បញ្ហាសង្គម និងគោលនយោបាយខ្លះៗ

"មិនមានកន្លែងសញ្ញាសម្រាប់អ្នកថ្មើរជើងឆ្លងថ្នល់ អ្នក
បើកបរជិះគិតតែពីរុលបើកបរមិនគោរពគំនូស ហើយបើមានគេរៀបចំ
កម្មវិធីអីលើថ្នល់ទៀត អ្នកឆ្លងថ្នល់ត្រូវប្រណាំងប្រជែងប្រឈមនឹងយានយន្ត
ទាំងអស់ហ្នឹងគឺប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ ។ តិចថាបើដឹងអញ្ចឹងម៉េច
នៅដើរឆ្លងថ្នល់?! បើថាអញ្ចឹងមានតែឲ្យហោះ ។ បើមានផ្លូវក្រោមដីវៀង មាន
ស្ពានឆ្លងកាត់ថ្នល់ គ្មានអ្នកណាមិនឆ្លាតមិនប្រើផ្លូវហ្នឹងទេ ពីព្រោះវាសុវត្ថិភាព
ហើយពីព្រោះវាមិនមានគ្រោះថ្នាក់ ។ មកពីអត់ហ្នឹងហើយបើចេះតែប្រថុយតៗ
គ្នាប្រឈមនឹងហាននិភ័យ និងគ្រោះថ្នាក់ហ្នឹងនោះ ។"

បើពិនិត្យមើលពីបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏ដែលកើតមានបណ្តាលឲ្យមនុស្ស
ស្លាប់ និងខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិមានសឹងមិនលស់ថ្ងៃ ។ ហើយបើនិយាយពី
ចរាចរណ៏គឺកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ ដូច្នេះសូមសំណូមពរ "ការគិតគូរម៉ត់ចត់
សម្លឹងទៅមុខ ការធ្វើការប្រកបដោយបច្ចេកទេស វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុស
ត្រូវខ្ពស់" ។

បើមិនមានប៉ូលីសយាមផ្លូវ មានឧបករណ៏ត្រួតពិនិត្យល្បឿន ការអនុវត្តន៏ច្បាប់
ស្តីពីល្បឿនលើផ្លូវ គេអាចរឹតបន្តឹងគោលការណ៏ "ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ
មានប្រសិទ្ធិភាព និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួល
ខុសត្រូវខ្ពស់" គឺរឹតបន្តឹង ១)ការចេញបណ្ណបើកបរប្រកបដោយសមត្ថភាពយល់
ដឹងច្បាប់ និងសមត្ថភាពបច្ចេកទេសបើកបរ ២) គិតពីបទដ្ឋាន ពីសេចក្តីណែនាំ
លម្អិត ពីច្បាប់យុត្តធម៌ សមភាពចំពោះមុខច្បាប់ និងតឹងរ៉ឹង (អ្នកកាន់ការកាន់
តែធំ ឬសូម្បីមន្រ្តីរាជការសាធារណ: និងបុគ្គលសាធារណ:ទូទៅត្រូវធ្វើជាគម្រូល្អ
ជាឧទាហរណ៏វិជ្ជមានដូចជាបញ្រ្ជាប បណ្តុះទម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋអាន ទទួលពត៌មាន
ច្រើន ជម្រុញប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមសកម្មភាពសម្រាប់សហគមន៏ និងសង្គមជាតិ
គោរពច្បាប់ មានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ល។ មិនគួរបង្អួតគ្រឿងស្រវឹងជាសាធារណ:
អួតសម្ភារ: ប្រើប្រាស់អំណាចដោយរំលោភ ឬមិនត្រឹមត្រូវទេ ។ល។ ជារួមមិនគួរអួតពី
បុគ្គលនិយម អាត្មានិយមដែលមិនមានប្រយោជន៏ដល់សាធារណ: និងសង្គមជាតិទេ ។
ហើយបុគ្គលនិយម និងអាត្មានិយមជារនាំងយ៉ាងពិសពុលដែលមិនជម្រុញពីសេចក្តី
ស្មោះត្រង់ តម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងអភិបាលកិច្ចល្អទេ ។)
៣) ស្ថានភាពផ្លូវមានគំនូស ឬស្ពានឆ្លងកាត់សម្រាប់អ្នកថ្មើរជើង មានផ្លូវគំនូស
ច្បាស់លាស់សម្រាប់អ្នកជិះកង់ និងម៉ូតូកុំឲ្យថាយក្សជាន់លើចង្រិតពិតជាគ្រោះថ្នាក់
ខ្លាំងណាស់ ។ល។ ផ្នែកទាំងអស់ធ្វើការជាប្រព័ន្ធពង្រឹងគ្នា ដោយសហការបំពេញភាព
ខ្វះចន្លោះ ពង្រឹង និងពង្រីកភាពខ្លាំងអាចកាត់បន្ថយការស្លាប់ជីវិត និងបាត់បង់
ទ្រព្យសម្បតិ្តឲ្យនៅអប្បរមាគឺមិនអាចទទួលយកបានទេបើឃើញតែគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏
ឃើញស្លាប់ ឃើញខូចខាចបង្កើនបន្ទុក គ្រួសារធ្លាក់ជ្រៅទៅក្នុងភាពក្រីក្រ និងការស្លាប់
និងគ្រោះថ្នាក់ដោយអត្តឃាតដោយមិនមានគោលនយោបាយ​ និងកម្មវិធីគាំពារ តម្រែ
តម្រង់ តម្រង និងអូសទាញដើម្បីផលប្រយោជន៏បុគ្គល សមាជិកសង្គម និងគ្រួសារនោះ ។
គេមិនអាចយកលេសពីយថាកម្ម ពីព្រហ្មលិខិតអីទេ គឺត្រូវមានការគិតគូរម៉ត់ចត់ និង
ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ 

ទន្ទឹមនេះ ចំពោះគោលការណ៏ធ្វើការ "ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ
មានប្រសិទ្ធិភាព និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួល
ខុសត្រូវខ្ពស់" គេអាចពិចារណាលើ:
ក) ច្បាប់គ្រប់គ្រងលើគ្រឿងស្រវឹង បារី និងក្លឹបសម្រាប់យុវវ័យក្រោម១៨ ឆ្នាំ ។
ការហាមឃាត់ការផ្សាយគ្រឿងស្រវឹងលើទូរទស្សន៏ ។
អ្នកមិនបាច់ជាវេជ្ជបណ្ឌិត ឬអ្នកជំនាញអីទេ គ្រាន់តែសាកដាក់ប៊ីយ៉ែរមួយកេស ឬស្រាមួយ
ដបគ្នាប្រាំប្រាំមួយនាក់ ហើយបន្ទាប់មកស្ទង់ថាតើសតិបញ្ញានឹងប្រែប្រួល
ដូចម្តេច? តើអ្នកទាំងនោះនឹងបើកបរក្រោមឥទ្ធិពលគ្រឿងស្រវឹងឬទេ?

ខ) ច្បាប់អហិង្សា និងគ្មានភាពច្រង៉េងច្រង៉ាងនៅផ្ទះ និងនៅសាលា Non-violence &
No-bully policy at home and schools ។

គ) ក្រមសីលធម៌ មានបទដ្ឋាន និងសេចក្តីណែនាំលម្អិតច្បាស់លាស់សម្រាប់កូនសិស្ស និង
អ្នកអប់រំ ។

ឃ) ការជួបប្រជុំអាណាព្យាបាល និងគ្រូបង្រៀន និងការបញ្រ្ជាប និងផ្សព្វផ្សាយចូលរួម
ដោយអ្នកឯកទេស ក្រុមប្រឹក្សាភូមិឃុំ សង្កាត់ និងអង្គការធ្វើការពាក់ពន័្ធនឹងការ
អប់រំ បញ្ហាសង្គម យុវវ័យ សុខភាព និងច្បាប់ ។

ង)i.ការផ្តល់សេវារប្រឹក្សាចិត្តសាស្រ្តឧបត្ថម្ភដោយរដ្ឋនៅសាលា នៅភូមិ ឃុំ សង្កាត់ទូទាំង
ប្រទេស ។ ii.មានមណ្ឌល និងកម្មវិធីស្តារនីតិសម្បទា iii.មានការងារសហគមន៏សម្រាប់
ជាការពិន័យ (មិនមែនក្នុងគ្រួសារចាំតែប្រើពាក្យធ្ងន់ៗ ឬសង្គមចាំតែចាប់ចងបញ្ជូន
ចូលគុក ឬទុកឲ្យតែតាមយថកម្ម ឧទាហរណ៏ករណីបែកថ្នាំ ករណីអត្តឃាតកន្លងមក
ឃើញច្រើនហើយកំរិតវាដល់ស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរយ៉ាងពិតប្រាកដ ។)

ច) ការបញ្ចូលច្បាប់ទូទៅទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សា និងបញ្រ្ជាប និងផ្សព្វផ្សាយ

ឆ) ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដើរតួនាទីរួមចំណែក:
តើរឿង”ត្រឹមត្រូវ”អ្វីដែលចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបង្កើនការយល់ដឹង និង
ចូលរួមអនុវត្ត? តើ “ទម្លាប់ ទំនោរអ្វីដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ បង្ករការ
ខាតបង់ដល់គ្រួសារ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមជាតិ” ដែលការផ្សព្វផ្សាយ
ការអប់រំ និងការអនុវត្តច្បាប់ចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ដឹង និងជៀស
វាង? តើទម្លាប់ ទំនោរអ្វីខ្លះដែលមានបង្កើនផលចំណេញ ផល
ប្រយោជន៏រួមសាធារណ:ដែលប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែច្រើនកាន់តែ
ដឹង កាន់តែចូលរួមធ្វើ ឬថែរក្សា កាន់តែចំណេញដល់សង្គមជាតិ?)

។ល។

ទាំងអស់នេះអាចធ្វើឲ្យគ្រួសារកាន់តែមានសុភមង្គលដោយកាត់បន្ថយអំពើ
ហិង្សាក្នុងគ្រួសារ ជម្រុញការគោរពសិទ្ធិគ្រប់គ្នា និងបង្កើនការផ្តល់តម្លៃ និងអំណាច
ដល់ស្រ្តី កុមារ និងយុវជនមិនប្រកាន់ភេទ ។ វដ្តវិលជុំអាចបញ្ជៀសកូនក្មេង និងយុវវ័យ
ពីការស្រូប និងចម្លងពុម្ភហិង្សាធ្វើឲ្យសុខភាពផ្លូវចិត្តអាចលូតលាស់ជាវិជ្ជមាន និង
ប្រកបដោយសក្តានុពល ។ គ្រួសារមានសុភមង្គល សហគមន៏កាត់បន្ថយជាអតិបរមា
នូវគ្រោះថ្នាក់បាត់បង់ជីវិត និងទ្រព្យសម្បត្តិ ក្មេង យុវវ័យ និងស្រ្តីស្ថិតក្នុងគម្រោងសង្គម
ដែននៃការលូតលាស់សង្គមល្អវិជ្ជមានដោយមានការរៀបចំ និងតម្រែតម្រង់សម្រាប់
ការគោរពសិទ្ធិសេរីភាព ផ្តល់តម្លៃ និងអំណាច ជារួមចំណេញទាំងអស់គ្នា និងទទួលបាន
ផលប្រយោជន៏ច្រើនទាំងអស់គ្នាទាំងរយះពេលខ្លី និងវែង ។

ជាសរុបគោលការណ៏ធ្វើការ "ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ មានប្រសិទ្ធិភាព និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់" ជាមួយ
ក ខ គ ឃ ង ច​ ។ល។ ឲ្យតែប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់គឺចំណេញ
ច្រើន បានផលប្រយោជន៏ច្រើន ហើយក៏ពេញចិត្ត និងសប្បាយចិត្តទាំងមេដឹកនាំ
អ្នកនយោបាយ និងមន្រ្តីរាជការ និងប្រជាពលរដ្ឋ ។ (អ្នកអាចនឹកឃើញពីប្រ
ទេសស៊ីងហ្គាពួរគឺទាំងមេដឹកនាំ និងមន្រ្តីប្រាក់ខែច្រើនតែត្រូវគោរពច្បាប់
គោរពសេចក្តីណែនាំលម្អិតទាំងអស់គ្នា ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខសាធារណ:ជន
គឺ"ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ មានប្រសិទ្ធិភាព និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់"!)

តើអ្នកគិតថានេះបានជួយជីវិត បានចំណេញច្រើន និងទទួលផលប្រយោជន៏ទាំងអស់
គ្នាទេ? តើមានចំណុចអ្វីដែលអ្នកចង់បន្ថែម? តើអ្នកបានធ្វើអ្វីខ្លះក្នុងចំណែក ក្នុង
តួនាទីអ្នក?

សូមប្រឹក្សាបន្ថែម:
ក) ទំណួលខុសត្រូវ + ច្បាប់ + បច្ចេកទេស + ចីរភាព

ខ) មេដឹកនាំ + គណបក្សនយោបាយ + ការចូលរួម & ទិន្ន័យពីប្រជាពលរដ្ឋ + ការចូលរួម& ទិន្ន័យពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល

អង្គការដៃគូអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញ

គ) ធនាគារខួរក្បាល (Think Tankអាចជាក្រុមទីប្រឹក្សានៃអភិបាល នៃមេដឹកនាំមុនៗ

ឬវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានជំនាញច្បាស់លាស់លើផ្នែកផ្សេងៗ)

ឃ) ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងយន្តការណ៏ផ្សេងៗបើកចំហរ មានផ្តល់ពត៌មានជាសាធារណ:
ដើម្បីតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ eg Act for Access to Information ។
សេវារសាធារណ: មន្ត្រីសាធារណ:គិតគូរ ប្តេជ្ញាចិត្ត និងធ្វើការបំរើសាធារណ: ទទួលប្រាក់ខែ កាត់ពន្ធពីប្រជាពលរដ្ឋសម្រាប់មហាជន
និងសង្គមជាតិ ។

- Kindly write to illustrate.
- Kindly explain.
- Kindly engage citizens, civil societies, and stakeholders.
- Kindly provide access to platform, channels and forums for participation, input and feedbacks.

(អាចរៀនពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌាថ្មី លោក NARENDRA MODI
(http://pmindia.nic.in/feedback.php) ដែលបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ការចូលរួម បញ្ចេញមតិយោបល់ ឬសម្តែងការមិនពេញចិត្តផ្សេងៗ ឬអាចផ្តល់ពត៌មាន គំនិត និងអាចទាក់ទងខុទ្ទការិយាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ។ អាចសរសេរដូចជំទាវទីមួយសហរដ្ឋអាមេរិកដែលគាត់សរសេរមិនយល់ស្រប ដោយបង្ហាញពីទឡ្ហីករណ៏ដោយយោងលើអំណះអំណាង
យោងលើបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្តច្បាស់លាស់ តាមវេជ្ជបណ្ឌិតជាដើម ។
ឬក៏ដូចលោកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោកWilliam E.ToddដែលលោកដំណើរការBlog សរសេរចែករម្លែករៀងរាល់សប្តាហ៏ពីគំនិត និងការយល់ឃើញលើបញ្ហាអភិវឌ្ឃន៏ ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ហើយក៏មានការអនុញ្ញាតិការចោទសួរនិងលើកឡើងពីអ្នកអាន និងអ្នកគាំទ្រBlog របស់គាត់ ។ ក៏អាចធ្វើតាម- Minister Tan Chuan-Jin, Minister for Manpower of Singapore (https://www.facebook.com/events/1384593381829226/) ។

សូមអរគុណ