គោល
នយោបាយ ច្បាប់ផ្សេងៗ ។ ហើយមិនត្រឹមតែអនុវត្តន៏ជាស្តង់ដារនៅក្នុងស្រុក ភ្ងាក់ងារ ឬក្រុមហ៊ុន
គេត្រូវបានត្រួតពិនិត្យម៉ត់ចត់ និងត្រូវមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់គឺមិនអាចរំលោភសិទ្ធិកម្មករ និយោជិកមិនអាចប្រើប្រាស់ និងរំលោភលើពលកម្មកុមារ មិនអាចបង្កើតបរិស្ថាន និងរបៀបធ្វើការដែលមានទម្រង់ទាសភាពសម្រាប់កម្មករ ឬនិយោជិកទេ ។ គឺចំណេញទាំងសងខាង ទទួលផលវិជ្ជមានទាំងអស់គ្នាទាំងក្រុមហ៊ុន កម្មករ និងសង្គមជាតិដែលភ្ងាក់ងារ និងក្រុមហ៊ុននោះទៅរកស៊ី ។ នោះគឺមានទាំងប្រទេសជប៉ុន សហរដ្ឋអាមេរិក សហគមន៏អឺរ៉ុបជាដើម ។

សូមប្រឹក្សាបន្ថែម:
ក) ទំណួលខុសត្រូវ + ច្បាប់ + បច្ចេកទេស + ចីរភាព
ខ) មេដឹកនាំ + គណបក្សនយោបាយ + ការចូលរួម & ទិន្ន័យពីប្រជាពលរដ្ឋ + ការចូលរួម& ទិន្ន័យពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល
អង្គការដៃគូអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញ
គ) ធនាគារខួរក្បាល (Think Tankអាចជាក្រុមទីប្រឹក្សានៃអភិបាល នៃមេដឹកនាំមុនៗ
ឬវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានជំនាញច្បាស់លាស់លើផ្នែកផ្សេងៗ)
ឃ) ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងយន្តការណ៏ផ្សេងៗបើកចំហរ មានផ្តល់ពត៌មានជាសាធារណ:
ដើម្បីតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ eg Act for Access to Information ។
សេវារសាធារណ: មន្ត្រីសាធារណ:គិតគូរ ប្តេជ្ញាចិត្ត និងធ្វើការបំរើសាធារណ: ទទួលប្រាក់ខែ កាត់ពន្ធពីប្រជាពលរដ្ឋសម្រាប់មហាជន
និងសង្គមជាតិ ។

(អាចរៀនពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌាថ្មី លោក NARENDRA MODI
(http://pmindia.nic.in/feedback.php) ដែលបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ការចូលរួម បញ្ចេញមតិយោបល់ ឬសម្តែងការមិនពេញចិត្តផ្សេងៗ
ឬអាចផ្តល់ពត៌មាន គំនិត និងអាចទាក់ទងខុទ្ទការិយាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ។ អាចសរសេរដូចជំទាវទីមួយសហរដ្ឋអាមេរិក
ដែលគាត់សរសេរមិនយល់ស្រប ដោយបង្ហាញពីទឡ្ហីករណ៏ដោយយោងលើអំណះអំណាង
យោងលើបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្តច្បាស់លាស់ តាមវេជ្ជបណ្ឌិតជាដើម ។
ឬក៏ដូចលោកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោកWilliam E.ToddដែលលោកដំណើរការBlog សរសេរចែករម្លែករៀងរាល់សប្តាហ៏ពីគំនិត និងការយល់ឃើញលើបញ្ហាអភិវឌ្ឃន៏ ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ហើយក៏មានការអនុញ្ញាតិការចោទសួរនិងលើកឡើងពីអ្នកអាន និងអ្នកគាំទ្រBlog របស់គាត់ ។ ក៏អាចធ្វើតាម- Minister Tan Chuan-Jin, Minister for Manpower of Singapore (https://www.facebook.com/events/1384593381829226/) ។

តើអ្នកយល់យ៉ាងណាដែរ?