គុណវិបត្តិនៃរបៀបធ្វើការបុគ្កលនិយម និងបក្សពួកនិយម

គុណវិបត្តិនៃរបៀបធ្វើការបុគ្កលនិយម និងបក្សពួកនិយម

ហេតុអ្វីរបៀបធ្វើការបុគ្គលនិយម និងបក្សពួកនិយមជារបៀបធ្វើការមិនទាន់
សម័យ និងមិនមានប្រសិទ្ធិភាព? ពីព្រោះដូចលេងបាល់ទះ លេងបាល់ទាត់
ដែលចាំតែគ្រូបង្វឹកប្រាប់អញ្ចឹង ។ គ្មានភាពម្ចាស់ការ មិនមានជំនឿចិត្តពី
តួនាទី និងទំណួលខុសត្រូវ មិនអាចបែងចែកទំណួលខុសត្រូវដាច់ដោយឡែក
និងទំណួលខុសត្រូវរួម ឬការលេងមានលក្ខណ:ជាក្រុមទេ ។ មិនមែនថាគ្រូបង្វឹកមិន
ល្អ ម្នាក់នេះ ម្នាក់នោះមិនសំខាន់ទេ តែកីឡាករម្នាក់ៗត្រូវមានសមត្ថភាព និងទេពកោ
សល្យ មានទំណួលខុសត្រូវគឺពូកែ និងប៉ិនប្រសប់ទាំងអស់គ្នាគឺភាពខ្លាំងពង្រឹងភាព
ខ្លាំង ហើយបើចន្លោះប្រហោងមិនប៉ះប៉ូវនឹងទាញក្រុមឲ្យទន់ខ្សោយទាំងអស់គ្នា ។
ឧទាហរណ៏ងាយយល់បើការសម្រេចចិត្តស្ថិតលើបុគ្គលម្នាក់ សួរតើមានដៃ និងអាចជ្រៀក
ខ្លួនបានប៉ុន្មានដើម្បីគិតលើគ្រប់រឿងឲ្យល្អិតល្អន់ និងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ? ហើយតើមាន
ពេលវេលា មានកម្លាំងតាមដានប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវការងាររបៀបម៉េច?
តែបើច្បាស់លាស់ ត្រូវតែអាចបើកចំហរ ពន្យល់បង្ហាញ និងមានយន្តការចូលរួម តាម
ដាន និងផ្ទៀងផ្ទាត់ ។

គុណវិបត្តិរបៀបធ្វើការបុគ្គលនិយម និងបក្សពួកនិយមអាចឈានដល់របៀបធ្វើការ
ស៊ុមគ្រលំជួយបិទបាំងទង្វើមិនត្រឹមត្រូវ ឬពាក្យទាន់សម័យថាអំពើពុករលួយ ។ បើ
សុទ្ធតែគ្នាឯង តើទៅចាប់ទោសអូសដំណើររបៀបម៉េច? ហើយតើអាចបញ្ជាក់ពីការ
ជៀសវាងពីទំនាស់ផលប្រយោជន៍ ការរំលោភអំណាច និងអំពើពុករលួយដោយស៊ុម
គ្រលំយ៉ាងម៉េចបើឧទាហរណ៍ឪពុកយល់ព្រមលើគម្រោង កូន ឬកូនប្រសារប្រុស
អ្នកអនុវត្តន៍គម្រោង ហើយកូនស្រី ឬកូនប្រសារស្រីជាអ្នកសវនករ (Auditor)?
ហើយតើអាចធានាពីតម្លាភាព សុចរិតភាព គណនេយ្យភាព និងវិជ្ជាជីវ:យ៉ាងដូចម្តេច?
មិនមានស្តង់ដារ មិនមានសេចក្តីណែនាំលម្អិតគឺធ្វើឲ្យបញ្ហាកាន់តែអាក្រក់គឺអាចជារបៀប
ធ្វើការតាមមាត់ តាមអ្នកណាធំ តាមអំណាច ហើយបើអញ្ចឹងនោះគឺមិនបាច់និយាយពី
អភិបាលកិច្ចល្អអីទេ ។ ហើយបើអញ្ចឹងគឺខ្លាចណាស់ការបើកចំហរ ខ្លាចការពន្យល់បក
ស្រាយ និងការសួរដេញដោលរកការទទួលខុសត្រូវ ។

ហើយគុណវិបត្តិរបៀបធ្វើការបុគ្គលនិយម និងបក្សពួកនិយមមួយទៀតគឺសម្លាប់គំនិត
សម្លាប់ការចូលរួម និងមិនសូវជាចូលចិត្តអ្នកសាច់ការ មានវិជ្ជាជីវ:អីប៉ុន្មានទេ គឺបើប្រើ
គ្រាន់ប្រើឲ្យតែមាន ។ របៀបធ្វើការបែបនេះចូលចិត្តយកមនុស្សមកប្រើ ដោយមិនចូល
ចិត្តយកមនុស្សមកធ្វើការទេ ។ ដល់ទៅបុគ្គលនិយម បក្សពួកនិយមពេកទៅលែងទុក
ចិត្តអ្នកណាហើយក្រៅពីក្រុមគ្រួសារ និងអ្នកនៅក្នុងចង្កោមក្រុមគ្រួសារខ្លួនឯង ។ ពេល
ខ្លះអ្នកមានវិជ្ជាជីវ: បើនៅប្រើបានចេះតែប្រើសិន តែបើមិនអញ្ចឹងគ្រាន់តែជាក្របីចម្លង
ភក់ទេ ។ បើនិយាយថារបៀបធ្វើការបុគ្គលនិយម និងបក្សពួកនិយមទុកចិត្តអ្នកក្រៅនោះ
ដាំចេកទៅ ។ ហើយគុណវិបត្តិធំមួយទៀតគឺភាពស្រពិចស្រពិលនៃការធានាផលប្រយោជន៏
រួម ផលប្រយោជន៍វែងឆ្ងាយ ។ ធានាម៉េចបើរកការពន្យល់បង្ហាញ រកគុណភាព រកប្រសិទ្ធិ
ភាព និងរកការទទួលខុសត្រូវមិនឃើញផង! ត្រូវតែធានាទំណួលខុសត្រូវដាច់ដោយឡែក
នៃតួនាទីកាតព្វកិច្ច និងទំណួលខុសត្រូវរួម អញ្ចឹងបានអាចរករកការពន្យល់បង្ហាញ រកគុណភាព
រកប្រសិទ្ធិភាព និងរកការទទួលខុសត្រូវឃើញ!

ហើយរបៀបធ្វើការបុគ្គលនិយម និងបក្សពួកនិយមដោយសាតែទុកចិត្តតែគ្នាឯងពេក
អាចឈានទៅដល់អំពើអយុត្តិធម៌គឺលើកតម្កើងតែគ្នាឯង ក្រុមគ្រួសារខ្លួនឯង អ្នកនៅក្នុង
ចង្កោមគ្នាឯង ដល់អញ្ចឹងអាចស្អប់ មិនសូវជាចូលចិត្តគំនិតថ្មីៗ ការសួរដេញដោល ការ
ចូលរួមដែលប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍ខ្លួនឯងទេ ។ អាចឈានដល់ការគៀបសង្កត់
ធ្វើបាប សម្លាប់ជីវិតមនុស្សគ្រប់បែបយ៉ាង ហើយអាចបង្កជាវដ្តវិលជុំនៃអំពើអយុត្តធម៌
អំពើគៀបសង្កត់ រំលោភសិទ្ធិមនុស្សគ្រប់បែបយ៉ាង ។ អាចឈានដល់វដ្តវិលជុំយ៉ាងម៉េច?
អ្នកដែលត្រូវគេគៀបសង្កត់ អ្នកដែលត្រូវគេរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដូចជាស៊ាំនឹងរឿងអញ្ចឹង
ទៅជាមានផ្នត់គំនិតសងសឹក ហើយទៅជាគិតថាទម្រាំអញបានឈានមកដល់កន្លែងហ្នឹង
គេគៀបសង្កត់អញ្ចឹង ហើយធ្វើអញ្ចឹងមើលទៅវាហំហួន វាខ្លាំងក្លាជាងគេ (ច្រើនតែប្រើ
កម្លាំងបាយ និងហិង្សា) ដល់អញ្ចឹងក៏បន្តវដ្តវិលជុំនៃអំពើអយុត្តធម៌ អំពើគៀបសង្កត់ រំលោភសិទ្ធិ
មនុស្សអីអញ្ចឹងទៅ ។ ពាក្យខ្មែរខ្វះអីទឹកឡើងត្រីស៊ីស្រម៉ោច ទឹកហោចស្រ
ម៉ោចស៊ីត្រី និងវប្បធម៌ក្តិចត្រួយ ប៉ែងជើងអុជអាល ឈ្លោះកាប់ចាក់គ្នានោះ! ដល់
អញ្ចឹងអ្នកអាចក្រឡេកមើលពីសារ:សំខាន់នៃវប្បធម៌សន្ទនាដោយបើកចំហរ ដោយ
ការទទួលខុសត្រូវ វប្បធម៌ទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខមហាជនទាំងពេលបច្ចុប្បន្ន និងអនាគត និងទម្លាប់អានការទទួលបានពត៌មានគ្រប់គ្រាន់ និងការចូលរួមតាមដាន និងផ្ទៀងផ្ទាត់ ។

ភ្ជាប់ជាមួយរឿងនេះមិនមែនប្រទេសចិនចេះតែនឹកឃើញពីការបោសសំអាតអំពើពុករលួយ
និងការចាប់ទោសពិន័យមន្រ្តីពុករលួយដែលមានស្រីកំណាន់អីជាដើម នោះគឺដើម្បី
យុត្តិធម៌សង្គម ។ អ្នកគិតមើលតើចំនួនប្រជាជនចិនមានប៉ុន្មានពាន់លានអ្នក? តើវាប៉ះពាល់
ដល់ស្ថេរភាពសង្គមយ៉ាងដូចម្តេចបើប្រជាជនមានការខកចិត្ត មានអារម្មណ៍ពីអំពើអយុត្តិធម៌
សង្គមនោះ?
ហើយមិនមែនសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវតែបើកចំហរ ត្រូវតែពន្យល់បង្ហាញ ត្រូវតែមាន
ទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ចំពោះមុខមហាជន និងសង្គមជាតិគេដែរ គឺគេធ្វើដើម្បីប្រជា
ពលរដ្ឋប៉ុន្មានរយលានអ្នករបស់គេ ថាគេមានភាពស្មោះត្រង់ ថាគេធ្វើការងារកាតព្វកិច្ច
គេធ្វើដោយហ្មត់ចត់ ដោយមានប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់!

អាចពិចារណាបន្ថែមពី:
បើកចំហរ និងមានការចូលរួម និងតាមដាន:
១) នៅពេលច្បាស់លាស់ ខ្លាំង (មានន័យថាបម្រើ និងធ្វើការសម្រាប់ប្រយោជន៍រួមកាន់តែប្រសើរ កាន់តែមាន
ប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់!) ថាបានគិតគូរថ្លឹងថ្លែងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ។


២) នៅពេលមិនច្បាស់លាស់ ត្រូវការទិន្ន័យបន្ថែម ត្រូវការពហុមតិយោបល់ដើម្បីឲ្យបានដំណោះស្រាយល្អិតល្អន់
ដំណោះស្រាយមានតុល្យភាព ។


៣) នៅពេលគម្រោងអភិវឌ្ឃន៏ថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងថ្នាក់ជាតិសម្រាប់ផលប្រយោជន៏ប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន និង
សាធារណ:ជនទូទៅតាមរយ:ការកៀរគរថវិការពី i.ប្រាក់ពន្ធប្រជាពេលរដ្ឋ ii.ប្រាក់កម្ចី និងប្រាក់ជំនួយពីបរទេសក្នុងនាមសង្គមជាតិទាំងមូល ។ អាចផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងវេទិកាសាធារណ: និងតាមរយ:វិបសាយផ្លូវការ ផេកលើFacebook ឬYoutube ។)

តើអ្នកយល់យ៉ាងណាដែរ?

ល្មមឆ្ងល់ថាប្រទេសរីកចម្រើនគេធ្វើម៉េច ហើយម៉េចចេះតែដើរបញ្រ្ចាសពីគេ?

អាចសង្កេតដោយងាយ បើអ្នកព្រលែងឲ្យក្មេងលេង ក្មេងនឹងវក់នឹងលេង
ហើយមិនចង់ងើបចេញទេ ។ គឺឲ្យតែរឿងលេង រឿងសប្បាយ ។
អ្នកអាចប្រៀបធៀបទៅហ្នឹងការផ្សាយគ្រឿងស្រវឹងលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ
ការដាក់រង្វាន់ទាក់ទាញ ផ្ទាំងប៉ាណូធំៗលើក្បាលលើផ្លូវថ្នល់ ហាងផឹកស៊ី
និងក្លឹបរីកព្រោងព្រាតនៅពេលមិនមានច្បាប់គ្រប់គ្រង លក់ និងទទួលបាន
គ្រឿងស្រវឹង ។

គ្រាន់តែលទ្ធផលប្រឡងសិស្សថ្នាក់ទី១២ ថ្មីៗនេះអាចជាបញ្ហាកង្វល់ពីប្រព័ន្ធអប់រំ
ហើយប្រាកដណាស់កត្តាទាក់ទាញផ្សេងៗមានឥទ្ធិពល និងជាចំណែកនៃបញ្ហា ។
យុវវ័យដែលធ្លាក់ក្នុងទម្លាប់ផឹកគ្រឿងស្រវឹង (សប្បាយ ហើយរវាងការសប្បាយ និង
ការអានសៀវភៅ និងផ្តោតអារម្មណ៍រៀនសូត្រ តើពួកគេនឹងជ្រើសរើសទៅខាងណា?)
ដុះមេនឹងគ្រឿងស្រវឹង រៀនអីលែងចូល តើនឹងមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានអ្វីខ្លះសម្រាប់
ទាំងពេលបច្ចុប្បន្ន និងអនាគត? តើឥទ្ធិពលគ្រឿងស្រវឹងមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាន
អ្វីខ្លះសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ និងសង្គមជាតិទាំងពេលបច្ចុប្បន្ន និងអនាគត?
តើប្រទេសថៃ ស៊ីងហ្គាពួរ អូស្ត្រាលី និងប្រទេសរីកចម្រើនផ្សេងៗគេធ្វើអ្វីខ្លះ មាន
វិធានការ ច្បាប់ និងគោលនយោបាយអ្វីខ្លះលើគ្រឿងស្រវឹង? ស្របគេ ឬផ្ទុយពីគេ?
ហេតុអ្វី? សូមជួយពន្យល់បកស្រាយ និងបើកចំហរផ្សេងៗ ។ (មិនបាច់ទៅរកតួលេខ
ឯណាទេ ឃើញស្លាប់ដោយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ជាមធ្យមប្រាំនាក់ ហើយអាចលោត
ទៅដល់ដប់អ្នក ហើយថ្ងៃខ្លះកាន់តែអាក្រក់លើសដប់អ្នកទៅទៀត ។)

ថាឡាន ម៉ូតូ យន្តហោះមិនមានសមត្ថភាពធ្វើ និងផលិត បច្ចេកទេស បច្ចេកវិទ្យាទៅមិនដល់  ។
នេះបែបបើមិនខុសបច្ចេកទេស ខ្វះបច្ចេកទេស ហើយម៉េចក៏ម៉េចទៅ យករួចខ្លួន ។
(អាចបើកចំហរ ពន្យល់បង្ហាញ ផ្តល់ពត៌មានគ្រប់គ្រាន់ និងមានការចូលរួម និងតាម
ដាន និងមានតម្លាភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។)

ល្មមឆ្ងល់ថាប្រទេសរីកចម្រើនគេធ្វើម៉េច ហើយម៉េចចេះតែដើរបញ្រ្ចាសពីគេ?

អាចពិចារណាបន្ថែម:
-ស៊ីងហ្គាពួរ: ស្រវឹងបើកបរអាចត្រូវដកហូតបណ្ណបើកបរ និងត្រូវប្រឡងយកបណ្ណ
បើកបរឡើងវិញ ។ បទល្មើសលើកទីមួយអាចពិន័យពី$1000 ទៅ$5000 និងបើនៅ
ល្មើសស្រវឹងបើកបរអាចពិន័យរហូតដល់ $30, 000 និងជាប់គុករហូតដល់បីឆ្នាំ ។
(http://www.channelnewsasia.com/news/singapore/drink-driving-sting-11/1466798.html?cid=FBSG)

-នៅថៃស្រវឹងបើកបរអាចជាប់គុក ០៦ខែ និង/ឬពិន័យជាប្រាក់ ៦០,000bath
(http://www.nationmultimedia.com/national/Drunk-driving-law-tightened-30188003.html)

-អូស្រ្តាលី : http://www.police.wa.gov.au/LinkClick.aspx?link=When_to_stop2005.pdf&tabid=987

សេវាប្រឹក្សា សេវាថែទាំ និងព្យាបាលផ្លូវចិត្ត

រឿងសេវាប្រឹក្សា សេវាថែទាំ និងព្យាបាលផ្លូវចិត្ត និយាយទៅចង់សើចឡើងយំ
និងខកចិត្តមហាសាគរហើយពីព្រោះវាមានការយកចិត្តទុកដាក់តិចតួច ហើយ
និងមិនផ្សព្វផ្សាយទូលំទូលាយ ។ អ្នកមើលតែប្រទេសថៃដែលរងគ្រោះដោយ
ព្យុះTsunami គេរៀបចំ គេផ្សព្វផ្សាយ គេផ្តល់ឲ្យសេវាប្រឹក្សា សេវាថែទាំ និងព្យា
បាលជម្ងឺផ្លូវចិត្ត ។ ចុះស្រុករំដួលដល់ថ្នាក់ឆ្លងកាត់របបប្រល័យពូជសាសន៍ប៉ុល ពត
ឆ្លងកាត់ការធ្វើមកលើក្នុងភាពគ្មានភាពជាមនុស្សដោយរំលោភបំពាន់ ជាន់ឈ្លី
និងរងទុក្ខសោកសព្វបែបយ៉ាងហើយ ទៅជាសេវាហ្នឹងមិនមានការយកចិត្តទុកដាក់
ផ្សព្វផ្សាយ ពង្រីក និងផ្តល់ជូនបានទូលំទូលាយទៅវិញ ។

ចំពោះបញ្ហានេះ ប្រព័ន្ធអប់រំវិញមិនដឹងថ្ងៃណាបានមានសូម្បីតែសេវាប្រឹក្សាលើការ
រៀនសូត្រ ។ ហើយការជួបប្រជុំអាណាព្យាបាល-គ្រូបង្រៀន-សិស្សវិញមិនដឹងថ្ងៃណា
បានដូចថ្ងៃរះឡើងទេ ។ បើសិក្ខាសិលា បើសន្និសិទ្ធិដើម្បីបញ្រ្ជាប និងបង្កើនការយល់
ដឹងលើកត្តាដូចជាបរិស្ថានរស់នៅ ឥទ្ធិពលគ្រួសារ សង្គម និងកត្តាចិត្តសាស្រ្តសម្រាប់
បង្កើនផលប្រយោជន៍វិជ្ជមានដូចជាបញ្ញា ស្មារតី និងលទ្ធផលសិក្សាសម្រាប់កូនសិស្ស
វិញដូចទៅសុំភ្លើងពីយក្ស ។ យូរទៅឆ្ងល់ទៅៗ ប្រទេសគេរីកចម្រើនគេធ្វើម៉េច
ហើយចុះម៉េចមិនរៀន មិនច្នៃពីរឿងត្រឹមត្រូវ? ឬដល់ទៅបញ្រ្ចាសគេទៅវិញទៀត?
ហួសចិត្ត! អំណះអំណាង:
-http://www.ecda.gov.sg/Pages/ECC_14_Home.aspx
-http://www.moe.gov.sg/education/preschool/files/kindergarten-curriculum-framework-guide-for-parents.pdf
-http://www.leginfo.ca.gov/pub/13-14/bill/asm/ab_0151-0200/acr_155_bill_20140528_introduced.htm

។ល។ ហើយមិនយូរប៉ុន្មានមុនហ្នឹង មានបង្ហោះអីណា “គ្រូវ៉ៃ គ្រូជេរ ធាក់ ស្តីបន្ទោស
ពីព្រោះចង់ឲ្យចេះ“ ។ តើអត់ដឹងថាវាប៉ះពាល់ផ្លូវចិត្ត វាជាហិង្សា ហើយវាអាចបន្ត
ឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានហ្នឹងទាំងពេលបច្ចុប្បន្ន និងអនាគតទេឬ? ហើយអាចងាកទៅក្រោយ
មើលមេរៀនប្រវត្តិសាស្រ្តទៅមើល តើប្រើកម្លាំងបាយ ប្រើហិង្សា កាប់ចាក់ហ្នឹងវានាំ
ដល់លទ្ធផលអ្វីខ្លះ? គេរីកចម្រើនម៉ាគំនរនោះម៉េចមិនរៀន មិនច្នៃពីរឿងត្រឹមត្រូវ ម៉េច
ក៏ចេះតែផ្ទុយបញ្រ្ចាសពីគេអញ្ចឹង? កុំស្អីក៏អាចនយោបាយ ទុកជារឿងនយោបាយ
ទុកតែសម្រាប់ចំណេញ សម្រាប់ទាញប្រយោជន៍នយោបាយ សម្រាប់តែប្រទាញប្រទង់
ល្បែងចិត្តសាស្រ្ត ហើយកាន់តែអាក្រក់កុំទាមទាញតែធ្លាក់ក្នុងផ្លូវអត្មានិយម បុគ្គលនិយម
និងវ៉ាយប្រហារបុគ្គល ។ ហើយកុំតែរុញទូកបណ្តោយទឹក ចាំតែជូរចត់អត់ជម្រើស ចាំតែអស់សង្ឃឹម
បានចាប់ផ្តើមថាយកខ្លួន យកខាងខ្លួនល្អជាងដោយសាអត់ជម្រើស អស់សង្ឃឹមហើយហ្នឹង!
ចាំថាបើអ្នកមិនគោរព មិនផ្តល់តម្លៃ មិនស្មោះត្រង់នឹងគេទេ គេអាចដកសេចក្តីទុក
ចិត្តអ្នកបានគ្រប់ពេលវេលា ។ ហើយភាពស្មោះត្រង់មិនមែនប្រជុំ “បងញ៉ាំអីបានផោម
បងក្រអូបទេ“ ។ ប្រយ័ត្ន “ជ័យហ្អើយធ្លាក់ទឹកហើយជ័យ“ ។ រកអ្នកធ្វើការ រកអ្នកទទួល
ខុសត្រូវទាំងពេលបច្ចុប្បន្ន និងអនាគត ។ រកអ្នកធ្វើការមានប្រសិទ្ធិភាព មានទំណួល
ខុសត្រូវខ្ពស់ មានពន្យល់បង្ហាញ ហើយថាហ្នឹងការងារខ្ញុំ មានឈ្មោះខ្ញុំ មានហត្ថលេខា
ខ្ញុំ ហើយខ្ញុំនឹងទទួលខុសត្រូវទាំងពេលបច្ចុប្បន្ន និងអនាគត ។

ចំពោះរឿងសេវាប្រឹក្សា សេវាថែទាំ និងព្យាបាលផ្លូវចិត្តនៅទាក់ទងនឹងគ្រឿងស្រវឹងទៀត ។
ការយល់ដឹង ការផ្សព្វផ្សាយ ការពង្រីក និងពង្រឹងសេវាហ្នឹងទាបហើយ តែផ្ទុយទៅវិញ
កត្តាគ្រឿងស្រវឹងនឹងរឹតតែធ្វើបញ្ហាឲ្យកាន់តែអាក្រក់ និងបង្កើតបញ្ហាបន្ថែមដល់បុគ្គល
គ្រួសារ និងសង្គមជាតិថែមទៀត ។ ការយល់ដឹងពីការគ្រប់គ្រងកំហឹង ការទប់ស្កាត់
និងបញ្ចៀសយុវវ័យធ្លាក់ក្នុងទម្លាប់ញៀនគ្រឿងស្រវឹង ការផ្តួចផ្តើម និងមជ្ឈមណ្ឌល
ស្តារសម្បទា និងការព្យាបាលពីផលលំបាកនៃគ្រឿងស្រវឹង តើមានទេ?

សូមសរសេរចែករម្លែក ផ្សព្វផ្សាយ និងមានលំហរចូលរួម និងតាមដាន ។ ប្រជាពលរដ្ឋ
ចង់ដឹងថាតើកំពុងធ្វើអ្វី? មានគម្រោងផែនការ មានប្លង់មេអ្វីខ្លះ? ប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួល
ខុសត្រូវដូចម្តេច?

តើអ្នកយល់យ៉ាងណាដែរ?

អោបក្រសោបសហគមន៍អន្តរជាតិ និងគោរពតាមច្បាប់អន្តរជាតិ Cambodia’s Politics Playbook

អោបក្រសោបសហគមន៍អន្តរជាតិ និងគោរពតាមច្បាប់អន្តរជាតិ
Cambodia’s Politics Playbook

*មហាអំណាចសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហគមន៍អន្តរជាតិ:
-ជានីតិរដ្ឋ
-យុត្តិធម៌សង្គម និងឪកាសក្នុងការសិក្សាអប់រំ ការងារ សេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ
ស្មើភាពគ្នាសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ
-មានយន្តការ និងគោលនយោបាយគាំពារ គាំទ្រ និងលើកទឹកចិត្ត
-ការដឹកនាំតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ: មានការបើកចំហរទូលំទូលាយ
មានលំហរ និងយន្តការចូលរួម និងតាមដានទូលំទូលាយ មានភាពជាតំណាង
ប្រជាពលរដ្ឋ និងផលប្រយោជន៍សង្គមជាតិដោយគ្មានមន្ទិលសង្ស័យ (បើក
ចំហរ ពន្យល់បង្ហាញ មានតម្លាភាព មានភាពស្មោះត្រង់ខ្ពស់ ប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់
និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ជាដើម ។)
-ប្រជាពលរដ្ឋទទួលបានពត៌មានគ្រប់គ្រាន់ មានទម្លាប់អាន ត្រូវបានបណ្តុះទម្លាប់
រៀនពេញមួយជីវិត យល់ពីសារ:សំខាន់នៃការជជែកពិភាក្សាជាដើម ។ (វាគ្មាន
មន្ទិលសង្ស័យពីពត៌មាន ពីការបើកចំហរពីមេដឹកនាំពួកគេ អ្នកនយោបាយ និង
តំណាងពួកគេ ពីថាតើអ្នកទាំងនោះកំពុងធ្វើអ្វី? មានគម្រោងផែនការអ្វីខ្លះ? មាន
ជំហរ និងគោលនយោបាយច្បាស់លាស់លើបញ្ហាសង្គម និងបញ្ហាជាតិអ្វីខ្លះ?
ហើយថាតើមានភាពស្របគ្នារវាងអ្វីដែលពួកគេនិយាយ និងការប្រព្រឹត្តិឬទេ?
មិនអាចនិយាយឲ្យតែរួច និយាយចោលៗមិនទទួលខុសត្រូវទេ! ហើយតើអ្នក
ទាំងនោះយល់ពីសារ:សំខាន់ និងប្រព្រឹត្តិយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួនដូចម្តេចសម្រាប់ភាព
ជាគម្រូ និងឧទាហរណ៍វិជ្ជមាន?)
-អ្នកកាន់តែធំ មន្រ្តីរាជការរឹតតែកាន់តែមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ដោយមិនរំលោភ
អំណាច (អំណាចផ្តល់ដោយប្រជាពលរដ្ឋ សម្រាប់បម្រើប្រជាពលរដ្ឋ និងធ្វើការ
ដើម្បីប្រយោជន៍សង្គមជាតិ) និងជៀសវាងទំនាស់ផលប្រយោជន៍ដែលអាចឈាន
ដល់អំពើពុករលួយ ។ (គេក៏មិនសូវចាប់អារម្មណ៍ការវ៉ាយប្រហារបុគ្គល ឬលើក
តម្កើងបុគ្គលអីទេ ពីព្រោះវាមិនត្រឹមត្រូវដែលពួកគេចំណាយកម្លាំងខួរក្បាល
ចំណាយពេលវេលា និងធនធានធ្វើការដើម្បីតែប្រយោជន៍បុគ្គលនោះ? តើភាព
ជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋមានន័យថាម៉េចវិញអញ្ចឹង?)

**មហាអំណាចចិន:
-ជាប្រទេសអ្នកមាន
-ជារោងចក្រពិភពលោក
-ធានាយុត្តិធម៌សង្គម
-មានប្រជាជនមួយពាន់បីរយលានប្លាយតែមាន “ស្តង់ដាររួមមួយនៃភាសាជាតិខ្លួន”
-គំនិតជាតិនិយមជ្រាលជ្រៅ និងប្រជាពលរដ្ឋស្នេហាជាតិខ្ពស់

ប្រទេសចិនប្រហែលនឹងមិនអាចឈានដល់អ្វីដែលហៅថា “ប្រព័ន្ធនយោបាយប្រជា
ធិបតេយ្យទេ“ ប៉ុន្តែទន្ទឹមហ្នឹងនេះវាពិតជាគ្មានមន្ទិលសង្ស័យទាល់តែសោះដែល
ប្រទេសចិនត្រូវធានា “យុត្តិធម៌សង្គមជាស្តង់ដារអតិបរមា ជាស្តង់ដារខ្ពស់បំផុតដែល
ត្រូវតែប្រកាន់យ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន និងហ្មត់ចត់បំផុត“ ។

ហើយការទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច ការធានាការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ច (រកម្ហូបអាហារ ត្រីសាច់
បន្លែដាក់លើតុសម្រាប់ប្រជាជនមួយពាន់បីរយលានប្លាយរបស់ខ្លួន និងផ្តល់សេវា
គ្រប់គ្រាន់) ពិតជារឿងរសើប និងជារឿងជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសំខាន់ចាំបាច់ បើប្រៀបធៀប
នឹងភាពសំខាន់នៃប្រព័ន្ធនយោបាយ ។

ចំពោះបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច មហាអំណាចចិនបានធ្វើឲ្យមានភាពពេញចិត្ត និងមោទនភាព
សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្លួន និងពិភពលោកដោយចិនបានឡើងដល់លំដាប់លេខពីរ
លើពិភពលោកបន្ទាប់ពីមហាអំណាចសហរដ្ឋអាមេរិក ។ ហើយពិតណាស់មហា
អំណាចចិនជាប្រទេសអ្នកមាន និងជារោងចក្រពិភពលោក ។

***ចំណុចរួមរបស់ពួកគេ: គិតគូរ និងលើកតម្កើងផលប្រយោជន៍ជាតិ និងឧត្តមភាពនៃ
សង្គមជាតិ និងប្រទេសខ្លួនទាំងពេលបច្ចុប្បន្ន និងអនាគត ។

តើអ្នកមានអ្វីចង់បន្ថែមទេ? តើអ្នកគិតយ៉ាងណាដែរ?

ស្រុករំដួល

នៅស្រុករំដួល គេចូលចិត្តធ្វើតាមទំនោរ គេចាំមើលទិសខ្យល់បោកបក់ទៅណា គេងាកទៅតាមហ្នឹងដើម្បីប្រជាប្រិយភាព ។
"ចិត្តជាទេវទត្ត មាត់ជាទេវតា" បើមើលជាក់ស្តែងចង់មិនពាក់មួកសុវត្ថិភាពក៏មិនខ្ចីខ្វល់ ចង់ទម្លាប់ផឹកជោគ ផឹកស្រវឹងបើកបរ
មិនពាក់មួកសុវត្ថិភាពក៏មិនរវល់ ចង់ដើរប្រណាំងប្រជែងហ្នឹងឡាន ម៉ួតូក៏មិនឈឺចាប់មិនពន្យល់បង្ហាញពីហានិភ័យ ពីគ្រោះថ្នាក់ ។ តើចិន សហរដ្ឋអាមេរិក ថៃ អូស្រ្តាលី អង់គ្លេស ស៊ីងហ្គាពួរគេធ្វើអញ្ចឹងឬ? មិនយល់ ឬមិនខ្វល់ចង់បង្ហាញពន្យល៉?
សួរថាបើមិនដឹងរឿងត្រឹមត្រូវផង មិនដឹងទៅណាផង មិនមានផែនការសកម្មភាពច្បាស់លាស់ផង មិនទទួលខុសត្រូវផង ឬអាចថាមិនស៊ីគ្នា និយាយផ្ទុយពីធ្វើ ឬគ្រាន់តែនិយាយចោល តែសឹងតែមិនដែលផ្តល់ដំណោះស្រាយ និងមិនធ្វើផង សួរថា
បើអញ្ចឹងម៉េចក៏ចង់លេចមុខលេចមាត់ម្លេះ?

ដូចគ្នានៅស្រុករំដួលបែបគេគិតថានិយាយស្រួល ហើយនិយាយចោលៗកាន់តែស្រួល ហើយចេះតែមានអ្នកជឿមើលទៅ ។ ចិត្តជាទេវទត្ត មាត់ជាទេវតា មួយម៉ាត់ណាក៏ថាមានការចេះដឹងទាប មួយម៉ាត់ណាក៏ឃ្លាន ខ្លាច ខ្លៅ តែបើមើលលើការប្រឹងប្រែងជាក់ស្តែង មើលសកម្មភាពជាដំណោះស្រាយជាក់ស្តែង និងកាន់តែជាក់លាក់មើលលើគំនិត ការផ្តួចផ្តើមផ្សេងៗ និងមើលលើការផ្សព្វផ្សាយអប់
រំឲ្យបានជាប្រចាំលើFacebook លើYoutube ជាដើមដូចរាងស្បើយ ឬមានតិចតួចតែប៉ុណ្ណោះ ។ ស្រុករំដួលគេចូលចិត្តវ៉ៃប្រហារបុគ្គល ផ្តោតលើបុគ្គលនិយម ហើយគេចូលចិត្តចាប់ចំណុចខ្សោយ លើកដដែលៗពីកំហុសនៃបុគ្គលដោយគេមិននិយាយលម្អិតពីគំនិត ដោយ
មិនពន្យល់បង្ហាញពីដំណោះស្រាយអ្វីទេ ហើយគេចូលចិត្តគិតថា (បែបចេះតែគិតថាសម្បូរអ្នកជឿ អ្នកមិនដឹងមើលទៅ!) ឲ្យតែ "បុគ្គលខ្ញុំគឺល្អជាងបុគ្គលនោះមិនខាន (នៅតែបុគ្គលនិយមដដែល!)" ។ តាមពិតគ្រាន់តែធ្វើការងារកាព្វកិច្ច តួនាទីដូចមន្រ្តីរាជការទូទៅដូចតែគ្នា
ហ្នឹង ។ តាមពិតជាប្រជាពលរដ្ឋធម្មតា គ្រាន់តែជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវគេបោះឆ្នោតឲ្យធ្វើតំណាង និងមានអំណាចដោយភ្ជាប់នឹងតួនាទីកាតព្វកិច្ច ។ ហើយត្រូវធ្វើគម្រូល្អ ឧទាហរណ៏វិជ្ជមាន មានការទទួលខុសត្រូវកាន់តែខ្ពស់ និងត្រូវមានការពន្យល់បង្ហាញ និងផ្តល់ឲ្យមានលំហរ និងយន្តការចូលរួមទូលំទូលាយ ។ ធ្វើការបម្រើគេ ជាអ្នកតំណាងឲ្យគេ អញ្ចឹងត្រូវបើកចំហរ និងពន្យល់បង្ហាញ ពីព្រោះគេអាច
ចង់ដឹង គេអាចចង់ចូលរួម ចង់តាមដានពីប្រសិទ្ធិភាព តម្លាភាព និងគណនេយ្យភាពជាដើម ។ យកលុយ ប្រាក់ខែពីការកាត់ពន្ធ ពីប្រាក់ជំនួយពីបរទេសតើហ៏ មិនមែនលុយហោប៉ៅអ្នកណាទេ!

នៅស្រុករំដួលក៏អាចមានអ្នកមិនគិតបារម្ភពីសុវត្ថិភាព ពីសុខភាពខ្លួនឯងអញ្ចឹងកុំរំពឹងថាគិតពីអ្នកឲ្យសោះ ។ អាចចេះ អាចដឹងអ្វីល្អ អ្វីត្រឹមត្រូវ
អ្វីប៉ះពាល់ដល់សុខភាពក្នុងរយះពេលវែងឆ្ងាយ តែស្រុករំដួលចូលចិត្តរឿងពង្វក់ រឿងបន្លែបន្លំធ្វើឲ្យវិលក្បុង (ខ្លួនឯងនិយាយផ្សេង តែធ្វើផ្សឹង)
និយាយឲ្យខ្លីស្រួលស្តាប់ខ្លាចគេល្អ ខ្លាចគេចេះជាងខ្លួនឯង ។ ពូកែខាងអុជអាល ប៉ែងជើង អាត្មានិយម (ជួនកាលគេពង្វក់ដោយមិនដឹងខ្លួន)
មិនពន្យល់បង្ហាញ មិនទទួលខុសត្រូវ អាចពូកែ តែពូកែខាងខូច ចង់ល្អ ចង់ចេះខ្លួនឯង តែខ្លាចគេល្អគេចេះជាងខ្លួន ។

"ចិត្តជាទេវទត្ត មាត់ជាទេវតា" "បុគ្គលគឺអាត្មានិយម" និង"និយាយស្រួលទេ ហើយនិយាយចោលៗកាន់តែស្រួល" ។ អ្នកអាចនឹកឃើញថាបើ
មានគំនិតល្អ មានការគិតគូរថ្លឹងថ្លែង និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់អាចបើកចំហរ អាចពន្យល់បង្ហាញមក ។ អ្នកក៏អាចនឹកឃើញថានិយាយ
ស្រួលទេ ប៉ុន្តែតើច្បាស់លាស់ តើលម្អិត តើមានប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវដូចម្តេច? នោះក៏នាំដល់អ្នកយល់ថាហេតុអ្វីគណបក្សប្រឆាំង
នៅស៊ីងហ្គាពួរមានគោលនយោបាយច្បាស់លាស់លើវិស័យផ្សេងៗ និងដាក់បង្ហាញជាចំហរដល់សាធារណ:ជនលើអ៊ីនធើណែត? គេមិនចង់
ឲ្យមើលឃើញថាមានការបន្លែបន្លំ ត្រឡប់ត្រឡិនម្តងលិចម្តងកើតគ្មានគោលដៅ ((អាចគិតថាមានការចេះដឹងទាប អញ្ចឹងចាំមើលទិសខ្យល់
ចាំមើលទំនោរ មតិមហាជនងាកទៅខាងណា ។ បើថាឲ្យច្បាស់មិនច្បាស់ទេ ពីព្រោះបើច្បាស់គឺដឹកនាំ ពន្យល់បង្ហាញពីចំណុចលម្អិតផ្សេងៗហើយ!)
មិនមានការទទួលខុសត្រូវទេ ។ គេក៏មិនចង់មើលមកថាពូកែតែបន្លំ ពូកែតែពង្វៀងឲ្យច្របូកច្របល់ ឲ្យរសេមរសាមពិបាកយល់ពីព្រោះមិនចង់ឲ្យយល់ មិនចង់ទទួលខុសត្រូវ ពូកែតែពន្យុះអុជអាលឲ្យតែបែកបាក់ ឲ្យរីកសាយកំហឹង សម្អប់ក្នុងចំណោមមហាជន និងសង្គមជាតិគេទេ ។ ហើយគេក៏មិនចង់ឲ្យមើលឃើញថាមានចិត្តជាទេវទត្តមាត់ជាទេវតា ជាមនុស្សឪកាសនិយមចង់ល្អតែខ្លួនឯងដោយមិនច្បាស់លាស់ មិនល្អិតល្អន់ និងមិនមានការទទួលខុសត្រូវឡើយ ។

ការជជែកពិភាក្សាលើបញ្ហាគ្រឿងស្រវឹង

ការជជែកពិភាក្សាលើបញ្ហាគ្រឿងស្រវឹង

បរិស្ថានជាដែកឆក់ដែលទាញយើងឲ្យទៅរកវាទោះជាចង់ ឬមិនចង់ ។
ឧទាហរណ៏ងាយយល់ បើអ្នកអង្គុយតុផឹកស៊ី បរិស្ថាននេះនឹងអូសទាញ
ឲ្យផឹក ឲ្យជក់តាមហ្នឹងហើយ!

ឧទាហរណ៏មួយទៀតលើគ្រឿងស្រវឹង តើបើបរិស្ថានជាដែកឆក់ដែល
អូសទាញយើង សំណួរចម្បងអាចលើកឡើងថា តើបរិស្ថានទាញទៅ
រកផ្លូវលូតលាស់ ផ្លូវរីកចម្រើនវិជ្ជមានអ្វី? ឬផ្លូវហានិភ័យ ផ្លូវគ្រោះថ្នាក់
និងផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះសម្រាប់បុគ្គលផ្ទាល់ គ្រួសារ និងសង្គមជាតិទាំង
ពេលបច្ចុប្បន្ន និងទៅអនាគត? តើយុវវ័យធ្លាក់ទៅក្នុងទម្លាប់ និងវក់
រឿងផឹក ចូលក្លឹបមានផលវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមានអ្វីខ្លះ? ហើយបើរាប់
បញ្ចូលរឿងវក់ផឹក ចូលក្លឹប និងរួមភេទនៅវ័យក្មេង តើសមត្ថភាព
សិក្សា និងសមត្ថភាពផលិតភាពក្នុងការងារនឹងទៅជាយ៉ាងណា?
សូមគិតពីភាគរយខ្ពស់ ។ តើទំពាំងស្នងឬស្សីមានន័យថាដូចម្តេច?
តើទម្លាប់ផឹកជោគជាំ និងស្រវឹងបើកបរមានផលវិជ្ជមាន និងបង្ក
ហានិភ័យ និងគ្រោះថ្នាក់អ្វីខ្លះ? តើផលវិបាកកើតឡើងពីគ្រឿង
ស្រវឹងលើគ្រួសារ និងសង្គមជាតិមានអ្វីខ្លះ? ដំណោះស្រាយ? តើ
ដើម្បីបានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ និងក្នុងការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ក្នុងការ
ធានា គាំពារ និងគាំទ្រដើម្បីការលូតលាស់ជាវិជ្ជមាន ប្រកបដោយ
សុខុមាលភាព និងការលូតលាស់សក្តានុពលពេញលេញសម្រាប់
សមាជិកសង្គមទាំងអស់ តើអាចរំពឹង និងរំលេចឲ្យឃើញបានយ៉ាង
ដូចម្តេច?

ដល់តែច្បាប់ វិន័យច្បាស់លាស់ហ្មត់ចត់ និងមានទំណួលខុសត្រូវរួមមួយ
ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងតាមរយ: ក)ច្បាប់គ្រប់គ្រងលើគ្រឿងស្រវឹង បារី និងក្លឹប
ខ)ការពិន័យធ្ងន់ធ្ងរបើកបរពេលស្រវឹង
គ) ការចេញប័ណ្ណបើកបរប្រកបដោយស្តង់ដារ និងការទទួលខុសត្រូវ
ខ្ពស់ជាដើម ។ល។ តើទាក់ទាញ អូសទាញឲ្យទៅណា? ផលវិជ្ជមាន
សុវត្ថិភាពបុគ្គល សុវត្ថិភាពសាធារណ: ចំណេញល់សង្គមជាតិច្រើន
ឬផ្ទុយពីហ្នឹង? តើហេតុអ្វីប្រទេសថៃ អង់គ្លេស អូស្រ្តាលីជាដើមគេធ្វើ
អ្វីដែលគេធ្វើលើបញ្ហាគ្រឿងស្រវឹង? អាចបើកឲ្យមានការជជែកដេញ
ដោលទួលំទូលាយពីភាគីច្រើន ។

វាមានសារ:សំខាន់លើភាពជាគម្រូ ឧទាហរណ៏ល្អ និងភាពជាមេដឹកនាំ ។
ថាតើមេដឹកនាំ អ្នកនយោបាយ តួអង្គសង្គម និងភាគីផ្សេងៗទៀតមាន
ជំហរ មានគោលនយោបាយបែបណា និងមានការគិតគូរ និងការថ្លឹង
ថ្លែងអ្វីខ្លះលើបញ្ហាគ្រឿងស្រវឹង? (អ្នកអាចស្វែងយល់ពីអត្ថប្រយោជន៏
ទូលំទូលាយពីការអង្គុយជជែកគ្នាដោយបើកចំហរ ដោយទំណួលខុស
ត្រូវខ្ពស់ តែមិនមែនហិង្សា មិនចាក់ចូច បង្វែរ ពង្វៀងអុជអាលអីទេ!)

ការគាំទ្រ គាំពារ និងធានាការលូតលាស់ប្រកបដោយភាពវិជ្ជមាន ប្រកបដោយសុខុមាលភាព និងការលូតលាស់សក្តានុពលពេញលេញ

អនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំបរិយាយ និងពន្យល់បង្ហាញថាតើអាចរំពឹង និងទុកចិត្តបាន
"លើការគាំទ្រ គាំពារ និងធានាការលូតលាស់ប្រកបដោយភាពវិជ្ជមាន
ប្រកបដោយសុខុមាលភាព និងការលូតលាស់សក្តានុពលពេញលេញ
បានយ៉ាងដូចម្តេច?"

អនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំលើកឧទាហរណ៏ និងពីចំណុចគោលខ្លះៗ:
-កែទម្រង់ និងបញ្ឈប់ការដាក់សំពាធទារលុយប្រចាំថ្ងៃ និងខែ ការលក់
ឯកសារ រៀនគួរ (ធ្វើតាមស្មគ្រ័ចិត្តវិញ) ការច្បិចមេរៀនពន្យល់មិនគ្រប់
គ្រាន់ ការដាក់សម្ពាធយកមេរៀនរៀនគួរដាក់ប្រឡងជាដើម ។ ទង្វើទាំង
អស់នេះប៉ះពាល់ដល់កូនសិស្សគ្នាមានជីវភាពខ្សត់ខ្សោយ និងជាពិសេស
អ្នកជនបទ ។ បើនិយាយពីភាគរយខ្ពស់គ្នារៀនបានត្រឹមថ្នាក់ទី៧ ទៅ០៩
ទេ អាណិតគ្នាផង ។ ហើយទង្វើទាំងអស់នេះមិនបានឆ្លើយតប និងគាំទ្រ
“គាំទ្រ គាំពារ និងធានាការលូតលាស់ប្រកបដោយភាពវិជ្ជមាន
ប្រកបដោយសុខុមាលភាព និងការលូតលាស់សក្តានុពលពេញលេញ” ទេ ។

-រឿងសុវត្ថិភាពនៃសិស្សានុសិស្សដូចជាពាក់មួកសុវត្ថិភាព ការរៀបចំ និងថែទាំរក្សា
ចិញ្ចើមថ្នល់ (បើមិនសម្រាមគរទេ គឺមានការរំលោភយកចិញ្ចើមថ្នល់) ពីព្រោះវាទាក់
ទងដល់សុវត្ថិភាពសិស្សានុសិស្ស ។ អាចផ្តួចផ្តើម និងចូលរួមក្នុងគម្រោងផែនការ
អភិវឌ្ឃន៏មូលដ្ឋាន និងគម្រោងអភិវឌ្ឃន៏ហេដ្ឋារចនាសម្ពន្ធ័ថ្នាក់ជាតិដោយស្នើពីការ
រៀបចំចិញ្ចើមថ្នល់ ពីផ្លូវកង់ ម៉ូតូ និងឡានច្បាស់លាស់ ។ សុំបញ្ចូលនៅក្នុង "ប្លង់មេ និង
ស្តង់ដារ" នៃគម្រោងអភិវឌ្ឃន៏ពីព្រោះសិស្សានុសិស្សដើរថ្មើរជើង និងជិះកង់ប្រឡង
ប្រណាំងនឹងចរាចរណ៏ឲ្យរវាម ជិះជ្រែ ជិះរុលអញ្ចឹងពិតជាបង្កហានិភ័យ និងគ្រោះ
ថ្នាក់ខ្ពស់ ។ ការផ្តួចផ្តើម និងការចូលរួមចំណែកនេះនឹងបង្ហាញពីការយកចិត្តទុកដាក់
និងការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ និងបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ពីការគិតគូរថ្លឹងថ្លែងវែងឆ្ងាយ ពីការ
រួមបញ្ចូល (Inclusiveness) និងពីភាពប្រទាក់ក្រឡា (Interconnectedness) នៃវិស័យ
នីមួយៗនៅក្នុងសង្គម ។ សូមរំលេចឲ្យឃើញពីប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់លើ
កិច្ចសហប្រត្តិបត្តិការរវាងវិស័យនីមួយៗ ។ (គេធ្វើដល់កំណត់ល្បឿនយានយន្ត និងមាន
ភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៏សម្រាប់តំបន់នៅក្បែរសាលាហើយ នេះមិននិយាយដល់ទូរសម្រាប់
ដាក់សម្ភារ:កូនសិស្សនៅសាលាផង ។)

-សូមមាន ក)សេវាទូរសព្ទ័នៅសាលា ខ)មានផ្តល់ការប្រឹក្សាលើការរៀនសូត្រលើការរៀន
សូត្រ និងលើករណីកំហុសឆ្គងនៃអាកប្បកិរិយាកូនសិស្ស គ)មានការជួបប្រជុំគ្រូបង្រៀន-
អាណាព្យាបាល-កូនសិស្សបានញឹកញាប់ និងមានការបញ្រ្ជាប និងការអប់រំលើវិធីសាស្រ្ត
រៀន និងលើបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ។ ឧ.http://www.ecda.gov.sg/Pages/ECC_14_Home.aspx

-សូមសំណួមពរបរិស្ថានសាលាមានអនាម័យ ឧ.បរិវេណសាលា ថ្នាក់រៀន បង្គន់ ចំណី
ចំណុកមានអនាម័យ និងបរិស្ថានមិនមានបារី និងគ្រឿងស្រវឹង ។ សុំការយោគយល់
ពីសំណាក់លោកគ្រូ និងអ្នកគ្រូមិនមានជប់លៀងមានផឹកគ្រឿងស្រវឹង និងជក់បារីក្នុង
បរិវេណសាលាដើម្បីជាគម្រូ និងឧទាហរណ៏វិជ្ជមាន ។ គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏គួរឲ្យព្រឺក្បាល
ណាស់ពីព្រោះសម្លាប់ជីវិតជាមធ្យម០៦នាក់ នោះមិនតិចទេ ។ ដូច្នេះសូមធ្វើជាគម្រូ
និងឧទាហរណ៏វិជ្ជមាននៅក្នុងបរិវេណសាលា ។

-ចំណុចគួរទទួលបានការកោតសរសើរគឺមានបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ជាប្រភព និងធនធាន
សម្រាប់បង្រៀន និងរៀន ។
។ល។

សុទ្ធតែសញ្ញាបត្រ សុទ្ធតែរៀន និងរស់នៅបរទេស សូមជួយគិតគូរ ថ្លឹងថ្លែង និងរៀបចំ
ឲ្យផង ។
(រាជរដ្ឋាភិបាលទុកដូចជាអាណាព្យាបាល ជាឪពុកម្តាយ ដូច្នេះសូមធ្វើជាគម្រូល្អ ឧទាហរណ៏
វិជ្ជមាន និងដូចគ្នាដែរដែលយើងប្រាថ្នា និងចង់បានឲ្យបុត្រាបុត្រីកូនចៅយើងបានល្អ ពូកែ
និងរុងរឿងប៉ុណ្ណា សូមគិតគូរ និងរៀបចំឲ្យគ្នាប្រជាពលរដ្ឋផង ។)

សូមអរគុណ ។ តើអ្នកយល់យ៉ាងណាដែរ?

មេរៀននៃភាពជាមេដឹកនាំ

មេដឹកនាំត្រូវមានទស្សន:វិស័យ ទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ មានបេះដូងធំទូលាយដែលអាចធ្វើការជាមួយ
ធនធានមនុស្សដែលមានបុគ្គលក្ខណ:ផ្សេងៗ និងអាចប្រាស្រ័យទាក់ទង និងយល់ដឹងពីសុខទុក្ខ
សមាជិកសង្គមទាំងអស់ (Pro-poor and Pro-rich; all walks of life) ។ ពួកគេត្រូវទាមទារខ្ពស់ជាកាតព្វកិច្ចក្នុងការធ្វើជាគម្រូល្អ និងឧទាហរណ៏វិជ្ជមាន ហើយប្រាកដណាស់គឺគ្មានភាពសង្ស័យទាល់តែសោះចំពោះ
ការយល់ឃើញ និងបែងចែកអ្វីដែលត្រឹមត្រូវ/មិនត្រឹមត្រូវ អ្វីមានផលវិជ្ជមាន/ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានចំពោះ
ផលប្រយោជន៏រួម និងចីរភាពនៃផលប្រយោជន៏របស់សង្គមជាតិ ។

អ្នកតំណាងរាស្រ្ត គ្រូបង្រៀន គ្រូពេទ្យ មន្រ្តីប៉ូលីស ប៉េអឹម អ្នកធ្វើការអង្គការ កសិករ ។ល។ សុទ្ធតែជាមេដឹកនាំពីព្រោះពួកគេសុទ្ធតែបម្រើ និងធ្វើការសម្រាប់ផលប្រយោជន៏រួម និងសង្គមជាតិ ។ ម្នាក់ៗសុទ្ធតែអាចក្លាយជាមេដឹកនាំ ។ អ្នកតំណាងរាស្រ្តជាបុគ្គលតំណាងប្រជាពលរដ្ឋក្នុងប្រទេសទាំងមូល ជាបុគ្គលធ្វើការបម្រើ
និងសម្របសម្រួលសម្រាប់ការពារ ធានា និងជម្រុញផលប្រយោជន៏សម្រាប់សង្គមជាតិទាំងមូល ។ គឺសម្រាប់ផលវិជ្ជមាន ផលចំណេញជាអតិបរមា ដោះស្រាយបញ្ហា និងគ្រប់គ្រងផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានឲ្យនៅជាអប្បរមា ។
គ្រូបង្រៀនជាវិស្វករព្រលឹង គ្រូពេទ្យជួយព្យាបាលជួយសង្រ្គោះអាយុជីវិត មន្រ្តីប៉ូលីសប៉េអឹមការពារពីគ្រោះថ្នាក់និងធានាសុវត្ថិភាពសាធារណជន ។ល។

ជាក់ស្តែងតាមពិតទៅមេដឹកនាំគ្រាន់តែជាមនុស្ស ជាប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញ ។ពួកគេត្រូវការភាពជាឯកជន ត្រូវការហាត់ប្រាណ ញ៉ាំចំណីអាហារ សំរាក និងដំណេកដូចគេដូចឯងធម្មតា ។ គ្រាន់តែថាមានគុណសម្បត្តិខាងលើ
ហើយឲ្យកាន់តែប្រពៃ ប្រសើរគឺមានទសពិធរាជធម៌ ឬមានមេត្តា ករុណា សីលធម៌ ភាពអត់ធ្មត់ និងបញ្ញា ។ អ្នកមានភាពអស្ចារ្យនៅក្នុងខ្លួនអ្នក! ចំណង់ និងទម្លាប់អាន ស្រាវជ្រាវ ការជជែកពិភាក្សា ការបើកទូលាយចិត្ត ការគិតគូរថ្លឹងថ្លែង ភាពមានវិន័យ ការផ្តោតជាចម្បងលើពត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយសុទ្ធតែអាចនាំអ្នកទៅដល់ការលូត
លាស់សក្តានុពលពេញលេញ និងអាចជាទុននាំអ្នកទៅដល់ភាពជាមេដឹកនាំ ។ ប្រុងប្រយ័ត្ន មានទំណួលខុសត្រូវនិងស្វែងយល់ពីទម្លាប់អ្នក ។ កាត់បន្ថយចំណង់ផ្តោតតែលើការកម្សាន្ត ការសប្បាយនឹងកំប្លែង ចម្រៀង មិនចូលចិត្តអាន មិនចូលចិត្តពត៌មាន ។ ផ្ទុយទៅវិញស្វែងរកការពេញចិត្ត (Satisfaction) និងសន្តិភាពផ្លូវចិត្ត (Peace of Mind)
និងមានការយល់ដឹងទូលំទូលាយលើបញ្ហាប្រឈម ពីទំណួលខុសត្រូវ និងប្រសិទ្ធិភាពនៃការងារវិញ ។ មេដឹកនាំដឹកនាំ បម្រើ សម្របសម្រួល និងដោះស្រាយបញ្ហា ហើយប្រសិទ្ធិភាពនាំដល់សេចក្តីពេញចិត្ត ។

សូមពិចារណាបន្ថែមលើ:
*ភាពជាគម្រូ និងឧទាហរណ៏វិជ្ជមាន
ក) លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីស៊ីងហ្គាពួរ Lee Hsien Loong ឈរតម្រង់ជួរចាំទិញអាហារ (អត្ថន័យ: Rule of Law) និងការអានជានិម្មិតរូបសម្រាប់សិស្សថ្នាក់តូច (បណ្តុះទម្លាប់អាន និងទម្លាប់រៀនពេញមួយជីវិត Life-long learning habit!)

ខ) ប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូនេស៊ីថ្មីៗនេះជិះយន្តហោះកៅអីធម្មតា (Economy Ticket)ដើម្បីទៅអបអរកូនប្រុសដែលបញ្ចប់
ការសិក្សានៅស៊ីងហ្គាពួរ (ការងារផ្ទាល់ខ្លួនដោយមិនចំណាយធនធាន និងថវិការរដ្ឋ) ។

គ) នាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌា Narendra Modi ផ្តួចផ្តើមយុទ្ធនាការ"សម្អាតឥណ្ឌា" (ទទួលស្គាល់បញ្ហា ដោះស្រាយបញ្ហា ។ សកម្មភាពជាក់ស្តែងមានទម្ងន់ជាងការនិយាយតែមាត់) ។

ឃ) ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកលោកObama នាំកូនទិញសៀវភៅ ឈរតម្រង់ជួរដូចគេដូចឯង និងប្រើCredit Cardផ្ទាល់ខ្លួន ។

**
១) ត្រូវធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវបើទោះជាមានការរិះគន់ និងជិនឆ្អន់ ។
២) ត្រូវបើកចំហរ បើកឲ្យមានការជជែកដេញដោល ឲ្យមានលំហរ មានយន្តការ
ចូលរួមតាមដាន ។
(អ្នកអាចគិតបញ្ច្រាសវិញ ប្រសិនបើការគិតគូរ ការប្រឹក្សាយោបល់ និងការ
ថ្លឹងថ្លែងបានល្អិតល្អន់ បានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ សូមជួយបើកចំហរពន្យល់
បកស្រាយ និងសូមផ្សព្វផ្សាយជាចំហរជាប្រចាំ និងសូមមានលំហរ មាន
យន្តការណ៏ចូលរួម និងតាមដានផង ។)

***
សូមប្រឹក្សាបន្ថែម:
ក) ទំណួលខុសត្រូវ + ច្បាប់ + បច្ចេកទេស + ចីរភាព
ខ) មេដឹកនាំ + គណបក្សនយោបាយ + ការចូលរួម & ទិន្ន័យពីប្រជាពលរដ្ឋ + ការចូលរួម& ទិន្ន័យពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល
អង្គការដៃគូអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញ
គ) ធនាគារខួរក្បាល (Think Tankអាចជាក្រុមទីប្រឹក្សានៃអភិបាល នៃមេដឹកនាំមុនៗ
ឬវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានជំនាញច្បាស់លាស់លើផ្នែកផ្សេងៗ)
ឃ) ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងយន្តការណ៏ផ្សេងៗបើកចំហរ មានផ្តល់ពត៌មានជាសាធារណ:
ដើម្បីតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ eg Act for Access to Information ។ សេវារសាធារណ:មន្ត្រីសាធារណ:គិតគូរ ប្តេជ្ញាចិត្ត និងធ្វើការបំរើសាធារណ: ទទួលប្រាក់ខែ កាត់ពន្ធពីប្រជាពលរដ្ឋសម្រាប់មហាជននិងសង្គមជាតិ ។

សូមជួយណែនាំ ។ សូមអរគុណ ។

ហេតុអ្វីត្រូវបើកចំហរ ស្វាគមន៍ការប្រឹក្សាយល់បល់ និងមានលំហរ និងយន្តការចូលរួម និងតាមដានទូលំទូលាយ?

ហេតុអ្វីត្រូវបើកចំហរ ស្វាគមន៍ការប្រឹក្សាយល់បល់ និងមានលំហរ និងយន្តការចូលរួម និងតាមដានទូលំទូលាយ?

១) នៅពេលច្បាស់លាស់ ខ្លាំង (មានន័យថាបម្រើ និងធ្វើការសម្រាប់ប្រយោជន៍រួមកាន់តែប្រសើរ កាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់!) ថាបានគិតគូរថ្លឹងថ្លែងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ។

២) នៅពេលមិនច្បាស់លាស់ ត្រូវការទិន្ន័យបន្ថែម ត្រូវការពហុមតិយោបល់ដើម្បីឲ្យបានដំណោះស្រាយល្អិតល្អន់
ដំណោះស្រាយមានតុល្យភាព ។

៣) នៅពេលគម្រោងអភិវឌ្ឃន៏ថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងថ្នាក់ជាតិសម្រាប់ផលប្រយោជន៏ប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន និង
សាធារណ:ជនទូទៅតាមរយ:ការកៀរគរថវិការពី i.ប្រាក់ពន្ធប្រជាពេលរដ្ឋ ii.ប្រាក់កម្ចី និងប្រាក់ជំនួយពីបរទេសក្នុងនាមសង្គមជាតិទាំងមូល ។ អាចផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងវេទិកាសាធារណ: និងតាមរយ:វិបសាយផ្លូវការ ផេកលើFacebook ឬYoutube ។

អាចទាញអត្ថប្រយោជន៍វិជ្ជមានទូលំទូលាយពីបច្ចេកវិទ្យាដូចជា UK Parliament (Facebook), ស្ថាប័នរដ្ឋជាច្រើនរបស់ស៊ីងហ្គាពួរលើFacebook, MOE, Singapore & Prime Minister's Office, Singapore (Youtube) ។ល។

តើអ្នកអាចបន្ថែមមតិយោបល់ និងទឡ្ហីករណ៍ផ្សេងៗទៀតដើម្បីពន្យល់បង្ហាញពីចំណុចខាងលើទេ?

អ្នកខ្លាំង

ដឹងមានអ្នកខ្លះឈាមក្តៅ ឈាមឆេះឆួលដូចទឹកពុះ ហើយក៏មានអ្នកខ្លះមានគំនិតថា "អ្នកខ្លាំង" ទាល់តែផ្តួលគូរប្រកួត ទាល់តែឈ្នះអ្នកប្រជែងទាំងអស់ ។ អាចថានេះជាស្មារតីមួយ ជាស្មារតីអ្នកកីឡាដែលត្រូវតែហ្វឹកហាត់ ប្រឹងប្រែង និងដឹងពីគូរប្រកួត ។ តែកិច្ចការជាតិមិនអញ្ចឹងទេ មិនដូចកីឡាមិនដូចអុកខ្មែរដែលចាញ់ហើយអាចរៀបលេងឡើងវិញទេ ។ ត្រូវគិតប្រយោជន៍រួម ប្រយោជន៍ជាតិ និងចីរភាពនៃផលប្រយោជន៍ ។ សួរថាតើទៅណា? ធ្វើអ្វី? ធ្វើយ៉ាងដូចម្តេច? តើ "ប៉ុន្មានភាគរយ" ទទួលបានផលប្រយោជន៍? ។ល។

តែបើអ្នកខ្លះមានះ និងនៅតែគិតថាទេដល់បានដូចខាងលើបានហៅថា "អ្នកខ្លាំង" ។ អញ្ចឹងក៏អញ្ចឹងចោះ តែសូមឲ្យស៊ីវិល័យ និងអហិង្សា ។ សូមឲ្យបើកចំហរពន្យល់បង្ហាញ និងចែករម្លែក និងលើកបង្ហាញ និងរំលេចឲ្យឃើញថា តើបានប្រយោជន៍រួម ប្រយោជន៍វែងឆ្ងាយយ៉ាងដូចម្តេច? ម្យ៉ាងខ្លាំង មានការគិតគូរ
ថ្លឹងថ្លែង បានប្រឹក្សាពត៌មាន យោបល់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ហើយម៉្យាងទៀតតួនាទីកាតព្វកិច្ចគឺធ្វើការបម្រើ
ធានា ការពារ និងជម្រុញផលចំណេញ ផលវិជ្ជមានឲ្យដល់សង្គមជាតិជាអតិបរមា ឬថាដោះស្រាយបញ្ហានិងគ្រប់គ្រងផលប៉ះពាល់ឲ្យនៅជាអប្បរមា ។

វាមានសារ:បើក្រឡេកមើលមេរៀនប្រវត្តិសាស្រ្តពីអតីតកាលត្រួសៗ ។ ការប្រកួតប្រជែងរវាងបុគ្គល ការលើកតម្កើងបុគ្គលនិយម និងប្រជែងភាពខ្លាំងដោយ "មិនឆ្លើយតប និងបម្រើប្រយោជន៍រួម ផលប្រយោជន៍សង្គមជាតិទេនោះ" អាចនាំដល់ការបែកបាក់សាមគ្គី វប្បធម៌ទឹកឡើងត្រីស៊ីស្រម៉ោច ទឹកហោចស្រម៉ោចស៊ីត្រី អំពើហិង្សា សង្រ្គាមស៊ីវិល ។ល។ និយាយឲ្យស្រួលយល់គឺឈ្លោះគ្នាមិនដែលចំណេញ អញ្ចឹងសូម
ឲ្យអង្គុយជជែកពិភាក្សា ឈ្លោះគ្នាដោយបើកចំហរដើម្បីឲ្យដឹងថា តើបានប្រយោជន៍រួម និងផលប្រយោជន៍វែងឆ្ងាយយ៉ាងដូចម្តេច?

ទន្ទឹមហ្នឹងនេះដែរ បើជាអ្នកខ្លាំង ចេះច្បាស់ គិតគូរថ្លឹងថ្លែងសព្វគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ត្រូវតែអាចបើកចំហរពន្យល់បកស្រាយ និងផ្តល់លំហរ និងយន្តការចូលរួមតាមដាន ។

ភ្ជាប់ជាមួយគ្នានេះ ឧទាហរណ៏មួយផ្នែកតូចទាក់ទងគម្រោងអភិវឌ្ឃន៍មូលដ្ឋានដូចជាផ្លូវថ្នល់ ដោយសាឈរលើមូលដ្ឋានគ្រឹះចម្បងៗដូចជា: ក)ការអភិវឌ្ឃន៍គឺសម្រាប់ប្រជាជនមូលដ្ឋាន និងសាធារណជន ខ)ថវិការបានពីការកៀរគរពីប្រាក់បង់ពន្ធរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និង គ)ថវិការបានពីប្រាក់កម្ចី និងប្រាក់ជំនួយពីបរទេសក្នុងនាមសង្គមជាតិទាំងមូល ។ ដូច្នេះមិនមែនជាបញ្ហាអ្វីទេសម្រាប់ការបើកចំហរ ការផ្សព្វផ្សាយ និងមាន
យន្តការចូលរួម និងតាមដាន ។

ជាសរុបទៅនៅក្នុងកិច្ចការជាតិ "អ្នកខ្លាំង" មានន័យថាបានគិតគូរ បានថ្លឹងថ្លែងល្អិតល្អន់ មានដំណោះស្រាយមានតុល្យភាព យល់ច្បាស់ ចេះច្បាស់ ធ្វើច្បាស់ បម្រើ និងការពារផលប្រយោជន៍រួមកាន់តែប្រសើរ កាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ ដូច្នេះត្រូវតែបើកចំហរឲ្យមានការចូលរួម និងតាមដាន ។

សូមជួយណែនាំ ។ សូមអរគុណ ។

(តើអ្នកចង់សរសើរ ចង់គាំទ្រ និង/ឬចង់ឃើញការប្រឡងប្រណាំងការគិត និងធ្វើ
ឲ្យកាន់តែល្អ កាន់តែត្រឹមត្រូវ កាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាព ស្តង់ដារកាន់តែខ្ពស់
និងទំណួលខុសត្រូវកាន់តែខ្ពស់?

ឬអ្នកចង់ឃើញការប្រកួតប្រជែងធ្វើរឿងអាក្រក់ ធ្វើរឿងមិនត្រឹមត្រូវ រឿងមិនជា
គម្រូល្អ និងឧទាហរណ៏អវិជ្ជមាន?


អ្នកមានជម្រើស មានទំណួលខុសត្រូវ និងមានចំណែកនៅក្នុងទិដ្ឋភាព និងផ្លូវពីរ
ផ្ទុយគ្នានេះ ។ សូមចូលរួមចំណែកវិជ្ជមាន កាត់បន្ថយចំណែកអវិជ្ជមាន និងធ្វើជាផ្នែកនៃដំណោះស្រាយ ។

ការបើកចំហរ ការអង្គុយជជែកពិភាក្សាដោយទំណួលខុសត្រូវ និងស៊ីវិល័យ
និងយន្តការចូលរួម និងតាមដានបម្រើផលប្រយោជន៏ទាំងអស់គ្នា និងជា
រឿងត្រឹមត្រូវដែលត្រូវធ្វើ ។)

ជៀសវាងការវ៉ាយប្រហារបុគ្គល និងលើកតម្កើងបុគ្គល

Rather than brain draining and allocating huge resources on "personal attacks", how about keeping busy with "roles of obligations?" For instance, dissemination&education, judiciary strengthening, legal training for state's officers and party members, addressing and tackling issues for max benefits for the public and so on.
Lessons from past history and crisis around the globe will teach you that fueling hatred, anger and violence shall add up and escalate hatred, anger and violence, and greed and the love of power shall destroy any society and country! 

Learn and do the right things; integrity is the best policy.
No one can kid and cheat all the time!

រូបមន្តប្រជាធិបតេយ្យ

"រូបមន្តប្រជាធិបតេយ្យ" គឺគិតពីផលចំណេញ ផលវិជ្ជមានសម្រាប់មហាជននៅក្នុងភាគរយខ្ពស់ ។ ឧទាហរណ៏សាមញ្ញ ខ្ញុំផ្ទាល់សរសើរចំណាត់ការណ៍ប្រទេសចិននៅលើបញ្ហាបារី ។ មានការហាមឃាត់ការផ្សាយពាណិជកម្មលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ មានការពិន័យ
និងហាមឃាត់ការជក់បារីក្នុងផ្ទះ ក្នុងឡាន ជក់បារីពេលក្មេង និងស្រ្តីមានផ្ទៃពោះនៅជុំវិញ ។ អ្នកអាចគិតពីផលវិជ្ជមាន ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាន រឿងត្រឹមត្រូវ រឿងមិនត្រឹមត្រូវ ផលប្រយោជន៍រួម និងផលប្រយោជន៍វែងឆ្ងាយ ។ ផលវិជ្ជមាន ការលូតលាស់ជាវិជ្ជមានសម្រាប់មនុស្ស៩០ ៨០ភាគរយ និងមាននូវប្រយោជន៍រួម ផលប្រយោជន៍វែងឆ្ងាយជារឿងប្រជាធិបតេយ្យណាស់ ។
វាត្រូវការតែបង្កើនការយល់ដឹងបន្ថែម សប្បាយ កំសាន្តដោយការទទួលខុសត្រូវ និងកែប្រែទម្លាប់ខ្លះៗ ។ ខ្ញុំក៏ជាអ្នកជក់បារី និងផឹកគ្រឿងស្រវឹងដែរ តែវិធានការណ៍វាល្អសម្រាប់ប្រពន្ធ កូនយើង មិត្តភក្រ្ត័ និងបងប្អូនយើង!

នៅឧទាហរណ៍មួយទៀត បើសិនមានផ្លូវឡាន ម៉ូតូ និងកង់ច្បាស់លាស់ មានភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍ច្បាស់លាស់ ការពិន័យម៉ូតូឡានដែលវ៉ាជ្រុលហួសគំនូសខ្លួនដែលបង្កការកកស្ទះ ដែលមិនគោរពគំនូសបើកបរ និងមិនគោរពភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍តែ១០ទៅ២០ភាគរយនៃអ្នកបើកបរ នោះមហាជនភាគច្រើននឹងអបអរសាទរ ។ នោះគឺជារឿងប្រជាធិបតេយ្យណាស់! អ្នកប្រព្រឹត្តល្មើសនឹងថយចុះ ផ្ទុយទៅវិញប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែច្រើននឹងងាកមកគោរពច្បាប់កាន់តែខ្ជាប់ខ្ជួន ។ ទន្ទឹមហ្នឹងនេះក៏សរសើរ
ចំណាត់ការមានប៉ូលីសមានការឈរជាជួរជួយសម្រួលចរាចរណ៍នៅពេលបុណ្យទាន តែគ្រាន់តែថានេះជាដំណោះស្រាយរយ:ពេលខ្លីប៉ុណ្ណោះ ។ ភាពជាគម្រូ ឧទាហរណ៍វិជ្ជមាន ប្លង់មេ (ផ្លូវថ្នល់ធ្វើកាយគាស់ៗ លិចទឹក បឹងបួរសម្រាប់រំដោះ និងស្តុកទឹក
កុំឲ្យលិច ។ល។) ស្តង់ដារ សេចក្តីណែនាំលម្អិត នីតិរដ្ឋ (Rule of Law) ច្បាប់យុត្តិធម៌ សមភាពចំពោះមុខច្បាប់ ការមិនរំលោភអំណាច (Power Abuse) ជៀសវាងទំនាស់ផលប្រយោជន៍ (Conflict of Interest) សុទ្ធតែអាចនាំដល់ការលូតលាស់ និងការពង្រឹងការដឹកនាំតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ (Democratic Governance) ។

ហើយនៅក្នុងរូបមន្តប្រជាធិបតេយ្យត្រូវការការបើកចំហរពត៌មានពីសកម្មភាព ពីជំហរ ពីគោលនយោបាយ ការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ការអង្គុយជជែកពិភាក្សាដោយបើកចំហរ (មិនមានតម្លៃថ្លៃដូចទិញគ្រឿងអាវុធយុទ្ធភណ្ឌ័ និងនាំទៅដល់មហន្តរាយទេ ឧ.ស៊ីងហ្គាពួរ សហរដ្ឋអាមេរិក អង់គ្លេស សហភាពអឺរ៉ុប ។ល។) ការស្ទង់មតិ (Poll, Survey etc) វេទិការសាធារណ: សមាជជាតិនិងReferendum និងការបោះឆ្នោតថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងថ្នាក់ជាតិជាដើម ។


តើអ្នកយល់យ៉ាងណាដែរ?

តើនាំទៅណា? ធ្វើអ្វី? ធ្វើយ៉ាងដូចម្តេច? ប្រសិទ្ធិភាព? ទំណួលខុសត្រូវ? សុច្ចរិតភាព និងការបើកចំហរ?

តើនាំទៅណា? ធ្វើអ្វី? ធ្វើយ៉ាងដូចម្តេច? ប្រសិទ្ធិភាព? ទំណួលខុសត្រូវ? សុច្ចរិតភាព និងការបើកចំហរ?

Not Taking Side.
នៅក្នុងនយោបាយស៊ីងហ្គាពួរនៅពេលគេលើកបញ្ហាពីការអប់រំ
ពីប្រព័ន្ធអប់រំ គេលើកពីចំណុច ពីជម្រើសផ្សេងដែលគេជឿថាអាចធ្វើឲ្យស្តង់ដារ
និងគុណភាពអប់រំកាន់តែប្រសើរ ។ ត្រូវលើកពីចំណុចជាក់លាក់ ពីជម្រើសផ្សេង
អ្វី ឬគោលនយោបាយទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធអប់រំដែលអាចធ្វើឲ្យកាន់តែប្រសើរនូវ
គុណភាពប្រព័ន្ធអប់រំ ។
http://therealsingapore.com/content/sdp-reason-why-singaporeans-are-losing-trust-pap
(Read our paper Educating for Creativity and Equality: An Agenda for Transformation)


ពាក្យខាងក្រោមបានលើកឡើងនៅក្នុងឆាកនយោបាយ ដោយពិពណ៌នា
ពីអ្នកនយោបាយទាំងក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត និងពេលបច្ចុប្បន្ន:
"ដំរីជល់គ្នា ស្លាប់តែស្រម៉ោចសង្អារ ។"

"ប្រជាពលរដ្ឋទុកដូចជាស្លឹកចេក ឬក្របីចម្លងភក់សម្រាប់អ្នកនយោបាយប្រើ
ដើម្បីឡើងទៅកាន់អំណាច ។"

"ប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះជាងគេ តែទទួលផលប្រយោជន៏តិច និងក្រោយគេ ។"

។ល។
តើវាល្អប្រសើរប៉ុណ្ណានៅពេលប្រជាពលរដ្ឋចាប់មេដឹកនាំ និងអ្នកនយោបាយ
ឲ្យមានសេចក្តីស្មោះត្រង់ វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ចំពោះការសន្យា
និងគោលនយោបាយដែលបានបញ្ចេញ និងលើកឡើង? ហើយពិតជាចាំបាច់សម្រាប់ការបើកចំហរ
តាមរយះបណ្តាញពត៌មាន វិបសាយ និងឧបករណ៏បច្ចេកវិទ្យាផ្សេងៗដែលប្រជាពលរដ្ឋ
អាចទទួលពត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយដើម្បីតាមដាន និងត្រួតពិនិត្យ និងចូលរួមដោយការទទួល
ខុសត្រូវនៅក្នុងឆាកនយោបាយ និងការអភិវឌ្ឃន៏ផ្សេងៗ ។

ឧទហរណ៏ជាក់ស្តែងគឺ:
អាចគ្រប់ក្រសួងមានផេកនៅFacebook ឬវិបសាយផ្លូវការ ។ គណបក្សប្រឆាំងអាច
ធ្វើដូចគ្នាមានដូចជាសម្រាប់អប់រំ ហិរញ្ញវត្ថុ សង្គមកិច្ច ខាងបញ្ហាសង្គម ខាងបញ្ហាយុវវ័យ
ខាងបញ្ហា និងការប្រឈមសម្រាប់ស្រ្តី ខាងជំនាញផ្សេងៗដែលគាំទ្រ តម្រែតម្រង់
គាំពារ ឬអាចបកស្រាយបំពេញបន្ថែម និងស្នើរចំណុចលម្អិត បកស្រាយគោល
នយោបាយផ្សេងៗ ។ អង្គការសង្គមស៊ីវិលក៏អាចធ្វើបានដូចគ្នា ។ ដូចនេះប្រជា
ពលរដ្ឋមានប្រភពពត៌មានច្រើន អាចរកការបកស្រាយបានល្អិតល្អន់ និងអាច
ចូលរួមប្រកបដោយពត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ ។

ផលប្រយោជន៏ផ្សេងទៀតគឺមានអត្ថបទស្វែងយល់ច្រើន ហើយកាន់តែមាន
ប្រយោជន៏សម្រាប់អ្នកនៅជនបទ និងអ្នកនៅគ្រប់ទីកន្លែង ។ ប្រជាពលរដ្ឋអាច
តាមដានពីសុច្ចរិតភាព ពីភាពត្រឹមត្រូវ ពីប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវ និង
អាចចូលរួមជាចំណែកដោះស្រាយបញ្ហា និងដើម្បីផលប្រយោជន៏រួម ផលប្រយោជន៏
វែងឆ្ងាយ និងផលប្រយោជន៏វិជ្ជមាន ។

តើអ្នកយល់យ៉ាងណាដែរ?

ខុសគ្នា

វាដូចជាប្រទេសក្នុងពិភពជឿនលឿនគេប្រកាន់ទស្សន:ថាជីវិតនឹង
មិនល្អឥតខ្ចោះ ដូច្នេះហើយគេបង្កើត គេរៀបចំ និងធ្វើឲ្យកាន់តែល្អ
ប្រសើរនូវបទដ្ឋាន ប្រព័ន្ធតម្រែតម្រង់ គាំពារ និងលើកទឹកចិត្ត ។ល។
តាំងពីខ្យល់ដកដង្ហើម ជីវជាតិនៅក្នុងចំណីអាហារ បរិស្ថាននៅសាលា
ការមិនអនុវត្តន៏ខុសស្តង់ដារដូចជាសម្លុត និងវ៉ៃក្នុងការប្រៀនប្រដៅ
កូននៅផ្ទះ (ខ្លាចក្មេងចម្លងហិង្សា ខ្លាចក្មេងយល់ថាការប្រើអំពើ
ហិង្សាជារឿងធម្មតា ខ្លាចប្រជាពលរដ្ឋយល់ថាអំពើហិង្សាជាយន្តការ
ដោះស្រាយបញ្ហា ជារឿងធម្មតា ។ ហេតុនេះគេត្រូវការច្បាប់រឹងម៉ាំ
ច្បាប់មានបទដ្ឋាន សមភាពចំពោះមុខច្បាប់ ច្បាប់តឹងរ៉ឹង!) ។ល។

បន្ថែមលើនេះមានប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គម កម្មវិធី និងមជ្ឈមណ្ឌលស្តារ
កាយសម្បទា ការងារសហគមន៏ កម្មវិធី និងមជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រងកំហឹង
សេវារប្រឹក្សាចិត្តសាស្រ្ត ការជួបប្រជុំ អាណាព្យាបាល-កូនសិស្ស-
សាលា ។ល។ ជារួមមានបទដ្ឋាន មានសេចក្តីណែនាំច្បាស់លាស់
ការអនុវត្តន៏ច្បាប់តឹងរ៉ឹង តែប្រជាពលរដ្ឋមិនរស់នៅតែតាមយថាកម្ម
មិនប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ ឬគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរ!

ផ្ទុយទៅវិញ វាដូចជាជីវិតនៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឃន៏ប្រឈមនឹង ហានិភ័យខ្ពស់
និងគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរ ។ ចំណុចមួយដែលអាចពន្យល់គឺមិនមានបទដ្ឋាន មិនមាន
សេចក្តីណែនាំលម្អិត មិនមានប្លង់មេ មិនមានយន្តការ និងប្រព័ន្ធ
តាមដាន និងត្រួតពិនិត្យសុច្ចរិតភាព គុណភាព និងប្រសិទ្ធិភាព ។
វាដូចជាប្រជាជនរស់តាមយថាកម្ម ឧទារ.ក)ការធ្វើស្រែប្រវាស់មេឃ
នៅពេលគេអាចធ្វើនយោបាយទឹក ការសាងសង់ទំនប់ ប្រឡាយ
ខ) ការធ្វើការជាកម្មករសំណង់ដោយគ្មានឧបករណ៏ការពារដូចជា
ស្រាមដៃ មួកសុវត្ថិភាពសម្រាប់សំណង់ ស្បែកជើងកវែង វ៉ែនតា
គ) ការធ្វើចរាចរណ៏ដោយមិនពាក់មួកសុវត្ថិភាព ឃ) ការផ្សាយពាណិជ្ជ
កម្មគ្រឿងស្រវឹង ការមិនទាន់មានច្បាប់គ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹង បារី និង
ក្លឹប ភាពចន្លោះប្រហោងនៃការចេញបណ្ណបើកបរ និងការអនុវត្តន៏ច្បាប់
ចរាចរណ៏ (តើអ្នកណាអាចពន្យល់បកស្រាយពីវត្តមានការផ្សាយពា
ណិជ្ជកម្ម ហាងផឹកស៊ី និងក្លឹបនៅពេលសង្គមមួយមានយុវវ័យក្នុង
ភាគរយខ្ពស់ និងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏សម្លាប់មនុស្សជាមធ្យម០៦នាក់
ក្នុងមួយថ្ងៃដោយមិនរាប់អ្នករបួសស្រាល និងធ្ងន់ដែលជាបន្ទុកដល់គ្រួសារ
សេដ្ឋកិច្ច កម្លាំងការងារ និងសង្គមជាតិ?????) ។ល។

វាដូចជាគេអាចនិយាយពាក្យផ្អែម ពាក្យលួង តែវាហាក់ដូចជាពួកគេ
មានគំនិតតិចតួច ឬសឹងមិនមានថាតើត្រូវធ្វើអ្វី និងធ្វើយ៉ាងដូចម្តេច
ដើម្បីឲ្យលេចចេញជារូបរាងនូវ "ជិវិតដែលល្អឥតខ្ចោះសម្រាប់សង្គម
ជាតិនៅក្នុងភាគរយខ្ពស់មួយបាន ។" វាដូចជាប្រទេសក្នុងពិភពជឿន
លឿនដែលប្រកាន់ទស្សន:ថាជីវិតនឹងមិនល្អឥតខ្ចោះ ដូច្នេះមាន
ប្រព័ន្ធតម្រែតម្រង់ គាំពារ និងលើកទឹកចិត្ត និងពិតជាមិនអាចមើល
រម្លងបានគឺ "មានបទដ្ឋាន មានសេចក្តីណែនាំលម្អិត មានប្រព័ន្ធ
តាមដាន និងត្រួតពិនិត្យ" បន្ថែមលើការបើកចំហរតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វ
ផ្សាយ យន្តការតម្លាភាព សុច្ចរិតភាព វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវ
ខ្ពស់ ។ គេអាចឆ្លើយយ៉ាងងាយស្រួល និងប្រកបដោយការទទួល
ខុសត្រូវលើសំណួរ ក)តើទៅណា? ខ) ធ្វើអ្វី? គ) ធ្វើយ៉ាងដូចម្តេច?
ប្លង់មេសម្រាប់១០ទៅ១៥ឆ្នាំខាងមុខ ឬទស្សន:វិស័យអ្វី? ធ្វើយ៉ាង
ដូចម្តេច? ប្រសិទ្ធិភាព? ទំណួលខុសត្រូវ?

វាដូចជានៅពេលមិនមានស្តង់ដារ មិនមានប្លង់មេ មិនមានសេចក្តី
ណែនាំលម្អិត គុណភាព ប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវគឺពិបាក
បកស្រាយ និងតាមដាន ។ ហើយបើគេសិក្សាពីវដ្តវិលជុំនៃបញ្ហា
នៃឬសគល់បញ្ហាគឺច្រើនតែឃើញបញ្ហាដដែលៗ ហើយបញ្ហាកាន់
តែយ៉ាប់ដូចជាជម្លោះហែកហួរ អំពើហិង្សា រហូតដល់សង្គ្រាម
ស៊ីវិល និងអំពើប្រល័យពូជសាសន៏ ។ វាបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថា
ការសន្ទនាដោយបើកចំហរ ដោយទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ និងយន្តការ
ចូលរួម និងតាមដាន និងគ្រប់គ្រងគុណភាព ប្រសិទ្ធិភាពមិនមាន
តម្លៃថ្លៃដូចចំណាយទិញគ្រឿងអាវុធ និងរហូតដល់ការបំផ្លិចបំផ្លាញ
ដោយការវ៉ាយប្រយុទ្ធគ្នា និងមិនចំណាយអាយុជីវិតប្រជាជនទេ ។
វាប្រកដណាស់ធនធានមនុស្ស (សង់ស្ពាន សង់MRT សង់Sky Train
គុណភាពសេវាសុខភាពល្អប្រសើរ ហ្វឹកហ្វឺនធនធានមនុស្សបន្ថែមមិន
ចាំបាច់អ្នកណាចុះមកពីលើមេឃទេ តែត្រូវការធនធានមនុស្ស និងរូបមន្ត!)
ចំណេះដឹងបច្ចេកវិទ្យា សុច្ចរិតភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់អាចធ្វើឲ្យសម្រេចបាននូវស្តង់ដារ
នូវគុណភាព និងប្រសិទ្ធិភាពការងារបាន ។

ហើយប្រាកដណាស់ គេត្រូវការច្បាប់រឹងម៉ាំ ច្បាប់មានបទដ្ឋាន សមភាពចំពោះមុខច្បាប់
ច្បាប់តឹងរ៉ឹងដើម្បីឲ្យប្រជាជាតិមួយកាន់តែរឹងម៉ាំ!

ការកសាងអភិវឌ្ឃន៏សំខាន់លើធនធានមនុស្ស និងរូបមន្ត (ដាំបន្លែលើទឹក MRT, Bullet-Train, Sky Train..)

មានផលប្រយោជន៏សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៏វិជ្ជមាន ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ និងចីរភាព ។

ក) ប្លង់មេ មានស្តង់ដារ មានសេចក្តីណែនាំលម្អិត

ខ) ធនធានមនុស្ស ការប្រើប្រាស់ធនធានមនុស្សបានត្រឹមត្រូវ

គ) មានបទដ្ឋាន និងក្រមសីលធម៌លើភាពស្មោះត្រង់ វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់


ឃ) មានយន្តការ និងវិធានការតាមដាន និងត្រួតពិនិត្យគុណភាព និងប្រសិទ្ធិភាព

ង) ការពិភាក្សាបើកចំហរ និងប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់

ច) មានយន្តការ និងPlatform បើកចំហរ និងសម្រាប់ចូលរួមពីប្រជាពលរដ្ឋ និងភាគីពាក់ព័ន្ធ

ឧទាហរណ៏: ផ្លូវត្រូវមានប្រព័ន្ធលូ គិតពីបង្គោលភ្លើង ចិញ្ចើមផ្លូវ គំនូសសម្រាប់អ្នកថ្មើរជើងឆ្លងផ្លូវ
គំនូសសម្រាប់ឡាន ម៉ូតូ និងកង់ជាដើម ។


តើអ្នករកនឹកឃើញឧទាហរណ៏អ្វីផ្សេងទៀតដែរឬទេ? តើមានចំណុចអ្វីដែលអ្នកចង់បន្ថែម?

ជម្រើសរបស់អ្នក ការសម្រេចិត្តរបស់អ្នកមានផលប៉ះពាល់ដល់អ្នកផង សហគមន៏ផង និងសង្គមជាតិផង!

http://www.motherjones.com/politics/2014/09/bill-melinda-gates-foundation-common-core

កុំវិលវល់ៗក្នុងអន្លង់ ក្នុងវដ្ត: លើកតម្កើងបុគ្គលនិយម អួតអាង ជៀសវាង
ច្រឡោងខាម ញៀនតែហែកហួរគ្នា ចេះតែឈ្លោះកាប់ចាក់គ្នានោះ ។

ស្វែងរកគំនិត កម្មវិធីកាន់តែល្អ រកមើលគំនិត ការអនុវត្តន៏ដែលធ្វើឲ្យ
ស្តង់ដារកាន់តែប្រសើរ ដោយការទទួលខុសត្រូវ ដោយសេចក្តីស្មោះត្រង់
មានប្រយោជន៏សម្រាប់ខ្លួនឯងផង សហគមន៏ និងសង្គមជាតិ ។ កុំញៀន
កុំយកចិត្តពុល ហើយវិលវល់ៗតែ "មាន់គកដូចមាន់ចែ" នោះ ។ គាំទ្រ
មេដឹកនាំ អ្នកនយោបាយ និងបុគ្គលសាធារណ:ដូចលោក Bill Gates អ្នក
ឧកញ៉ាផ្សេងៗ គាំទ្រអ្នកបើកទូលាយ ប្រឹងពន្យល់បកស្រាយ លើកគំនិត
លើកការផ្តួចផ្តើម ឧទាហរណ៏http://www.gatesnotes.com/Education/Breakthrough-Tools-for-Teachers?WT.mc_id=08_21_2014_EdTech1_fb&WT.tsrc=Facebook , លើកកម្មវិធីនយោបាយ
ប្រកបដោយសុច្ចរិតភាព ទំណួលខុសត្រូវ និងការវិនិយោគសម្រាប់ការលូតលាស់ជាវិជ្ជមានក្នុង
រយះពេលវែងឆ្ងាយ ។ ស្វែងរកពត៌មានឲ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ចូលរួម
តាមដានដោយការទទួលខុសត្រូវ ។

កុំញៀនកុំអូសទាញដោយសាតែពត៌មានសម្អប់ ពត៌មានបញ្ឆេះកំហឹង
ហើយពេលទំនេរពីហ្នឹងមើលរូបស្រាត ឬកុនអាសអាភាសនោះ ។ ហើយ
កុំវិលវល់ៗយកចិត្តបំពុល ចិត្តកំហឹងមិនទទួលខុសត្រូវ ហើយតាំងថា
"មាន់គកដូចមាន់ចែនោះ" ។

សួរថាតើយើងបានចូលរួមដោះស្រាយមានការទទួលខុសត្រូវប៉ុណ្ណា
ហើយ? តាមដានប្រសិទ្ធិភាព ទាមទារការបើកចំហរ និងទំណួលខុសត្រូវ
នៃអ្នកយើងគាំទ្រ អ្នកដែលយើងផ្តល់ការទុកចិត្តប៉ុណ្ណា?

សំណួរងាយៗក្នុងការចាប់ផ្តើមមានដូចជា : តើទៅណា? ធ្វើអ្វី? ធ្វើយ៉ាង
ដូចម្តេច? ប្រសិទ្ធិភាព? អ្នកទទួលខុសត្រូវ? ប្លង់មេទៅមុខប៉ុន្មានឆ្នាំ?
ប្រសិទ្ធិភាព និងការទទួលខុសត្រូវយោងតាមសេចក្តីណែនាំលម្អិត? ផល
ប្រយោជន៏រួម ផលប្រយោជន៏វែងឆ្ងាយយ៉ាងដូចម្តេច? ការធានាការ
លូតលាស់ដោយវិជ្ជមាន និងប្រកបដោយសុខុមាលភាពយ៉ាងដូចម្តេច?
សម្រាប់មនុស្ស និងប្រជាពលរដ្ឋប៉ុន្មានភាគរយ? ។ល។

ឲ្យតែបានប៉ុណ្ណឹងគ្មានអ្នកណាអាចបោក អាចប្រើធ្វើជាស្លឹកចេក ជាក្របី
ចម្លងភក់ទៀតទេ! ជម្រើសរបស់អ្នក ការសម្រេចិត្តរបស់អ្នកមានផល
ប៉ះពាល់ដល់អ្នកផង សហគមន៏ផង និងសង្គមជាតិផង!

មាន សិទ្ធិតែធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ បើកចំហរ ពន្យល់ក្បោះក្បាយ និងទទួលខុសត្រូវ ខ្ពស់តែប៉ុណ្ណោះ!

ទ្រាំលេបក្នុងមាត់ ក្នុងទ្រូងយូរហើយ! ត្រូវតែខ្ជាក់នៅពេលនេះ!
ដល់ពេល (វេលាទុំជោរ)ដែលប្រជាពលរដ្ឋប្រាប់ទៅអ្នកនយោបាយ អ្នក
ដឹកនាំថា:

-ពួកគេត្រូវតែស្មោះត្រង់ មានវិជ្ជាជីវ: និងមានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់
ចំពោះវាចារ ចិត្តគំនិត និងការប្រត្តិបត្តិចំពោះកិច្ចការ និងកាតព្វកិច្ច
របស់ពួកគេ ។ គ្មានអ្វីជាអាថ៌កំបាំងទេនៅលើពិភពលោកនេះ ។ គេមាន
សិទ្ធិតែធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ បើកចំហរ ពន្យល់ក្បោះក្បាយ និងទទួលខុសត្រូវ
ខ្ពស់តែប៉ុណ្ណោះ!

-រដ្ឋាភិបាលគឺចាត់ទុកជាអាណាព្យាបាល ឬឪពុក ម្តាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ។ ដូចចង់ឲ្យបុត្រ ធីតាខ្លួនឯងល្អប៉ុណ្ណា គេត្រូវរៀបចំគិតគូរ តម្រែតម្រង់ គាំទ្រ ឧបត្ថម និងផ្តល់ឪកាសឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ និងសមាជិកសង្គមដូចគ្នា ។

-ខ្សែ ត្រកូល បក្ខពួកនិយមគឺជាជម្ងឺមហារីក ជាប្រភពជម្ងឺដ៏មហន្តរាយ
សម្រាប់សង្គមជាតិ និងប្រទេសជាតិ ។ រាប់តាំងពីទឹកឡើងត្រីស៊ីស្រម៉ោច
ទឹកហោចស្រម៉ោចស៊ីត្រី វប្បធម៌ប៉ែងជើងចង់គៀប ចង់ជាន់ពន្លិចដោយ
សាខុសខ្សែ ខុសបក្ខពួក វប្បធម៌ក្តិចត្រួយ វប្បធម៌អាងខ្នង វប្បធម៌
រំលោភអំណាច វប្បធម៌មិនទទួលខុសត្រូវ ។ល។ ធនធានមនុស្សប្រើប្រាស់
មិនបានត្រឹមត្រូវ ធនធានមនុស្សខ្លះលែងដឹងខុសដឹងត្រូវ ទទួលបាយ
ទទួលផលប្រយោជន៏ខាងណាចេះតែលូនក្រាប ចេះតែធ្វើគធ្វើថ្លង់មិន
ប្រើប្រាស់ជំនាញវិជ្ជាជីវ: មិនប្រើប្រាស់មនសិការ ការទទួលខុសត្រូវ
ធ្វើឲ្យសេវាររខេករខាក សីលធម៌សង្គមធ្លាក់ចុះ តើមិនដោយសារ
ខ្សែ ត្រកូល បក្ខពួកនិយមទេឬ? ត្រូវមានបទដ្ឋាន ច្បាប់វិន័យ សេចក្តី
ណែនាំលម្អិត គោរពទាំងអស់គ្នា នៅក្រោមដំបូលច្បាប់តែមួយ មាន
យន្តការត្រូតពិនិត្យ មានសេចក្តីលម្អិតពីគោលដៅ ពីសកម្មភាព
ពីរបៀបធ្វើ មានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ មានការពន្យល់ និងបង្ហាញ
ពីប្រសិទ្ធិភាពនៃដំណាក់កាលនីមួយៗ មានអ្នកទទួលខុសត្រូវច្បាស់លាស់
។ល។ ប្រទេសនេះជារបស់ប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់រូប ពួកគេមានចំណែក និងការទទួលខុសត្រូវដូចគ្នា ។
គ្មានអ្វីជាអាថ៌កំបាំងទេនៅលើពិភពលោកនេះ ។ គេមាន
សិទ្ធិតែធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ បើកចំហរ ពន្យល់ក្បោះក្បាយ និងទទួលខុសត្រូវ
ខ្ពស់តែប៉ុណ្ណោះ!

-ប្រជាពលរដ្ឋមើលដល់បាល់Premier League មើលបាល់World Cup
ហើយ ត្រឹមទាត់បាល់នៅស្តាតបើចង់ឲ្យគេគាំទ្រ គេគាំទ្រតែពង្រឹង
គុណភាពការលេង ដណ្តើមពានរង្វាន់លើឆាកអន្តរជាតិអីផង ។

-គេមើលដល់កុនHollywoodហើយ ហើយបើសាច់រឿងចេញមកពីដើម
គេដឹងដល់បញ្ចប់ហើយជារឿងគួរឲ្យធុញមិនចង់ទស្សនា និងគ្មាន
គុណភាព សមត្ថភាព ។
គ្មានអ្វីជាអាថ៌កំបាំងទេនៅលើពិភពលោកនេះ ។ គេមាន
សិទ្ធិតែធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ បើកចំហរ ពន្យល់ក្បោះក្បាយ និងទទួលខុសត្រូវ
ខ្ពស់តែប៉ុណ្ណោះ!

-បើអ្នកណាចូលចិត្តអួត មើលគេមើលឯងផង ។ មើលត្រឹមថៃ ម៉ាឡេស៊ី
មិនបាច់ដល់ស៊ីងហ្គាពួរ អឺរ៉ុប ឬសហរដ្ឋអាមេរិកទេ ។ មើលគេច្បាស់
លាស់ ម៉ត់ចត់ ទទួលខុសត្រូវខ្ពស់គេទៅដល់ណា?
គ្មានអ្វីជាអាថ៌កំបាំងទេនៅលើពិភពលោកនេះ ។ គេមាន
សិទ្ធិតែធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ បើកចំហរ ពន្យល់ក្បោះក្បាយ និងទទួលខុសត្រូវ
ខ្ពស់តែប៉ុណ្ណោះ!

-មិនគាំទ្របុគ្គលទេ តែគាំទ្រគំនិត ការប្រត្តិបត្តិ និងការទទួលខុសត្រូវ ។ ខុសថាខុស ត្រូវថាត្រូវ ។ បើមិនគាំទ្ររឿងត្រឹមត្រូវ រឿងមានប្រយោជន៏
រួម ប្រយោជន៏វែងឆ្ងាយ មានតែគាំទ្ររឿងផ្ទុយពីហ្នឹង ។ កុំគិតថាឆ្លាត
ចាត់ទុកប្រជាពលរដ្ឋជាត្រី ជាស្លឹកចេក ឬក្របីចម្លងភក់ ។ ផលប្រយោជន៏
យសសក្តិ ប្រាក់ខែ និងអំណាចគឺប្រជាពលរដ្ឋផ្តល់ឲ្យ ដូច្នេះតើអ្នកណាមាន
សំណាងដោយសាអ្នកណា? អ្នកណាមិនផ្តល់ឪកាសឲ្យអ្នកណា?

តើអ្នកចង់បន្ថែមអ្វីទៀតទេ? តើអ្នកគិតយ៉ាងណាដែរ?

ការបើកចំហរ និងយន្តការសម្រាប់ការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីជាយុទ្ធសាស្រ្តសន្តិវិធី និងអហិង្សា និងធានាផលប្រយោជន៏ទូលំទូលាយសម្រាប់សង្គមជាតិ

យ៉ាងតិច៧០ ទៅ៨០ភាគរយ បុគ្គលនឹងគិតពីផលប្រយោជន៏ខ្លួនឯងមុន ជាបុគ្គលនិយម
និងអត្មានិយម ។ ហេតុនេះទើបគេនិយាយពីការគ្រប់គ្រងឋាមពលអវិជ្ជមាន ផ្ទុយទៅវិញ
ជម្រុញ លើកទឹកចិត្ត និងគាំពារឋាមពលវិជ្ជមានសម្រាប់ផលប្រយោជន៏រួម ពីព្រោះ
បើមិនត្រួតពិនិត្យ គ្រប់គ្រង បុគ្គលនឹងគិតពីខ្លួនឯងមុន ។ ភាពស្មោះត្រង់ ប្រសិទ្ធិភាព
ការងារ និងជំនឿចិត្ត "គឺគិតលើរឿងមួយៗដាច់ដោយឡែក" ហើយបុគ្គលដែលមានការ
ទទួលខុសត្រូវខ្ពស់គឺមិនចាំបាច់កំហុសជាន់លើកំហុសទេ ឬកំហុសឡើងគរជាគំនរទេ ។
បើខ្ញុំចាំមិនខុសទេ សូម្បីរឿងចរចារករណីប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរ ភាគីថៃដូចដូរអ្នកចរចារ
មិនដឹងប៉ុន្មាន ។ នោះគេដឹងថាចាញ់ខ្មែរ ហើយខាតប្រយោជន៏ប្រជាជាតិគេ!

នៅពេលនេះគេមិនគួរឆ្ងល់ថាហេតុអ្វីអ្នកដឹកនាំ និងមន្រ្តីស៊ីងហ្គារពួរទទួលបានប្រាក់ខែ
ច្រើន ទន្ទឹមនឹងប្រសិទ្ធិភាពការងារខ្ពស់ ការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ និងប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ:
ខ្ពស់ ។ នេះជាបទដ្ឋានមួយ ។ គេគោរពបទដ្ឋាន គោរពសេចក្តីណែនាំលម្អិតនៅក្នុងច្បាប់
នៅក្នុងវិន័យ និងមានយន្តការណ៏ត្រួតពិនិត្យគុណភាព និងប្រសិទ្ធិភាពនៃការងារដែល
ឆ្លុះបញ្ចាំងត្រឡប់ទៅគុណភាពនៃការគិត ការរៀបគម្រោង ការអនុវត្តន៏ផែនការ និង
សកម្មភាពគឺម្យ៉ាងដើម្បីបញ្ជៀសពីចំណងអន្ទាក់ "ក្រពះ ឬមនសិការ" ហើយម្យ៉ាងទៀត
ទាំងមេដឹកនាំ និងមន្រ្តីរាជការគឺត្រូវប្រើប្រាស់ភាពស្មោះត្រង់ ទំណួលខុសត្រូវយ៉ាងខ្ជាប់
ខ្ជួន និងជាបទដ្ឋាននៃការគិត សកម្មភាព និងគោលនយោបាយ ។

ចំណុចសំខាន់គឺគោលការណ៏ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មានប្រសិទ្ធិភាព មានការទទួលខុសត្រូវ
ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងការទទួលខុសត្រូវដែលឆ្លើយតបនឹងគោលការណ៏តម្លាភាព សុច្ចរិតភាព
និងគណនេយ្យភាព និងដោយបើកចំហរ ដោយមានមធ្យោបាយ និងយន្តការណ៏ចូលរួមទូលំទូលាយ
និងពិតជាមិនអាចខ្វះបានគឺវិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ដើម្បីប្រសិទ្ធិភាព ចីរភាព និងជាពិសេស
មានការទទួលខុសត្រូវ ។

មើលតែសេវារសាធារណ:បើមានសេវារចេញចូលច្រកតែមួយ មានកន្លែងផ្តល់ពត៌មាន មានតារាងតម្លៃសេវារមាននីតិវិធី
មានរយះពេល មានការត្រួតពិនិត្យគុណភាព មានសេចក្តីណែនាំលម្អិតងាយស្រួលយល់ ឧទាហរណ៏មានApps អាចបញ្រ្ជាប
ពីសេវារមួយៗ មានជំហានងាយយល់ បង្ហាញពីកន្លែងទំនាក់ទំនង កន្លែងតវ៉ា មាន
មធ្យោបាយអាចរាយការណ៏ពីទង្វើមិនប្រក្រតី ឧទាហរណ៏ទារថ្លៃសេវារលើសតារាងកំណត់ ការរារាំង ឬគំរាមកំហែងដើម្បីសេវារលើស ទាំងអស់នេះពិតជាអាចជម្រុញសេវារសាធារណ:បានជាប្រយោជន៏សាធារណ: ។

អ្នកគិតទៅមើលតើយន្តការ និងការអនុវត្តខាងលើគឺអហិង្សា បញ្ជៀសជម្លោះ បញ្ជៀស
ហិង្សាគឺបើអ្នកប្រកបដោយការគិតគូរពិចារណាម៉ត់ចត់ ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ
ប្រាកដថាជារឿងត្រឹមត្រូវពីព្រោះបានទទួលពត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ បានគិតដំ
ណោះស្រាយមានតុល្យភាព បានគិតគូរពីផលប៉ះពាល់ពីអ្នករងផលប៉ះពាល់ និងអ្នក
ទទួលផល នោះគ្មានហេតុផលអ្វីដែលរារែកក្នុងពន្យល់ ក្នុងបកស្រាយ ក្នុងការលើក
បង្ហាញឆ្លើយតប ឬបើកចំហរសម្រាប់បង្កើនការយល់ដឹង និងការចូលរួមទេ?
វាត្រឹមត្រូវដែលគ្មានអ្នកណាម្នាក់ចេះសព្វចេះគ្រប់ទេ ។ ហើយអ្នកអាចស្វែងយល់ថា
ហេតុអ្វីទើបគេថា "ធនធានមនុស្សជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់ការរីកចម្រើននៃប្រទេស
ជាតិមួយ ជាកម្លាំងម៉ាស៊ីនអភិវឌ្ឃន៏ និងជាកម្លាំងចលករធានាការបន្តភាពលូតលាស់"?

នៅពេលប្រជាពលរដ្ឋត្រូវសកម្ម មានទំណួលខុសត្រូវ និងចូលរួមជាដំណោះស្រាយ
អ្នកតំណាងប្រជាពលរដ្ឋ មេដឹកនាំ អ្នកនយោបាយ និងបុគ្គលសាធារណ:កាន់តែ
ត្រូវមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ត្រូវការពត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ត្រូវការទិន្ន័យពីអ្នក
ទទួលផលប៉ះពាល់ និងពីអ្នកទទួលផលប្រយោជន៏ពីគោលនយោបាយ ត្រូវការ
ស្តាប់ និងប្រឹក្សាយោបល់ និងបទពិសោធន៏ពីប្រជាពលរដ្ឋ ពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល
ពីវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានឯកទេសលើមុខជំនាញ ពីក្រុមទីប្រឹក្សា ពីអ្នកឯកទេស ។ល។
ហេតុនេះតែងតែលើកពី: (ទេគ្មានអ្នកណាចេះដឹងទាំងអស់ទេ តែមេដឹកនាំកាន់តែ
ត្រូវការពត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងត្រូវមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់)
ក) ទំណួលខុសត្រូវ + ច្បាប់ + បច្ចេកទេស + ចីរភាព

 ខ) មេដឹកនាំ + គណបក្សនយោបាយ + ការចូលរួម & ទិន្ន័យពីប្រជាពលរដ្ឋ + ការចូលរួម& ទិន្ន័យពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលអង្គការដៃគូអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញ

 គ) ធនាគារខួរក្បាល (Think Tankអាចជាក្រុមទីប្រឹក្សានៃអភិបាល នៃមេដឹកនាំមុនៗឬវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានជំនាញច្បាស់លាស់លើផ្នែកផ្សេងៗ)

 ឃ) ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងយន្តការណ៏ផ្សេងៗបើកចំហរ មានផ្តល់ពត៌មានជាសាធារណ:ដើម្បីតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ eg Act for Access to Information ។ សេវារសាធារណ: មន្ត្រីសាធារណ:គិតគូរ ប្តេជ្ញាចិត្ត និងធ្វើការបំរើសាធារណ: ទទួលប្រាក់ខែ កាត់ពន្ធពីប្រជាពលរដ្ឋសម្រាប់មហាជន និងសង្គមជាតិ ។

(អាចរៀនពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌាថ្មី លោក NARENDRA MODI
(http://pmindia.nic.in/feedback.php) ដែលបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ការចូលរួម បញ្ចេញមតិយោបល់ ឬសម្តែងការមិនពេញចិត្តផ្សេងៗ ឬអាចផ្តល់ពត៌មាន គំនិត និងអាចទាក់ទងខុទ្ទការិយាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ។ អាចសរសេរដូចជំទាវទីមួយសហរដ្ឋអាមេរិកដែលគាត់សរសេរមិនយល់ស្រប ដោយបង្ហាញពីទឡ្ហីករណ៏ដោយយោងលើអំណះអំណាង
យោងលើបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្តច្បាស់លាស់ តាមវេជ្ជបណ្ឌិតជាដើម ។
ឬក៏ដូចលោកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោកWilliam E.ToddដែលលោកដំណើរការBlog សរសេរចែករម្លែករៀងរាល់សប្តាហ៏ពីគំនិត និងការយល់ឃើញលើបញ្ហាអភិវឌ្ឃន៏ ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ហើយក៏មានការអនុញ្ញាតិការចោទសួរនិងលើកឡើងពីអ្នកអាន និងអ្នកគាំទ្រBlog របស់គាត់ ។ ក៏អាចធ្វើតាម- Minister Tan Chuan-Jin, Minister for Manpower of Singapore (https://www.facebook.com/events
/1384593381829226/)។

ឲ្យតែច្បាស់លាស់ គិតគូរម់ត់ចត់ ធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ និងមានទំណួលខុសត្រូវមិនខ្លាចការសួរនាំ ការបើកចំហរការពន្យល់បកស្រាយទេ ។ សូមប្រើប្រាស់ជាអតិបរមានូវ “សេចក្តីស្មោះត្រង់ វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់” ។

ត្រូវការរូបមន្តពីរភាគបី

អនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំនិយាយចូលក្នុងរឿងនយោបាយ:

ល្មមបញ្ឈប់តាំងខ្លួនជាមនុស្សចាស់លួងកូនក្មេងនឹងស្ករគ្រាប់ ឬបញ្ឆោតក្មេងរឿងចុងអំពៅចេះហែលទឹក
អីទៀតទៅ ។ ស្ថានភាពនយោបាយ ការអភិវឌ្ឃន៏ និងអនុវត្តន៏គម្រោងផ្សេងៗទាក់ទងដល់សង្គមជាតិគឺ
ត្រូវការរូបមន្តពីរភាគបី (២/៣) ។ គេសុខចិត្តទៅយឺត ជជែកវែកញែក ជជែកដេញដោល មានការចូលរួមទាំង
ភាគីប្រជាពលរដ្ឋ សង្គមស៊ីវិល អង្គការអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញផ្សេងៗចូលរួមទាំងអស់គ្នា ដើម្បីតុល្យភាព
នៃដំណោះស្រាយ ដើម្បីអាចទទួលយកបានទីគ្រប់ភាគី (តែត្រូវដឹងថាមិនមែនត្រូវតែបំពេញចិត្ត១០០ ភាគរយ
យកតែចិត្ត យកតែប្រយោជន៏ផ្ទាល់ខ្លួនទេ ។) មានប្រសិទ្ធិភាព មានចីរភាព និងជាពិសេសមានការទទួលខុស
ត្រូវ ។

ជាមតិផ្ទាល់ខ្លួនគឺឈរលើជំហរ និងគោលការណ៏ “ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មានប្រសិទ្ធិភាព មានការទទួលខុសត្រូវ”
ដោយបើកចំហរ ដោយមានមធ្យោបាយ និងយន្តការណ៏ចូលរួមទូលំទូលាយ និងពិតជាមិនអាចខ្វះបានគឺ
វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ សួរថាបើច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ហើយនៅតែមិនច្បាស់ផង ចុះទម្រាំតែមិន
ច្បាស់តើអាចទុកចិត្ត អាចជឿជាក់យ៉ាងដូចម្តេច? ឥឡូវអាចសួរថាតើឲ្យច្បាស់លាស់ ឲ្យម៉ត់ចត់យ៉ាងដូចម្តេច?
ឧទាហរណ៏គេអាចធ្វើបទដ្ឋានមួយ ហើយបទដ្ឋាននោះប្រាកដណាស់គឺឆ្លើយតបយ៉ាងពិតប្រាកដទៅនឹងគោល
ការណ៏តម្លាភាព សុច្ចរិតភាព និងគណនេយ្យភាព! បន្ទាប់ពីមានបទដ្ឋានហើយ គេអាចបន្តពិនិត្យលើសេចក្តី
ណែនាំលម្អិត ច្បាប់ វិន័យតែឈរលើគោលការណ៏ខាងលើដើម្បីប្រសិទ្ធិភាព និងសុច្ចរិតភាពនៃការផ្តល់សេវារ ។

សួរថាតើគេត្រូវលើកឡើងពីបញ្ហា ដោះស្រាយបញ្ហា ច្របាច់ផ្សំវិធានការ សកម្មភាព និងគោលនយោបាយដើម្បី
ប្រសិទ្ធិភាពការងារ និងគុណភាពកាន់តែប្រសើរឬទេ? ឬក៏ត្រូវតែរលូនដោយមិនទទួលស្គាល់បញ្ហា ដោយមិន
ដោះស្រាយបញ្ហា? ឧទាហរណ៏តែពីប្រព័ន្ធអប់រំ ។ តើរឿងតម្រូវកូនសិស្សបង់លុយប្រចាំថ្ងៃ ប្រចាំខែ រឿងតម្រូវ
ទិញមេរៀន រឿងដាក់សម្ពាធរៀនគួរសម្រាប់ប្រឡង ហើយទើបតែថ្មីៗមានចំណាត់ការតឹងរ៊ឹងក្នុងរឿងបើកចម្លង
ការសូកប៉ាន់អនុរក្សអីហ្នឹងជារឿងមិនពិតឬ? តើទាំងអស់នេះអាចបង្កើនសមត្ថភាពកូនសិស្ស គុណភាពអប់រំ
ទៅណា? ក្រែងគោលការណ៏ច្បាស់ឥឡូវ “ចេះបានជាប់“ តើក្នុងគោលដៅអ្វីដែរ? មិនដើម្បីច្បាស់លាស់​ ដើម្បី
គុណភាពអប់រំ និងសមត្ថភាពកូនសិស្ស ។ អូហ៏សមាហរណកម្មអាស៊ានដូចមិនដល់ពីរឆ្នាំផងទេ! ហើយអាណិត
គ្នាអ្នកនៅជនបទមិនមានឪកាស និងឧបត្ថមអីនោះដូចជាចំណេះដឹងការសិក្សាទៅមិនលើសថ្នាក់ទី០៩ទេ ។
នេះបើនិយាយពីភាគរយខ្ពស់!

ក្រែងតែមិនច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មានប្រសិទ្ធិភាព មានការទទួលខុសត្រូវ ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងការទទួលខុសត្រូវ
ដូចជានៅកូរ៉េខាងជើង អគារគេសង់ពីរឆ្នាំតែពន្លឿនត្រឹម០៦ខែ ដូចជាបាក់ស្លាប់មនុស្សបីរយនាក់នោះ ។ នៅ
ចរាចរណ៏ទៀត មើលតែមិនច្បាស់ មិនមានគំនូសអ្នកថ្មើរជើងឆ្លងថ្នល់ មិនមានផ្លូវកង់ ផ្លូវម៉ូតូ ការព្រិតប្រៀន
ចេញបណ្ណបើកបរតឹងរ៉ឹងជាដើម បើប្រៀបធៀបនឹងស៊ីងហ្គាពួរគេច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ តឹងរ៉ឹងតែមានប្រសិទ្ធភាព
មានទំណួលខុសត្រូវ និងគោរពគ្រប់ច្បាប់ វិន័យ មើលទៅមើលតើខាងណាឃើញតែស្លាប់ដោយសាគ្រោះថ្នាក់
ចរាចរណ៏មិនលោះថ្ងៃនោះ? តើច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មានប្រសិទ្ធិភាព មានការទទួលខុសត្រូវ ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងការទទួល
ខុសត្រូវនាំឲ្យគុណភាព ប្រសិទ្ធិភាព​ និងបទដ្ឋានកាន់តែល្អប្រសើរ? ឬមួយណាធ្វើឲ្យបញ្ហាវិលជុំ និងកាន់តែចាក់ស្រេះ?

ចំណុចសំខាន់គឺគោលការណ៏ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មានប្រសិទ្ធិភាព មានការទទួលខុសត្រូវ ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងការទទួលខុសត្រូវដែលឆ្លើយតបនឹងគោលការណ៏តម្លាភាព សុច្ចរិតភាព និងគណនេយ្យភាព និង
ដោយបើកចំហរ ដោយមានមធ្យោបាយ និងយន្តការណ៏ចូលរួមទូលំទូលាយ និងពិតជាមិនអាចខ្វះបានគឺ
វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ដើម្បីប្រសិទ្ធិភាព ចីរភាព និងជាពិសេសមានការទទួលខុសត្រូវ ។

មើលតែសេវារសាធារណ:បើមានសេវារចេញចូលច្រកតែមួយ មានកន្លែងផ្តល់ពត៌មាន មានតារាងតម្លៃសេវារ
មាននីតិវិធី មានរយះពេល មានការត្រួតពិនិត្យគុណភាព មានសេចក្តីណែនាំលម្អិតងាយស្រួលយល់ ឧទាហរណ៏
មានApps អាចបញ្រ្ជាបពីសេវារមួយៗ មានជំហានងាយយល់ បង្ហាញពីកន្លែងទំនាក់ទំនង កន្លែងតវ៉ា មាន
មធ្យោបាយអាចរាយការណ៏ពីទង្វើមិនប្រក្រតី ឧទាហរណ៏ទារថ្លៃសេវារលើសតារាងកំណត់ ការរារាំង ឬគំរាម
កំហែងដើម្បីសេវារលើស ទាំងអស់នេះពិតជាអាចជម្រុញសេវារសាធារណ:បានជាប្រយោជន៏សាធារណ:
និងសង្គមជាតិទូលំទូលាយ។

មានរឿងត្រឹមត្រូវជាច្រើនដែលគេធ្វើ ហើយមិនចាំបាច់អ្នកណាចុះពីលើមេឃ មកពីឋានសួគ៌អីទេ ។ សម័យនេះ
ស្អីក៏មានរូបមន្ត ស្អីក៏គេអាចស្រាវជ្រាវរុករកដែរ ឧទាហរណ៏ក្រោមដី បាញ់បង្ហោះប្រព័ន្ធផ្កាយរណប រុករកភព
ថ្មីនៅលើមេឃ អញ្ចឹងឲ្យតែធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ រៀនចេះ និងអាចអនុវត្តន៏រូបមន្តគេរកឃើញហ្នឹងល្អផល្គុនចែត្រពេក
ណាស់ហើយ ។ ហើយឲ្យតែច្បាស់លាស់ គិតគូរម់ត់ចត់ ធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ និងមានទំណួលខុសត្រូវមិនខ្លាចការសួរនាំ ការបើកចំហរ
ការពន្យល់បកស្រាយទេ ។ សូមប្រើប្រាស់ជាអតិបរមានូវ “សេចក្តីស្មោះត្រង់ វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់” ។

មេដឹកនាំ

ជាមេដឹកនាំ អ្នកត្រូវជានិច្ចជាកាលត្រៀមខ្លួន និងអាចឆ្លើយសំណួរពិបាកពីអ្នកគាំទ្រអ្នក
និងប្រជាជាតិទាំងមូល ។ យុទ្ធសាស្រ្តល្អបំផុតគឺម៉ត់ចត់ និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ជានិច្ច ។

អ្នកអាចបើកចំហរប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ចែករម្លែកពត៌មាន

(អាចរៀនពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌាថ្មី លោក NARENDRA MODI
(http://pmindia.nic.in/feedback.php) ដែលបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ការចូលរួម បញ្ចេញមតិយោបល់ ឬសម្តែងការមិនពេញចិត្តផ្សេងៗ
ឬអាចផ្តល់ពត៌មាន គំនិត និងអាចទាក់ទងខុទ្ទការិយាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ។ អាចសរសេរដូចជំទាវទីមួយសហរដ្ឋអាមេរិក
ដែលគាត់សរសេរមិនយល់ស្រប ដោយបង្ហាញពីទឡ្ហីករណ៏ដោយយោងលើអំណះអំណាង
យោងលើបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្តច្បាស់លាស់ តាមវេជ្ជបណ្ឌិតជាដើម ។
ឬក៏ដូចលោកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោកWilliam E.ToddដែលលោកដំណើរការBlog សរសេរចែករម្លែករៀងរាល់សប្តាហ៏ពីគំនិត និងការយល់ឃើញលើបញ្ហាអភិវឌ្ឃន៏ ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ហើយក៏មានការអនុញ្ញាតិការចោទសួរនិងលើកឡើងពីអ្នកអាន និងអ្នកគាំទ្រBlog របស់គាត់ ។ ក៏អាចធ្វើតាម- Minister Tan Chuan-Jin, Minister for Manpower of Singapore (https://www.facebook.com/events/1384593381829226/) ។

មានយន្តការអាចទំនាក់ទំនង អាចបញ្ចេញមតិ និងទទួលការរិះគន់ជាដើម ។ ការយល់
ច្រឡំតែងតែកើតមាន ហើយកាន់តែអាក្រក់គឺការវ៉ាយប្រហារបុគ្គលដោយមិនអត្ថិភាពលើ
ភាពត្រឹមត្រូវ លើប្រយោជន៏រួមពីគោលដៅ ពីគោលនយោបាយ ពីសកម្មភាព និងពីទំណួល
ខុសត្រូវជាដើម ។

ពីសំណួរពិបាកអាចជា:
ក) តើបញ្ហាចរាចរណ៏ បញ្ហាបងតូចបងធំជាបញ្ហាសង្គម ឬជាបញ្ហាដោយឡែករបស់បុគ្គល? តើរដ្ឋមានគោលនយោបាយ និងចាត់វិធានការជាក់លាក់យ៉ាងដូចម្តេចក្នុងការការពារ សុខសុវត្ថិភាពសាធារណ:? តើមានយន្តការពង្រឹងសហការរវាងក្រសួងពាក់ព័ន្ធយ៉ាងដូចម្តេច?
[អំពីចរាចរណ៏ សូមចូលរួមជាគោល:
ក) ប្រព័ន្ធអប់រំ

ខ) ការចេញបណ្ណបើកបរតឹងរ៉ឹងគោរពបទដ្ឋាន គោរពគុណភាពបច្ចេកបើកបរ និងលក្ខខណ្ឌសុខភាព

គ) ស្ថានភាពផ្លូវ :មានគំនូសច្បាស់លាស់ មានZebra Crossing សម្រាប់អ្នកថ្មើរជើងឆ្លងថ្នល់
មានLane សម្រាប់អ្នកជិះកង់ជិះម៉ូតូ និងផ្លូវសម្រាប់អ្នកថ្មើរជើង ។ ដូចឥតមានដង្ហុក គន្លុក
ឬបើកគំរបលូដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវទេ ។ល។

ឃ) ការអនុវត្តច្បាប់ម៉ត់ចត់គោរពច្បាប់ បទដ្ឋាន និងសេចក្តីណែនាំលម្អិត ។ ឧទាហរណ៏
ស្រវឹងបើកបរ: (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)
Drink drivers, upon conviction, will be disqualified from driving for at least 12 months. In addition, first-time offenders can be fined
between $1,000 and $5,000. Repeat offenders may be punished with a maximum fine of $30,000 and a mandatory jail term of up to three years.

ង) ស្ថានភាពបច្ចេកទេសយាន្តយន្ត : ថ្មី ទំនើប និងរហូតដល់បំពាក់កាម៉េរ៉ាមុខក្រោយ ។ អាចមើលវីដេអូផ្សេងៗនៅក្នុង Singapore Reckless Drivers.

ច)ការអប់រំផ្សព្វផ្សាយ ]


[អំពីប្រព័ន្ធអប់រំ និងបងតូចបងធំ:
-មិនមានការតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សបង់លុយប្រចាំថ្ងៃ និងប្រចាំខែ ។

-មិនមានការតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សទិញមេរៀន ។

-មិនមានការច្បិចមេរៀនដោយបង្រៀនមេរៀនគោលមេរៀនសំខាន់តិចតួច ពន្យល់
មិនគ្រប់គ្រាន់ ហើយតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សទោះដោយប្រយោលរៀនគួរបន្ថែមទេ ។

-ផ្តល់ឲ្យឯកសារមេរៀនគ្រប់គ្រាន់ ការពន្យល់ក្បោះក្បាយ និងមិនមានការរើសអើង
សមស្របតាមវិជ្ជាជីវ: និងនិយាមគរុកោសល្យនៃគ្រូបង្រៀន ។

-សំណូមពរក្រមសីលធម៌សម្រាប់គ្រូបង្រៀន និងកូនសិស្សភ្ជាប់ដោយការអនុវត្តមាន
ស្តង់ដា និងតឹងរ៉ឹង ។ (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-សំណូមពរបណ្ណាល័យនៅតាមគ្រប់សាលា និងសៀវភៅច្រើន និងសៀវភៅថ្មីៗ
ងាយស្រួលដល់ទម្លាប់អាន ការស្រាវជ្រាវ និងស្វ័យសិក្សា ។

- វិធីសាស្រ្តបង្រៀនអាចបញ្ចូលការជជែកពិភាក្សាលើមេរៀន Discussion/Debate
និងអាចធ្វើបទបង្ហាញ Presentation ។ កៅអីនៅថ្នាក់រៀនគួរអាចចល័ត និង
ងាយស្រួលលើកបង្វិលឡើងចុះ ។ ការប្រឡងគឺអនុវត្តគោលនយោបាយ “មិនយោគយល់ទាល់តែសោះចំពោះការបើកចម្លង Zero-Tolerance
Policy for cheating ។”

-សំណូមពរគោលនយោបាយ និងវិធានការ “បរិវេណសាលាមិនមានភាពច្រង៉េងច្រង៉ាង សម្លុត និងវ៉ៃNo-Bully &Non-Violence Policy at School” ។ (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-សំណូមពរគោលនយោបាយ និងវិធានការ “សាលាមានបរិស្ថានល្អ មានអនាម័យ និងសមស្របសម្រាប់ការលូតលាស់រាងកាយ និងខួរក្បាលប្រកបដោយថាមពលវិជ្ជមាន និងសុខមាលភាព” ។ ឧទាហរណ៏ថ្នាក់រៀន បង្គន់ និងបរិវេណសាលាមានអនាម័យ ចំណីអាហារមានការត្រួតពិនិត្យ និងមានបទដ្ឋានអនាម័យខ្ពស់ សួនច្បារ ពាក្យស្លោកអប់រំ មិនមានជក់បារី និងគ្រឿងស្រវឹងនៅក្នុងសាលានិងបរិវេណជុំវិញសាលា។ល។

-ប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទនៅសាលាសម្រាប់ទំនាក់ទំនងអាណាព្យាបាលនៅពេលកូនសិស្ស
អវត្តមាន ។(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-ការប្រឹក្សាចិត្តសាស្រ្ត ។ ករណី គំហក សម្លុត និងវ៉ៃនឹងធ្វើឲ្យយុវវ័យកាន់តែឃ្លាតឆ្ងាយពីការសិក្សា និងមានទំនោរ និងពឹងកាន់តែខ្លាំងលើគ្រឿងស្រវឹង អាចបារី និងកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរគឺគ្រឿងញៀន ។ សាលា និងរដ្ឋអាចផ្តល់សេវារប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: សីលធម៌ និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ អាចជាកញ្ចប់នៅក្នុងប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គមដោយអាចផ្តល់សេវារនៅតាម
សាលា ភូមិ ឃុំ សង្កាត់ និងស្រុក ។(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-ការជួបប្រជុំអាណាព្យាបាល គ្រូបង្រៀន និងសាលាអាចញឹកញាប់ដើម្បីពង្រឹងសហការ
និងចូលរួមចំណែកពង្រឹងការសិក្សា និងគុណភាពអប់រំ ។ អាចអញ្ជើញអាជ្ញាធរ ក្រុមប្រឹក្សាភូមិឃុំ អង្គការ និងអ្នកជំនាញមកបញ្រ្ជាប ចែករម្លែកចំណេះដឹង ឬបទពិសោធន៏លើបញ្ហាសំខាន់ៗដែលទាក់ទងបញ្ហាចិត្តសាស្រ្ត ការអប់រំ ផលវិបាកគ្រឿងស្រវឹង គ្រឿងញៀន ។ល។ (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

- មានមជ្ឍមណ្ឌលហ្វឹកហ្វឺនជំនាញសម្រាប់ការងារ ។]

ខ) តើមានប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គមទេ? តើមានគោលនយោបាយ កម្មវិធីគម្រោងសង្គមអ្វីខ្លះ
សម្រាប់គាំទ្រ តម្រែតម្រង់ និងគាំពារសមាជិកសង្គម: យុវជន សិស្សានុសិស្ស ចាស់
ជរា? តើគោលនយោបាយ និងកម្មវិធីគម្រោងសង្គមមានគោលដៅទៅណា? មានប្រសិទ្ធិ
ភាពប៉ុណ្ណា? និងតើមានការគិតគូរ និងបញ្ចូលបន្ថែមគោលនយោបាយ និងកម្មវិធីគម្រោង
សង្គមអ្វីផ្សេងទៀត?
[គេត្រូវស្មោះត្រង់ និងប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់សិក្សា និងធ្វើ
រំលេចឲ្យចេញជារូបរាងនូវប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមមួយសម្រាប់តម្រែតម្រង់
លើកទឹកចិត្ត ផ្តល់ការគាំទ្រ និងគាំពារសម្រាប់ការលូតលាស់ប្រកបដោយ
ឋាមពលវិជ្ជមាន និងសុខុមាលភាពសម្រាប់សមាជិកសង្គម ។(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)]

គ) តើប្រព័នុ្ធផ្សព្វផ្សាយអនុវត្តគោលការណ៏ និងគោលនយោបាយដូចម្តេចដែរ? តើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមានអនុវត្តគោលការណ៏:

តើរឿង”ត្រឹមត្រូវ”អ្វីដែលចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបង្កើនការយល់ដឹង និង
ចូលរួមអនុវត្ត? តើ “ទម្លាប់ ទំនោរអ្វីដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ បង្ករការ
ខាតបង់ដល់គ្រួសារ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមជាតិ” ដែលការផ្សព្វផ្សាយ
ការអប់រំ និងការអនុវត្តច្បាប់ចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ដឹង និងជៀស
វាង? តើទម្លាប់ ទំនោរអ្វីខ្លះដែលមានបង្កើនផលចំណេញ ផល
ប្រយោជន៏រួមសាធារណ:ដែលប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែច្រើនកាន់តែ
ដឹង កាន់តែចូលរួមធ្វើ ឬថែរក្សា កាន់តែចំណេញដល់សង្គមជាតិ?
(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

។ល។

សូមអធ្យាស្រ័យ ។ សូមជួយផ្តល់មតិយោបល់ ។

ថ្នល់គ្រោះថ្នាក់

គ្រាន់តែធ្វើដំណើរថ្មើរជើងប្រហែលដប់នាទី ញើសជោគពេញខ្លួន ។ នោះ
មិនមែនមកពីអាកាសធាតុក្តៅទេ តែបែកញើសខ្លាំងបំផុតនៅពេល
"ឆ្លងថ្នល់" ។ គេមិនចាំបាច់ជាអ្នកជំនាញទេ គេត្រូវការតែភាពស្មោះត្រង់
និងទំណួលខុសត្រូវគេអាចដឹងថាវាមានហាននិភ័យ ប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់
ខ្ពស់ប៉ុណ្ណាហើយ ។ មិនមានកន្លែងសញ្ញាសម្រាប់អ្នកថ្មើរជើងឆ្លងថ្នល់ អ្នក
បើកបរជិះគិតតែពីរុលបើកបរមិនគោរពគំនូស ហើយបើមានគេរៀបចំ
កម្មវិធីអីលើថ្នល់ទៀត អ្នកឆ្លងថ្នល់ត្រូវប្រណាំងប្រជែងប្រឈមនឹងយានយន្ត
ទាំងអស់ហ្នឹងគឺប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ ។ តិចថាបើដឹងអញ្ចឹងម៉េច
នៅដើរឆ្លងថ្នល់?! បើថាអញ្ចឹងមានតែឲ្យហោះ ។ បើមានផ្លូវក្រោមដីវៀង មាន
ស្ពានឆ្លងកាត់ថ្នល់ គ្មានអ្នកណាមិនឆ្លាតមិនប្រើផ្លូវហ្នឹងទេ ពីព្រោះវាសុវត្ថិភាព
ហើយពីព្រោះវាមិនមានគ្រោះថ្នាក់ ។ មកពីអត់ហ្នឹងហើយបើចេះតែប្រថុយតៗ
គ្នាប្រឈមនឹងហាននិភ័យ និងគ្រោះថ្នាក់ហ្នឹងនោះ ។

បើពិនិត្យមើលពីបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏ដែលកើតមានបណ្តាលឲ្យមនុស្ស
ស្លាប់ និងខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិមានសឹងមិនលស់ថ្ងៃ ។ ហើយបើនិយាយពី
ចរាចរណ៏គឺកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ ដូច្នេះសូមសំណូមពរ "ការគិតគូរម៉ត់ចត់
សម្លឹងទៅមុខ ការធ្វើការប្រកបដោយបច្ចេកទេស វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុស
ត្រូវខ្ពស់" ។ ឧទាហរណ៏ការគិតគូរ និងរៀបចំដោយសម្លឹងទៅមុខដូចជា
មានផ្លូវអ្នកថ្មើរជើង មានផ្លូវអ្នកជិះកង់ ហើយក៏ដូចជាជំរុញអ្នកដំណើរ
ប្រើកង់ ប្រើមធ្យោបាយសាធារណ:ដូចជាឡានក្រុងជាដើមគឺមួយជួយដល់
បរិស្ថាន សុខុមាលភាពសាធារណ: ការកាត់បន្ថយបញ្ហាកកស្ទះចរាចរណ៏ និង
បន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងផ្លូវអារម្មណ៏តប់ប្រមល់ និងកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់
លើសេដ្ឋកិច្ច និងបរិស្ថានដោយចំណាយសាំង ការបញ្ចេញផ្សែងប៉ះពាល់បរិស្ថាន
ប៉ះពាល់សុខភាពជាដើម ។ និយាយទៅឲ្យតែ "ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មាន
ប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវ" ដោយបច្ចេកទេស ដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួល
ខុសត្រូវខ្ពស់គឺចំណេញច្រើនណាស់ ហើយចំណេញទាំងអស់គ្នា និងសប្បាយចិត្ត
ពេញចិត្តដោយអ្នកកាន់ការ អ្នកទទួលខុសត្រូវ ប្រជាពលរដ្ឋ សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច ។

សូមកុំតែមិនទទួលខុសត្រូវ តែបង្វែរ ឬបន្លំជាលេសថាព្រហ្មលិខិត ឬយថាកម្ម
អីនោះ ។ អនុញ្ញាតិ្តឲ្យខ្ញុំលើកឧទាហរណ៏ជាក់ស្តែងមួយ ។ បើមានផ្លូវអ្នកថ្មើរជើង
ផ្លូវជិះកង់ ហើយអ្នកទាំងនោះមិនប្រើប្រាស់ផ្លូវហ្នឹង ជិះមិនគោរពសញ្ញា ជិះ
ចូលផ្លូវឡានអី ហ្នឹងជាកំហុសអ្នកថ្មើរជើង និងអ្នកជិះកង់ ។ បើអ្នកបើកឡានជិះ
ចូលមកបុកអ្នកជិះកង់ អ្នកថ្មើរជើងក្នុងផ្លូវគេ ហ្នឹងជាកំហុសអ្នកបើកឡាន ។
បើមានករណីគ្រោះថ្នាក់ច្រើនគេអាចត្រួតពិនិត្យ និងស៊ើបអង្កេតលើសមត្ថ
ភាពយល់ដឹងច្បាប់ និងសមត្ថភាពបច្ចេកទេសបើកបរគឺប្រភពដើមមុន
អនុញ្ញាតិឲ្យអាចបើកបរលើផ្លូវថ្នល់ ។ នោះគឺការចេញបណ្ណបើកបរ! ការអនុវត្តន៏
ច្បាប់ម៉ត់ចត់ យុត្តិធម៌ចំពោះមុខច្បាប់ (ហេតុនេះទើបអ្នកកាន់ការ អ្នកកាន់
តែមានតំណែងធំត្រូវធ្វើជាគម្រូល្អ ឧទាហរណ៏វិជ្ជមាន) ដើម្បីកាត់បន្ថយការ
ខាតបង់ និងការស្លាប់ឲ្យនៅអប្បរមា ផ្ទុយមកវិញបង្កើនសុវត្ថិភាព និងផល
វិជ្ជមានដល់សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចជាតិជាអតិបរមា ។ វាជារឿងគួរឲ្យចង់សើច
និងពិបាកពន្យល់នៅពេលគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏កើតមានសឹងមិនលស់ថ្ងៃ តែ
បែជាទូរទស្សន៏ផ្សព្វផ្សាយពីគ្រឿងស្រវឹងយ៉ាងកងរំពង ។ ទេអ្នកមិនបាច់ជា
វេជ្ជបណ្ឌិត ឬអ្នកជំនាញអីទេ គ្រាន់តែសាកដាក់ប៊ីយ៉ែរមួយកេស ឬស្រាមួយ
ដបគ្នាប្រាំប្រាំមួយនាក់ ហើយបន្ទាប់មកស្ទង់ថាតើសតិបញ្ញានឹងប្រែប្រួល
ដូចម្តេច? តើអ្នកទាំងនោះនឹងបើកបរក្រោមឥទ្ធិពលគ្រឿងស្រវឹងឬទេ?

បើនិយាយទៅនៅស៊ីងហ្គាពួរក៏មានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏ដែរ ។ តែបើអ្នកសួរ
សូម្បីពលករទើបមកពីស្រុកថៃ អ្នកឆ្លងថ្នល់មិនមែនមកប្រជែងដណ្តើមថ្នល់
ជាមួយយានយន្តបើកលឿនៗទេ គឺគេរៀបចំមានស្ពានខ្លីដើរឆ្លងបាន ។ ហើយ
បើគិតពីអាវក្រោះដែលមានច្រើនស្រទាប់ដូចជាប្រព័ន្ធអប់រំ ការចេញបណ្ណ
បើកបរម៉ត់ចត់ និងទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ មានផ្លូវច្បាស់លាស់សម្រាប់ឡាន កង់
និងម៉ូតូ និងផ្លូវឆ្លងថ្នល់ត្រឹមត្រូវ ស្ថានភាពផ្លូវល្អសមស្របតាមបទដ្ឋានបច្ចេក
ទេស ការអនុវត្តន៏ច្បាប់តឹងរ៉ឹង និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយណែនាំ ចែករម្លែក
និងរម្លឹកជាប្រចាំពីច្បាប់ចរាចរណ៏ និងករណីងាយបង្កគ្រោះថ្នាក់ អ្នកអាចស្វែង
យល់ពីបញ្ហាចរាចរណ៏នៅប្រទេសកម្ពុជា ។

សូម "ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ មានប្រសិទ្ធិភាព និងទំណួលខុសត្រូវ" ដោយបច្ចេកទេស ដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។

មតិយោបល់ និងអនុសាសន៏ក្នុងនាមប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់

អនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំបញ្ចេញមតិយោបល់ ឬអនុសាសន៏ដូចតទៅ:

សូមអ្នកនយោបាយ និងមេដឹកនាំនានាបើកទូលាយចិត្ត បើកទូលាយការចូលរួមដោយគ្រប់ភាគីទាំងអស់តាមយន្តការផ្សេងៗ
និងប្រើប្រាស់ភាពស្មោះត្រង់ឲ្យបានជាគម្រូជាអតិបរមា ។ សូមបញ្ឈប់គិតថារឿង
ឆ្លាតលើប្រជាពលរដ្ឋដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។
សូមleaders lead by positive example, role model and are highly dedicated to leave lasting positive legacy.
(- "The battle of two foxes" and the mechanisms to monitor and to make the best use of "positive energy" applied.
- Checks & Balances mechanisms applied.
- Openness in mass media and platform, channels and forums for communications, input and feedbacks applied.
- Kindly write to illustrate.
- Kindly explain.
- Kindly engage citizens, civil societies, and stakeholders.
- Kindly provide access to platform, channels and forums for participation, input and feedbacks. )

សម្រាប់យុវវ័យអ្នកត្រូវគិតថាអ្នកមានសក្តានុពល មានទេពកោសល្យ និងសមត្ថភាព ។
វាជាគោលដៅត្រឹមត្រូវ និងត្រូវលើកសរសើរបើសិនគោលដៅនោះនាំដល់ការលូតលាស់
ជាវិជ្ជមាន និងប្រកបដោយសុខុមាលភាព ។ អ្នកនយោបាយ និងមេដឹកនាំនានាបើ
គេពិតជាគោរពសិទ្ធិអ្នក ផ្តល់តម្លៃ និងផ្តល់អំណាចដល់អ្នកគេនឹងប្រឹងប្រែងបង្កើត
និងធ្វើឲ្យចេញជារូបរាងប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាព ការបើកចំហរពន្យល់ បង្ហាញ និងប្រកប
ដោយទំណួលខុសត្រូវនូវការផ្តល់មធ្យោបាយ ផ្តល់ឪកាសសិក្សា អាហារូបត្ថម្ភ ឪកាស
ការងារ យុត្តិធម៌ចំពោះមុខច្បាប់ និងការលើកទឹកចិត្ត និងឧបត្ថម្ភទាំងស្មារតី និង
ឪកាស ។ គ្មានអ្នកណាមានបុព្វសិទ្ធិប្រើប្រាស់អ្នកគ្រាន់តែដើម្បី "ប្រជែងអំណាច ដណ្តើម
អំណាច" ប្រើប្រាស់អ្នកជាស្លឹកចេកខ្ចប់ហើយក្រវ៉ាត់ចោល ឬក្របីចម្លងភក់ទេ ។ វាមិន
ត្រឹមត្រូវទេ ហើយវាក៏មិនបានបង្ហាញពីផលប្រយោជន៏រួមរយះពេលវែងដែរដែលគេ
ត្រឹមចាក់សាំង និងចិញ្ចឹមតែកំហឹង សម្អប់ គំនុំឬរហូតដល់ការចងអាឃាតចំពោះ
អ្នកណាម្នាក់ ។ ហិង្សាអាចស្តែងចេញតាមគំនិត សម្តីដោយមិនត្រឹមតែទង្វើរទេ ។
អ្នកនយោបាយ និងមេដឹកនាំអ្នកត្រូវតែបើកចំហរពន្យល់ បង្ហាញ និងបង្កើតយន្តការ
វិន័យ គោលនយោបាយសម្រាប់ការលូតលាស់ជាវិជ្ជមាន និងសុខុមាលភាពសម្រាប់
អ្នក ។ ហើយពិតណាស់ជីវិតនឹងមិនល្អឥតខ្ចោះ ជីវិតនឹងជួបបញ្ហា ដូចនេះគេត្រូវផ្តល់
គំនិត រៀបចំ មានប្រព័ន្ធសង្គម មានកម្មវិធី និងគោលនយោបាយដើម្បីត្រៀមលក្ខណ:
និងហ្វឹកហ្វឺនអ្នកឲ្យប្រឈម និងដោះស្រាយបញ្ហា និងការប្រកួតប្រជែងទាំងពេល
បច្ចុប្បន្នក៏ដូចជាអនាគត ។ អ្នកត្រូវការគំនិត និងការរៀបចំដោយ"សម្លឹងទៅមុខ"
គឺឧទាហរណ៏ដូចគ្នាដែលអ្នកនឹងចុះទឹក ហែលទឹកដូច្នេះអ្នកត្រូវយល់ដឹងពីគ្រោះថ្នាក់
ពីទឹក និងរៀនហែលទឹក ។ គ្មានអ្នកណាមានហេតុផលសមស្របបង្ហាញពីភាពត្រឹមត្រូវ
និងទំណួលខុសត្រូវដោយបោះអ្នកណាម្នាក់ចូលក្នុងទឹកតាមរបៀបយថាកម្ម និងដោយ
មិនមានការរៀបចំ ត្រៀមលក្ខណ: និងហ្វឹកហ្វឺនជាមុនទេ!
ប្រាកដណាស់យុវជន និងប្រជាពលរដ្ឋសាកសមនឹងទទួលបានការគោរពសិទ្ធិ ការគាំ
ពារសិទ្ធិសេរីភាពដោយរដ្ឋ ការផ្តល់តម្លៃ និងធ្វើឲ្យលេចចេញជារូបរាងនូវអំណាច
របស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងប្រជាពលរដ្ឋជាម្ចាស់នៃវាសនានៃប្រទេសជាតិ ។

(ចំពោះសង្គម និងរដ្ឋ តើបានរៀបចំគោលនយោបាយ វិធានការណ៏ ធ្វើសកម្មភាព
ជាភ្លៀងរលឹម និងម៉ត់ចត់អ្វីខ្លះដើម្បីធានាសមាជិកសង្គមជួបប្រទះ និងទទួលបាន
រឿងល្អៗ? តើមានគោលនយោបាយ វិធានការណ៏ ធ្វើសកម្មភាពច្បាស់លាស់ដើម្បី
តម្រង (Filter) តម្រែតម្រង់ អូសទាញ និងទប់ស្កាប់ផលអវិជ្ជមាន ឬការខាតបង់
ដល់សមាជិកសង្គម គ្រួសារ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមជាតិអ្វីខ្លះ?

សូមពិចារណាពី:
- Parental Control
- Law on Alcohol, Cigarettes and Club for youth under 18 at least
- ជ្រើសរើសផ្លូវ និងគន្លងដែលបញ្រ្ជាប និងបណ្តុះទម្លាប់អាន ស្វ័យសិក្សា ស្រាវ
ជ្រាវក៏ដូចការទទួលពត៌មានច្រើន ត្រឹមត្រូវ និងមានតុល្យភាព ហើយក៏ដូច
ជាប្រើប្រាស់ជាអតិបរមានូវស្មារតីទទួលខុសត្រូវ ការគោរពច្បាប់ និងសតិ
សម្បជញ្ញ: ។
- ការអប់រំផ្សព្វផ្សាយ
(តើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមានប្រត្តិបត្តិតាមគោលការណ៏:

តើរឿង”ត្រឹមត្រូវ”អ្វីដែលចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបង្កើនការយល់ដឹង និង
ចូលរួមអនុវត្ត? តើ “ទម្លាប់ ទំនោរអ្វីដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ បង្ករការ
ខាតបង់ដល់គ្រួសារ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមជាតិ” ដែលការផ្សព្វផ្សាយ
ការអប់រំ និងការអនុវត្តច្បាប់ចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ដឹង និងជៀស
វាង? តើទម្លាប់ ទំនោរអ្វីខ្លះដែលមានបង្កើនផលចំណេញ ផល
ប្រយោជន៏រួមសាធារណ:ដែលប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែច្រើនកាន់តែ
ដឹង កាន់តែចូលរួមធ្វើ ឬថែរក្សា កាន់តែចំណេញដល់សង្គមជាតិ? ។ល។)

រដ្ឋ

តាមការចេះដឹងដ៏តិចតួចស្តួចស្តើង ខ្ញុំយល់ថារដ្ឋាភិបាលគឺចាត់ទុកជាអាណាព្យាបាល
ឬឪពុក ម្តាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ។ ដូចចង់ឲ្យបុត្រ ធីតាខ្លួនឯងល្អប៉ុណ្ណា គេត្រូវរៀបចំ
គិតគូរ តម្រែតម្រង់ គាំទ្រ ឧបត្ថម និងផ្តល់ឪកាសឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ និងសមាជិកសង្គម
ដូចគ្នា ។

កាតព្វកិច្ចជាមូលដ្ឋានគ្រឹះចាំបាច់ដែលត្រូវបំពេញ និងអំណាចដែលត្រូវប្រើប្រាស់គឺដើម្បី
ធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។

រឿងត្រឹមត្រូវ និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ = អភិបាលកិច្ចល្អ ការបើកចំហរការចូលរួម ភាព
ស្មោះត្រង់ តម្លាភាព និងគណនេយ្យភាព

អភិបាលកិច្ចល្អ ការបើកចំហរការចូលរួម ភាពស្មោះត្រង់ តម្លាភាព និងគណនេយ្យភាព
= រឿងត្រឹមត្រូវ និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់

កីឡា

អនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំនិយាយពីកីឡាបាល់ទាត់ World Cupដែលនឹងមកដល់ក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ ។ ខ្ញុំនឹងនិយាយ
យោងតាមបទពិសោធន៏លេងអុក និងជាអ្នកចូលចិត្តកីឡាម្នាក់ (មិនមែនជាអ្នកជំនាញទេ ហើយក៏មិនជំរុញល្បែងលេងភ្នាល់ដែរ) ។

BrAzil នឹងលេងប្រព័ន្ធ 4-3-3គឺជាប្រព័ន្ធមានទំនុកចិត្តខ្ពស់លើការវ៉ៃលុក ។ គេអាចយល់បាន និងជឿជាក់លើសមត្ថភាពលេងរបស់កីឡាករ BrAzilដែលមាន ក)សមត្ថភាពគ្រប់គ្រងបាល់ ខ)សមត្ថភាពវ៉ៃលុក
គ)សមត្ថភាពការពារ ឃ)សមត្ថភាពបត់បែនតាមកាល:ទេស: ។ គេក៏មានក្តីមន្ទិលតិចតួចចំពោះសមត្ថភាព
កីឡាការ BrAzilម្នាក់ៗលើ: ១)កម្លាំងកាយ ២)សមត្ថភាព និងបទពិសោធន៏លេង ៣)ការយល់ចិត្តគ្នា (mind reader)
ការយល់កាល:ទេស: និងជួយគ្នាចុះមកទប់ទល់ជាដើម (Flexible & Problem-solving Mind) ។

មិនប្រាកដថាលេងប្រព័ន្ធ 4-3-3គឺឈ្នះហើយសំកុកចាំតែវ៉ៃលុកទេ តែជាប្រព័ន្ធមានប្រសិទ្ធិភាព និងភាពបន់បែនខ្ពស់ទាំងវ៉ៃលុក និងការពារ ។ ប្រហែល BrAzilនឹងគ្របគ្រងបាល់បានច្រើន និងវ៉ៃលុកច្រើន នោះធ្វើឲ្យ Croatiaហត់ទាំងកម្លាំងកាយ និងសតិអារម្មណ៏ ។ តែកុំភ្លេចថាបើBrAzilពូកែវ៉ៃលុក Croatiaអាចពូកែទប់ទល់ និងអាចវ៉ៃឆ្មក់យកគ្រាប់បានបើBrAzilចន្លោះប្រហោង ឬCroatiaអាចឆ្មក់រកគ្រាប់បាន ។

ហើយរឿងមួយទៀតដែលគួរពិចារណាដែរបើក្រុមទាំងពីរមានកីឡាករ មានសមត្ថភាពលេងលំដាប់អន្តរជាតិដូចគ្នា
(គេហៅថា The best of the best) អញ្ចឹងត្រូវមើលលើភាគរយនៃការគ្រប់គ្រងបាល់ ប្រសិទ្ធិភាពនៃការវ៉ៃលុក
ការការពារ ឬត្រូវមើលថាតើក្រុមមួយៗនឹងទាញផលចំណេញពីចន្លោះប្រហោង និងការធ្វេសប្រហែសពីគ្នាយ៉ាងដូចម្តេច? តើដូចក្បួនអុកខ្មែរយ៉ាងដូចម្តេច?

គឺត្រូវយល់ប្រព័ន្ធលេងទាំងអស់ មិនប្រកាន់ថាត្រូវតែបើកការវ៉ៃលុក មិនចាំតែការពារគឺមានប្រសិទ្ធិភាព និងបត់
បែនបានខ្ពស់ទាំងវ៉ៃលុក និងការពារ ។ គឺយល់ពីកាល:ទេស: គិតគ្រប់គ្រាប់ទាំងអស់សំខាន់ដូចគ្នា និងគ្រប់គ្រាប់
ទាំងអស់មានសមត្ថភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ដូចៗគ្នា ។ អ្នកលេងអុកពូកែត្រូវតែយល់ប្រព័ន្ធលេងច្រើន
អាចបត់បែនយុទ្ធសាស្រ្ត ជាអ្នកយល់ចិត្តដៃគូលេង (Mind Reader) ជាអ្នកមានចំណង់ដោះស្រាយបញ្ហា
(Problem-Solving Mind) និងជាអ្នកចូលចិត្តគិត (Acute Thinker) ។ ហើយដូចគ្នាចំពោះកីឡាករបាល់ទាត់
អ្នកលេងអុកត្រូវការការបំប៉នចំណីអាហារ សុខភាពផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត ការហ្វឹកហាត់បច្ចេកទេស កម្លាំង និង
ផ្លូវចិត្ត និងការបង្ហាត់បង្ហាញ និងទទួលបទពិសោធន៏ពីអ្នកខ្លាំង ។ ហើយវិន័យសំខាន់ដូចគ្នានឹងរបបអាហារ
ការថែបំប៉នសុខភាព និងកម្មវិធីហ្វឹកហាត់!

សូមរីករាយនឹងទស្សនាការបាល់ទាត់ World Cup និងលេងអុកខ្មែរយើង ។

ពីជ្រុងមួយនៃសេដ្ឋកិច្ច

អនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំនិយាយពីរឿងសេដ្ឋកិច្ចបន្តិច (ខ្ញុំមិនមែនជាអ្នកសេដ្ឋកិច្ចទេ ហើយសូមកុំបកស្រាយអ្វីផ្សេង):

ពេលទៅកំពង់សោមញ៉ាំអាហារនៅហាងមួយដែលគេបើកអូរតែល ។ សង្កេតឃើញរឿងមួយឃើញគេឆ្លាត
ឃើញគេមានគំនិតគឺអូរតែលគេសម្បូរភ្ញៀវ ដូច្នេះប្រហែលគេនឹកឃើញ គេបើកកន្លែងស្រស់ស្រូបអាហារនៅក្នុងដីអូតែលនឹងតែម្តង ។ លុយពីអូតែលផង លុយចូលពីហាងអាហារផងរឿងអីមិនមានឡើងៗ ។
នោះគេមានទុន គុណភាពជីវិតល្អ ដូច្នេះគេប្រាកដជាបង្កើតប្រភពចំណូលបន្ថែម ។ អ្នកគេមានគេប្រាកដជាចង់ឲ្យកូនចៅគេមានដែរ ហើយគេប្រកដជាចង់ឲ្យកូនចៅគេមានគុណភាពជីវិតកាន់តែ
ប្រសើរ ។ ចំណុចដែលចង់និយាយគឺទុន និងឪកាស!

ដូចនេះទើបគេត្រូវការឧបត្ថមជាទុន ជាសម្ភារ: ឪកាសសិក្សា ឪកាសទទួលបានជំនាញ ឪកាសការងារពីគ្រួសារ និងសង្គមដើម្បីខ្លួនឯងផង ដើម្បីគ្រួសារ និងកូនចៅ។ នោះនាំឲ្យគេគិតទៅរបបសន្តិសុខសង្គមពីព្រោះបើសមាជិកណាម្នាក់មានទុន មានឪកាសគេនឹងពង្រីកប្រភពចំណូល ហើយលទ្ធភាពប្រាកដណាស់គេនឹងកាន់តែមានទៅៗ  ។

(នឹកឃើញចំពោះគាត់ស្រ្តី បើគោរពសិទ្ធិ បើផ្តល់កិត្តិយស និងលើកតម្កើងអំណាច
គាត់ស្រ្តីគឺការឧបត្ថម និងផ្តល់ឪកាស ហើយបើការងារផ្ទះចាត់ទុកជាការងារអត្ថិភាព អញ្ចឹងអ្នកគួរតែសួរសំណួរអំពីចេតនានៃអ្នកដែលឲ្យស្ត្រីដើរទៅដល់ផ្លូវទាល់ ផ្លូវដែលពិសពុលដែលមិនគោរពសិទ្ធិ ផ្តល់កិត្តិយស និងលើកតម្កើងអំណាចស្រ្តី! បើមិនរៀនធ្វើម៉េចចេះ? បើមិនផ្តល់ឪកាស មិនរៀបចំ មិនហ្វឹកហ្វឺន តើឲ្យគ្នាក្លាយជាអ្វីកើត?)

ហើយចំពោះពាក្យថាអ្នកក្រទៅៗនោះគឺដោយសាខ្វះឧបត្ថមជាទុន ជាសម្ភារ: ឪកាស
សិក្សា ឪកាសទទួលបានជំនាញ ឪកាសការងារពីគ្រួសារ និងសង្គម ។ សមាជិកម្នាក់ជាកោសិការសង្គម គ្រួសារជាកោសិការសង្គម បញ្ហាសមាជិក និងគ្រួសារជាបញ្ហាសង្គម ។ ដូចធ្លាប់លើកពី: អ្នកអាចសាកដាំដើមផ្កា និងឬដើមឈើដោយមួយទុកឲ្យត្រូវតែភ្លៀងដុះរកេតរកេតមិនមានការថែទាំ និងយកចិត្ត
ទុកដាក់ និងមួយទៀតថែទាំយកចិត្តទុកដាក់មិនឲ្យតែលូតលាស់តាមយថាកម្ម តែ
ប៉ុណ្ណោះអ្នកទទួលស្គាល់ពីសារ:សំខាន់នៃប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គម ការលើកទឹកចិត្ត ការតម្រែតម្រង់និងគាំពារហើយ ។


នោះគេមានការឧបត្ថម មានទុន មានឪកាស គេប្រាកដជាពង្រីកលទ្ធភាព និងឪកាសសម្រាប់ខ្លួនឯង និងកូនចៅគេមិនខាន ។

តើអ្នកយល់ណាដែរ?

បញ្ហាសង្គម និងគោលនយោបាយខ្លះៗ

"មិនមានកន្លែងសញ្ញាសម្រាប់អ្នកថ្មើរជើងឆ្លងថ្នល់ អ្នក
បើកបរជិះគិតតែពីរុលបើកបរមិនគោរពគំនូស ហើយបើមានគេរៀបចំ
កម្មវិធីអីលើថ្នល់ទៀត អ្នកឆ្លងថ្នល់ត្រូវប្រណាំងប្រជែងប្រឈមនឹងយានយន្ត
ទាំងអស់ហ្នឹងគឺប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ ។ តិចថាបើដឹងអញ្ចឹងម៉េច
នៅដើរឆ្លងថ្នល់?! បើថាអញ្ចឹងមានតែឲ្យហោះ ។ បើមានផ្លូវក្រោមដីវៀង មាន
ស្ពានឆ្លងកាត់ថ្នល់ គ្មានអ្នកណាមិនឆ្លាតមិនប្រើផ្លូវហ្នឹងទេ ពីព្រោះវាសុវត្ថិភាព
ហើយពីព្រោះវាមិនមានគ្រោះថ្នាក់ ។ មកពីអត់ហ្នឹងហើយបើចេះតែប្រថុយតៗ
គ្នាប្រឈមនឹងហាននិភ័យ និងគ្រោះថ្នាក់ហ្នឹងនោះ ។"

បើពិនិត្យមើលពីបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏ដែលកើតមានបណ្តាលឲ្យមនុស្ស
ស្លាប់ និងខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិមានសឹងមិនលស់ថ្ងៃ ។ ហើយបើនិយាយពី
ចរាចរណ៏គឺកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ ដូច្នេះសូមសំណូមពរ "ការគិតគូរម៉ត់ចត់
សម្លឹងទៅមុខ ការធ្វើការប្រកបដោយបច្ចេកទេស វិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុស
ត្រូវខ្ពស់" ។

បើមិនមានប៉ូលីសយាមផ្លូវ មានឧបករណ៏ត្រួតពិនិត្យល្បឿន ការអនុវត្តន៏ច្បាប់
ស្តីពីល្បឿនលើផ្លូវ គេអាចរឹតបន្តឹងគោលការណ៏ "ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ
មានប្រសិទ្ធិភាព និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួល
ខុសត្រូវខ្ពស់" គឺរឹតបន្តឹង ១)ការចេញបណ្ណបើកបរប្រកបដោយសមត្ថភាពយល់
ដឹងច្បាប់ និងសមត្ថភាពបច្ចេកទេសបើកបរ ២) គិតពីបទដ្ឋាន ពីសេចក្តីណែនាំ
លម្អិត ពីច្បាប់យុត្តធម៌ សមភាពចំពោះមុខច្បាប់ និងតឹងរ៉ឹង (អ្នកកាន់ការកាន់
តែធំ ឬសូម្បីមន្រ្តីរាជការសាធារណ: និងបុគ្គលសាធារណ:ទូទៅត្រូវធ្វើជាគម្រូល្អ
ជាឧទាហរណ៏វិជ្ជមានដូចជាបញ្រ្ជាប បណ្តុះទម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋអាន ទទួលពត៌មាន
ច្រើន ជម្រុញប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមសកម្មភាពសម្រាប់សហគមន៏ និងសង្គមជាតិ
គោរពច្បាប់ មានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ល។ មិនគួរបង្អួតគ្រឿងស្រវឹងជាសាធារណ:
អួតសម្ភារ: ប្រើប្រាស់អំណាចដោយរំលោភ ឬមិនត្រឹមត្រូវទេ ។ល។ ជារួមមិនគួរអួតពី
បុគ្គលនិយម អាត្មានិយមដែលមិនមានប្រយោជន៏ដល់សាធារណ: និងសង្គមជាតិទេ ។
ហើយបុគ្គលនិយម និងអាត្មានិយមជារនាំងយ៉ាងពិសពុលដែលមិនជម្រុញពីសេចក្តី
ស្មោះត្រង់ តម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងអភិបាលកិច្ចល្អទេ ។)
៣) ស្ថានភាពផ្លូវមានគំនូស ឬស្ពានឆ្លងកាត់សម្រាប់អ្នកថ្មើរជើង មានផ្លូវគំនូស
ច្បាស់លាស់សម្រាប់អ្នកជិះកង់ និងម៉ូតូកុំឲ្យថាយក្សជាន់លើចង្រិតពិតជាគ្រោះថ្នាក់
ខ្លាំងណាស់ ។ល។ ផ្នែកទាំងអស់ធ្វើការជាប្រព័ន្ធពង្រឹងគ្នា ដោយសហការបំពេញភាព
ខ្វះចន្លោះ ពង្រឹង និងពង្រីកភាពខ្លាំងអាចកាត់បន្ថយការស្លាប់ជីវិត និងបាត់បង់
ទ្រព្យសម្បតិ្តឲ្យនៅអប្បរមាគឺមិនអាចទទួលយកបានទេបើឃើញតែគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៏
ឃើញស្លាប់ ឃើញខូចខាចបង្កើនបន្ទុក គ្រួសារធ្លាក់ជ្រៅទៅក្នុងភាពក្រីក្រ និងការស្លាប់
និងគ្រោះថ្នាក់ដោយអត្តឃាតដោយមិនមានគោលនយោបាយ​ និងកម្មវិធីគាំពារ តម្រែ
តម្រង់ តម្រង និងអូសទាញដើម្បីផលប្រយោជន៏បុគ្គល សមាជិកសង្គម និងគ្រួសារនោះ ។
គេមិនអាចយកលេសពីយថាកម្ម ពីព្រហ្មលិខិតអីទេ គឺត្រូវមានការគិតគូរម៉ត់ចត់ និង
ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ 

ទន្ទឹមនេះ ចំពោះគោលការណ៏ធ្វើការ "ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ
មានប្រសិទ្ធិភាព និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួល
ខុសត្រូវខ្ពស់" គេអាចពិចារណាលើ:
ក) ច្បាប់គ្រប់គ្រងលើគ្រឿងស្រវឹង បារី និងក្លឹបសម្រាប់យុវវ័យក្រោម១៨ ឆ្នាំ ។
ការហាមឃាត់ការផ្សាយគ្រឿងស្រវឹងលើទូរទស្សន៏ ។
អ្នកមិនបាច់ជាវេជ្ជបណ្ឌិត ឬអ្នកជំនាញអីទេ គ្រាន់តែសាកដាក់ប៊ីយ៉ែរមួយកេស ឬស្រាមួយ
ដបគ្នាប្រាំប្រាំមួយនាក់ ហើយបន្ទាប់មកស្ទង់ថាតើសតិបញ្ញានឹងប្រែប្រួល
ដូចម្តេច? តើអ្នកទាំងនោះនឹងបើកបរក្រោមឥទ្ធិពលគ្រឿងស្រវឹងឬទេ?

ខ) ច្បាប់អហិង្សា និងគ្មានភាពច្រង៉េងច្រង៉ាងនៅផ្ទះ និងនៅសាលា Non-violence &
No-bully policy at home and schools ។

គ) ក្រមសីលធម៌ មានបទដ្ឋាន និងសេចក្តីណែនាំលម្អិតច្បាស់លាស់សម្រាប់កូនសិស្ស និង
អ្នកអប់រំ ។

ឃ) ការជួបប្រជុំអាណាព្យាបាល និងគ្រូបង្រៀន និងការបញ្រ្ជាប និងផ្សព្វផ្សាយចូលរួម
ដោយអ្នកឯកទេស ក្រុមប្រឹក្សាភូមិឃុំ សង្កាត់ និងអង្គការធ្វើការពាក់ពន័្ធនឹងការ
អប់រំ បញ្ហាសង្គម យុវវ័យ សុខភាព និងច្បាប់ ។

ង)i.ការផ្តល់សេវារប្រឹក្សាចិត្តសាស្រ្តឧបត្ថម្ភដោយរដ្ឋនៅសាលា នៅភូមិ ឃុំ សង្កាត់ទូទាំង
ប្រទេស ។ ii.មានមណ្ឌល និងកម្មវិធីស្តារនីតិសម្បទា iii.មានការងារសហគមន៏សម្រាប់
ជាការពិន័យ (មិនមែនក្នុងគ្រួសារចាំតែប្រើពាក្យធ្ងន់ៗ ឬសង្គមចាំតែចាប់ចងបញ្ជូន
ចូលគុក ឬទុកឲ្យតែតាមយថកម្ម ឧទាហរណ៏ករណីបែកថ្នាំ ករណីអត្តឃាតកន្លងមក
ឃើញច្រើនហើយកំរិតវាដល់ស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរយ៉ាងពិតប្រាកដ ។)

ច) ការបញ្ចូលច្បាប់ទូទៅទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សា និងបញ្រ្ជាប និងផ្សព្វផ្សាយ

ឆ) ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដើរតួនាទីរួមចំណែក:
តើរឿង”ត្រឹមត្រូវ”អ្វីដែលចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបង្កើនការយល់ដឹង និង
ចូលរួមអនុវត្ត? តើ “ទម្លាប់ ទំនោរអ្វីដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ បង្ករការ
ខាតបង់ដល់គ្រួសារ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមជាតិ” ដែលការផ្សព្វផ្សាយ
ការអប់រំ និងការអនុវត្តច្បាប់ចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ដឹង និងជៀស
វាង? តើទម្លាប់ ទំនោរអ្វីខ្លះដែលមានបង្កើនផលចំណេញ ផល
ប្រយោជន៏រួមសាធារណ:ដែលប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែច្រើនកាន់តែ
ដឹង កាន់តែចូលរួមធ្វើ ឬថែរក្សា កាន់តែចំណេញដល់សង្គមជាតិ?)

។ល។

ទាំងអស់នេះអាចធ្វើឲ្យគ្រួសារកាន់តែមានសុភមង្គលដោយកាត់បន្ថយអំពើ
ហិង្សាក្នុងគ្រួសារ ជម្រុញការគោរពសិទ្ធិគ្រប់គ្នា និងបង្កើនការផ្តល់តម្លៃ និងអំណាច
ដល់ស្រ្តី កុមារ និងយុវជនមិនប្រកាន់ភេទ ។ វដ្តវិលជុំអាចបញ្ជៀសកូនក្មេង និងយុវវ័យ
ពីការស្រូប និងចម្លងពុម្ភហិង្សាធ្វើឲ្យសុខភាពផ្លូវចិត្តអាចលូតលាស់ជាវិជ្ជមាន និង
ប្រកបដោយសក្តានុពល ។ គ្រួសារមានសុភមង្គល សហគមន៏កាត់បន្ថយជាអតិបរមា
នូវគ្រោះថ្នាក់បាត់បង់ជីវិត និងទ្រព្យសម្បត្តិ ក្មេង យុវវ័យ និងស្រ្តីស្ថិតក្នុងគម្រោងសង្គម
ដែននៃការលូតលាស់សង្គមល្អវិជ្ជមានដោយមានការរៀបចំ និងតម្រែតម្រង់សម្រាប់
ការគោរពសិទ្ធិសេរីភាព ផ្តល់តម្លៃ និងអំណាច ជារួមចំណេញទាំងអស់គ្នា និងទទួលបាន
ផលប្រយោជន៏ច្រើនទាំងអស់គ្នាទាំងរយះពេលខ្លី និងវែង ។

ជាសរុបគោលការណ៏ធ្វើការ "ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ មានប្រសិទ្ធិភាព និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់" ជាមួយ
ក ខ គ ឃ ង ច​ ។ល។ ឲ្យតែប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់គឺចំណេញ
ច្រើន បានផលប្រយោជន៏ច្រើន ហើយក៏ពេញចិត្ត និងសប្បាយចិត្តទាំងមេដឹកនាំ
អ្នកនយោបាយ និងមន្រ្តីរាជការ និងប្រជាពលរដ្ឋ ។ (អ្នកអាចនឹកឃើញពីប្រ
ទេសស៊ីងហ្គាពួរគឺទាំងមេដឹកនាំ និងមន្រ្តីប្រាក់ខែច្រើនតែត្រូវគោរពច្បាប់
គោរពសេចក្តីណែនាំលម្អិតទាំងអស់គ្នា ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខសាធារណ:ជន
គឺ"ច្បាស់លាស់ ម៉ត់ចត់ សាច់ការ មានប្រសិទ្ធិភាព និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់"!)

តើអ្នកគិតថានេះបានជួយជីវិត បានចំណេញច្រើន និងទទួលផលប្រយោជន៏ទាំងអស់
គ្នាទេ? តើមានចំណុចអ្វីដែលអ្នកចង់បន្ថែម? តើអ្នកបានធ្វើអ្វីខ្លះក្នុងចំណែក ក្នុង
តួនាទីអ្នក?

សូមប្រឹក្សាបន្ថែម:
ក) ទំណួលខុសត្រូវ + ច្បាប់ + បច្ចេកទេស + ចីរភាព

ខ) មេដឹកនាំ + គណបក្សនយោបាយ + ការចូលរួម & ទិន្ន័យពីប្រជាពលរដ្ឋ + ការចូលរួម& ទិន្ន័យពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល

អង្គការដៃគូអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញ

គ) ធនាគារខួរក្បាល (Think Tankអាចជាក្រុមទីប្រឹក្សានៃអភិបាល នៃមេដឹកនាំមុនៗ

ឬវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានជំនាញច្បាស់លាស់លើផ្នែកផ្សេងៗ)

ឃ) ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងយន្តការណ៏ផ្សេងៗបើកចំហរ មានផ្តល់ពត៌មានជាសាធារណ:
ដើម្បីតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ eg Act for Access to Information ។
សេវារសាធារណ: មន្ត្រីសាធារណ:គិតគូរ ប្តេជ្ញាចិត្ត និងធ្វើការបំរើសាធារណ: ទទួលប្រាក់ខែ កាត់ពន្ធពីប្រជាពលរដ្ឋសម្រាប់មហាជន
និងសង្គមជាតិ ។

- Kindly write to illustrate.
- Kindly explain.
- Kindly engage citizens, civil societies, and stakeholders.
- Kindly provide access to platform, channels and forums for participation, input and feedbacks.

(អាចរៀនពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌាថ្មី លោក NARENDRA MODI
(http://pmindia.nic.in/feedback.php) ដែលបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ការចូលរួម បញ្ចេញមតិយោបល់ ឬសម្តែងការមិនពេញចិត្តផ្សេងៗ ឬអាចផ្តល់ពត៌មាន គំនិត និងអាចទាក់ទងខុទ្ទការិយាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ។ អាចសរសេរដូចជំទាវទីមួយសហរដ្ឋអាមេរិកដែលគាត់សរសេរមិនយល់ស្រប ដោយបង្ហាញពីទឡ្ហីករណ៏ដោយយោងលើអំណះអំណាង
យោងលើបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្តច្បាស់លាស់ តាមវេជ្ជបណ្ឌិតជាដើម ។
ឬក៏ដូចលោកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោកWilliam E.ToddដែលលោកដំណើរការBlog សរសេរចែករម្លែករៀងរាល់សប្តាហ៏ពីគំនិត និងការយល់ឃើញលើបញ្ហាអភិវឌ្ឃន៏ ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ហើយក៏មានការអនុញ្ញាតិការចោទសួរនិងលើកឡើងពីអ្នកអាន និងអ្នកគាំទ្រBlog របស់គាត់ ។ ក៏អាចធ្វើតាម- Minister Tan Chuan-Jin, Minister for Manpower of Singapore (https://www.facebook.com/events/1384593381829226/) ។

សូមអរគុណ

ទុំទាវ

អ្នកគួរតែ”ទុំទាវ” គិតគូរមានអំណះអំណាង មានការទទួលខុសត្រូវ ត្រៀមលក្ខណ: ហ្វឹកហ្វឺន និងសម្លឹងទៅមុខទាំងពេលបច្ចុប្បន្នក៏ដូចជា
អនាគត ដូចជាជនជាតិជប៉ុន អាមេរិក ឬចិន ។ គ្រូជប៉ុនបានបង្រៀនថាជប៉ុនសម្រេចចិត្តយឺត ចំណាយពេលច្រើនសិក្សា និងស្រាវជ្រាវដើម្បីឲ្យបានល្អិតល្អន់ និងម៉ត់ចត់ តែជប៉ុនតែសម្រេចចចិត្តចេញដំណើរធ្វើការក្នុងគម្រោងហ្នឹងហើយ គឺមិនរារែក មិនទាក់ទើហើយប្រកបដោយភាពប្រាកដប្រជា សាច់ការ មានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់និងមានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ នេះជាស្តង់ដារប្រទេសជប៉ុន ជា “Japanese’s Brand Name“ ។
ឧទាហរណ៏ ថ្នល់ ស្ពាន គម្រោងរបស់ប្រទេសជប៉ុនផ្សេងៗនៅប្រទេសកម្ពុជា ។

ផ្ទុយទៅវិញអ្នកមិនត្រូវ”ទុំទាវ” គ្រាន់តែនែបនាក់ ចិត្តច្រើន (ឆាប់ខឹង មិនបើកទូលាយចិត្តគិត និងរៀនពីអ្វីដែលត្រឹមត្រូវ ដែលមានប្រយោជន៏ មិនគិតពីរឿងវែងឆ្ងាយ ។ល។) ចិត្តចង្អៀតចង្អល់ ពូកែតែប៉ែងជើង ចាក់ដោត ជាន់ពន្លិចគ្នាទេ ។ បើទុំទាវ ទុំទាវជជែកគ្នាពីរឿងមានប្រយោជន៏
ទំនាក់ទំនងគ្នា ជួយគិត ជួយធ្វើចូលរួមចំណែកធ្វើរឿងមានប្រយោជន៏រួម ប្រយោជន៏វែងឆ្ងាយ ។
អ្នកអាចសង្កេតអញ្ចេះចំពោះអ្នកទុំទាវមិនបើកទូលាយចិត្ត មិនចូលចិត្តអាន មិនចូលចិត្តគិតសឹងថាគ្មានទំណួលខុសត្រូវចំពោះផលប្រយោជន៏រួម ឧទាហរណ៏ឃើញក្មេងជេរគ្នានៅនឹងមុខក៏ថាមិនអី ។ ដូចមិនដឹងរឿងត្រឹមត្រូវ ប្រហែលពីព្រោះត្រូវបានគេបំពុលឲ្យចេះតែចង្អៀតចង្អល់
ឲ្យចេះតែខឹង ចងគុំនុំ ចេះតែស្អប់ ចេះតែជេរ ចេះតែប៉ែងជើង ប៉ែងផ្តួលព្រោះតែអាហារបីពេលព្រោះតែក្រពះ ។ ប្រហែលជាថាត្រូវបានគេបំពុលឲ្យគិតថា “តាមគ្នាទៅ គ្នាច្រើនគឺត្រូវ” ប៉ុន្តែខ្ញុំសូមពញ្ញាក់ចេះថា តើមានបានគិតថាជារឿងត្រឹមត្រូវទេ? គោលដៅដឹកនាំទៅណា? ចុះខុសត្រូវអ្នកណាទទួលខុសត្រូវ? ច្បាស់លាស់ប៉ុណ្ណា? មានប្រសិទ្ធិភាពប៉ុណ្ណា?

ខ្ញុំសូមអនុញ្ញាតិលើកឧទាហរណ៏ពីការសង្កេតពីព្រឹត្តការណ៏ និងទំនោរខ្លះៗនៅក្នុងសង្គម ។ ពេលអ្នកទុំទាវ អ្នកចង្អៀតចង្អល់មិនចូលចិត្តអាន មិនចូលចិត្តគិតឃើញក្មេងៗជេរគ្នានៅនឹងមុខហ្នឹងក៏ថាមិនអី ។ ចុះរឿងនឹងត្រឹមត្រូវទេ? ក្រែងចាស់បុរាណថាដំដែកទាន់នៅក្តៅ
មិនអញ្ចឹង? ប្រទេសជឿនលឿនគេអនុវត្ត ហើយមានអំណះអំណាងពីការស្រាវជ្រាវថាការប្រដៅក្មេងដោយជេរ គំហក និងវ៉ៃនឹងធ្វើឲ្យក្មេងកាន់តែរឹង ក្មេងអាចឆេវឆាវចម្លងទម្លាប់និងទំនោរហិង្សាពីព្រោះម្យ៉ាងខ្លួនទទួលបទពិសោធន៏ពីគ្រួសារ ពីសាលា ម្យ៉ាងឃើញគេធ្វើតែអញ្ចឹង ។ តែសួរថានេះជារឿងត្រឹមត្រូវឬ? ធ្វើឲ្យក្មេងចេះដឹង យល់ ពូកែអ្វី ឬបង្កតែវដ្តដោះស្រាយបញ្ហាដោយហិង្សា និងប៉ះពាល់ផ្លូវចិត្តដល់ក្មេង និងសង្គមជាតិ? ហើយឬ
ក៏ថា“តាមគ្នាទៅ គ្នាច្រើនគឺត្រូវ” ចុះឃើញផ្សព្វផ្សាយគ្រឿងស្រវឹងលើកញ្ចក់ទូរទស្សន៏ប្រឹងប្រែងយ៉ាងគគ្រឹកគគ្រេងអូសទាញឲ្យទទួលជាតិស្រវឹងហ្នឹងចំណេញ ធ្វើឲ្យពូកែធ្វើឲ្យមានប្រយោជន៏អ្វីយល់យុវជន ដល់ក្មេង ដល់គ្រួសារ ដល់សេដ្ឋកិច្ច និងដល់សង្គមជាតិ?

មានព្រឹត្តការណ៏ និងទំនោរខ្លះៗទៀតដែលអ្នកអាចសង្កេតថាវាមិនត្រឹមត្រូវ វាបង្កគ្រោះថ្នាក់
វាបង្កជាការព្រួយបារម្ភចំពោះការវិវឌ្ឃន៏របស់សង្គមជាតិ ។ ក្មេងៗស្រូបរឿងអាក្រក់ រឿងដែលអ្នកគិតថាសើចសប្បាយប៉ុន្តែបានតម្រង់ បានដឹកនាំក្មេងៗឲ្យឡេះឡោះ ឲ្យមិនមានការទទួលខុសត្រូវ និងឲ្យមិនមានចេះគិតគូរអ្វីក្រៅតែពីសប្បាយ ។ អ្នកសួរ និងសង្កេតមើលបទ “ពកអូនប៉ុណ្ណា” “អត់ដឹងអីផង“ មិនត្រឹមតែក្មេងថាចេះសឹងគ្រប់គ្នា តែចាស់ខ្លះច្រៀងមុខក្មេងដូចធម្មតា ។ បើក្មេងវាទម្លាប់ឡេះឡោះ គិតតែលេង ហើយប្រព័ន្ធសង្គម ការអប់រំមិនមានគោលដៅ មិនមានសកម្មភាពច្បាស់លាស់ មិនយល់ពីការបែងចែកពេលវេលាមានប្រសិទ្ធិភាព តើឲ្យក្មេង ឬសមាជិកសង្គមមានសមត្ថភាព បង្កើនសមត្ថភាព ឬត្រៀម
លក្ខណ: ហ្វឹកហ្វឺនគ្នាឲ្យក្លាយទៅជាអ្វី? ហើយអ្នកមើលពត៌មានកន្លែងលេងហ្គេមមានលួចផ្តល់សេវារថ្នាំញៀនលួចលាក់ យុវវ័យប្រើប្រាស់ថ្នាំញៀនហួសកំរិតរហូតបែកថ្នាំ
ផ្សព្វផ្សាយគ្រឿងស្រវឹងលើកញ្ចក់ទូរទស្សន៏យ៉ាងអ៊ឹកធឺក កន្លែងផឹកស៊ី ក្លឹបរីកដូចផ្សិត បងតូចបងធំ យុវវ័យយល់ថារឿងឡូយជារឿងពេញនិយមជារឿងត្រឹមត្រូវ នៅពេល
ការពិតធ្វើឲ្យប៉ះពាល់សុខភាពពួកគេ ធ្វើឲ្យចុះខ្សោយសមត្ថភាពគិត ប៉ះពាល់ដល់ការសិក្សា ធ្វើឲ្យធ្លាក់ចុះសមត្ថភាពធ្វើការងារ ឧទាហរណ៏ដូចជាជក់ Shisa ដូចជាផឹកស្រាសំញ៉ែងម៉ាកស្អីគេមួយដបដាច់ ។ ហើយវាកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរចាស់ៗខ្លះគិតតែអួតម៉ាកស្រាបង្ហោះរឿងផឹកស៊ីថាជារឿងត្រឹមត្រូវ ។ តើអ្នកគិតទម្លាប់ និងទំនោរសង្គមដឹកនាំសង្គមទៅរកគោលដៅអ្វី? តើវាជារឿងត្រឹមត្រូវឬ? ចុះប្រទេសរីកចម្រើនជុំវិញពិភពលោកគេអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួនដោយស្តង់ដារ ដោយសេចក្តីណែនាំលម្អិត ដោយមានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់គឺអ្នកនយោបាយ មេដឹកនាំ បុគ្គលសាធារណ:ត្រូវធ្វើជាគម្រូ ជាឧទាហរណ៏ល្អ និងបន្សល់កេរ្ត៏ដំណែលវិជ្ជមាននោះ តើទាំងនេះជារឿងត្រឹមត្រូវ ជារឿងមានការទទួលខុសត្រូវទេ? ការចូលរួមចំណែកការពារបរិស្ថាន ចូលរួមជាថវិការក្នុងការទ្រទ្រង់និងជម្រុញគុណភាពប្រព័ន្ធអប់រំ ការគោរពច្បាប់យ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ ការចែករម្លែកពី
ការប្រឹងប្រែង ពីការតស៊ូ ពីបទពិសោធន៏ជោគជ័យ ពីការបង្កើតឪកាសជោគជ័យ ។ល។សម្រាប់អ្នកគាំទ្រគេ ក៏ដូចជាសង្គមជាតិគេជាដើម ។ ក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំ ជាអ្នកនយោបាយ ជាបុគ្គលសាធារណ:ជាដើម ដែលអ្នករកចំណូលបានពីភាពល្បីល្បាញអ្នក ដែលមហាជនផ្តល់អំណាចដល់អ្នក តើអ្នកបានតបស្នងអ្វីខ្លះ? តើអ្នកបានធ្វើរឿងវិជ្ជមានអ្វីខ្លះសម្រាប់អ្នកគាំទ្រអ្នក និងសង្គមជាតិអ្នក? តើអ្នកដឹកនាំគេទៅណា? តើអ្នកគិតគូរល្អិតល្អន់ និងមានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ប៉ុណ្ណា? តើអ្នកបានពន្យល់បានបើកចំហរឲ្យគេចូលរួម ឲ្យគេដឹង បានត្រៀមលក្ខណ: និងហ្វឹកហ្វឺនគេប្រកប
ដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ចំពោះបញ្ហា និងការប្រឈមសម្រាប់បច្ចុប្បន្នភាព និងអនាគតយ៉ាងដូចម្តេច? មានប្រសិទ្ធភាពប៉ុណ្ណា? តើអ្នកប្តេជ្ញាចិត្ត និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ប៉ុណ្ណា?

ខ្ញុំសូមអនុញ្ញាតិរំលេចឲ្យឃើញថាហេតុអ្វីគេអនុវត្ត និងដើរតាមគន្លងយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននិងប្រកបដោយភាពច្បាស់លាស់នូវ :
ក) ទំណួលខុសត្រូវ + ច្បាប់ + បច្ចេកទេស + ចីរភាព
ខ) មេដឹកនាំ + គណបក្សនយោបាយ + ការចូលរួម & ទិន្ន័យពីប្រជាពលរដ្ឋ + ការចូលរួម& ទិន្ន័យពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល អង្គការដៃគូអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញ
គ) ធនាគារខួរក្បាល (Think Tankអាចជាក្រុមទីប្រឹក្សានៃអភិបាល នៃមេដឹកនាំមុនៗ
ឬវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានជំនាញច្បាស់លាស់លើផ្នែកផ្សេងៗ)
ឃ) ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងយន្តការណ៏ផ្សេងៗបើកចំហរ មានផ្តល់ពត៌មានជាសាធារណ:
ដើម្បីតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ eg Act for Access to Information ។ សេវារសាធារណ: មន្ត្រីសាធារណ:គិតគូរ ប្តេជ្ញាចិត្ត និងធ្វើការបំរើសាធារណ: ទទួលប្រាក់ខែ កាត់ពន្ធពីប្រជាពលរដ្ឋសម្រាប់មហាជន និងសង្គមជាតិ ។ មិនអញ្ចឹងឬ?

ខ្ញុំសូមលើកឧទាហរណ៏ពី បំរែបំរួលអាកាសធាតុ ពីប្រព័ន្ធអប់រំ ពីការអភិវឌ្ឃន៏នៅមូលដ្ឋានដោយមានការចូលរួមពីប្រជាជនមូលដ្ឋាន ពីអ្នកជំនាញ និងពីក្រសួងពាក់ព័ន្ធនានា នោះគឺត្រូវការប្រព័ន្ធ យន្តការណ៏ខាងលើ មានស្តង់ដារ មានគោលដៅ មានសេចក្តីណែនាំលម្អិត
មានការចូលរួមពីអ្នកមានជំនាញច្បាស់លាស់ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: ប្រកបដោយការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ ជាមួយគ្នានេះដែរសូមអនុញ្ញាតិឲ្យខ្ញុំលើកឧទាហរណ៏សមញ្ញពីល្បែងអុកខ្មែរ ។ អ្នកលេងអុកខ្មែរពូកែយល់ច្បាស់ ឬអាចស្វែងយល់ថាជំនាញលេងអុកពូកែ
គឺពូកែគ្រប់គ្រាប់ (កូន)ទាំងអស់ លេងជាក្រុម លេងជាប្រព័ន្ធពង្រឹងសហការគ្នាដើម្បីជ័យជំនះ គឺបើប្រៀបធៀបពីវិធីគ្រប់គ្រងគឺប្រព័ន្ធខ្លាំង មានប្រសិទ្ធភាព មានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ សមាជិកប្រកបដោយជំនាញ មានវិជ្ជាជីវ: មានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ និងដែលមិនអាចខ្វះបាន
គឺស្មារតីធ្វើការជាក្រុម ពង្រឹងសហការគ្នា ។ តើអ្នកលេងអុកពូកែណាថាពូកែដុំៗពូកែតែសេះតែទូកដោយមើលស្រាលគ្រាប់ត្រី មិនយល់ពីប្រព័ន្ធលេងទាំងមូលជាក្រុមនោះ?

បុគ្គលខ្លាំងម្នាក់គង់ឆ្លងមិនផុតពីសេចក្តីលំអៀង ពីទោស: មោហ: ពីតណ្ហា និងពីបុគ្គលនិយមជាដើមដែលអាចប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៏រួម ផលប្រយោជន៏សង្គមជាតិ ។ ដូចនេះទើបគេនិយាយពីយន្តការណ៏ Checks & Balance ក) ខ) គ) ឃ) ខាងលើ ។ល។ ដើម្បីធានាជារួមថាមានប្រព័ន្ធជាក្រុម
ដែលអាចទុកចិត្តនៅក្នុងភាគរយខ្ពស់ថាឋាមពលវិជ្ជមានបានប្រើប្រាស់ ថាការដឹកនាំអាចទៅផុតពីឋាមពលអវិជ្ជមាននៃបុគ្គលគឺសេចក្តីលំអៀង ពីទោស: មោហ: ពីតណ្ហា និងពីបុគ្គលនិយមជាដើមដែលអាចប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៏រួម ផលប្រយោជន៏សង្គមជាតិ ។

ចំណុចចាប់ផ្តើមគឺគួរតែគិតផលប្រយោជន៏រួម ដម្កល់ផលប្រយោជន៏សង្គមជាតិ និងប្រទេសជាតិអ្នកចាប់ផ្តើមនិយាយពីស្តង់ដារ ពីគោលដៅ ពីសេចក្តីណែនាំលម្អិត បើកចំហរស្វាគមន៏ដោយសុទ្ធចិត្ត ដោយសុឆន្ទះបម្រើប្រជាពលរដ្ឋ និងសង្គមជាតិទទួលយកការចូលរួម ការផ្តល់មតិ ទទួលការរិះគន់ពីប្រជាពលរដ្ឋ ពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ពីសាពត៌មាន និងពីអ្នកជំនាញ និងស្ថាប័នពាក់ពន្ធ័នានា ។ សូមធ្វើការជាក្រុម ពង្រឹងសហការដើម្បីស្តង់ដារបម្រើ និងតម្កល់ផលប្រយោជន៏សង្គមជាតិកាន់តែខ្ពស់ និងកាន់តែប្រសើរ ។

សូម”ទុំទាវ” គិតគូរមានអំណះអំណាង មានការទទួលខុសត្រូវ ត្រៀមលក្ខណ: ហ្វឹកហ្វឺន និងសម្លឹងទៅមុខទាំងពេលបច្ចុប្បន្នក៏ដូចជាអនាគតដូចជាជនជាតិជប៉ុន ស៊ីងហ្គាពួរ អាមេរិក ចិននិងសហគមន៏អន្តរជាតិដែលគោរពសិទ្ធិមនុស្ស គោរពច្បាប់អន្តរជាតិ និងស្តង់ដារសហគមន៏អន្តរជាតិដូចជាអង្គការសហប្រជាជាតិជាដើម ។ សូមធ្វើជាវីរជនសម្រាប់ប្រជាជាតិអ្នក ។ សូមធ្វើជាមេដឹកនាំដែលបង្កើតមេដឹកនាំបន្តវេន តែមិនមែនបង្កើតអ្នកហៃអើ ឆ្វេងទៅឆ្វេង ស្តាំទៅ
ស្តាំមិនមានគោលដៅមិនមានអំណះអំណាង មិនមានការទទួលខុសត្រូវទេ។ សូមមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ សូមធ្វើជាគម្រូ ជាឧទាហរណ៏ល្អ និងបន្សល់កេរ្ត៏ដំណែលវិជ្ជមានសម្រាប់ផលប្រយោជន៏រួម និងសង្គមជាតិអ្នក?

តើអ្នកយល់យ៉ាងណាដែរ?

តើគោលដៅនាំទៅណា?

ហេតុនាំដល់ផល ។ ដើរផ្លូវនេះនាំដល់ទី គោលដៅនោះ ។ ជាការសង្កេតដ៏ងាយ ក្មេងនឹងយល់
ថាការគំហក សម្លុត និងវ៉ៃ និងមធ្យោបាយហិង្សាជារឿងធម្មតា ជារឿងដូចគេដូចéងនៅពេល
គេមើលឃើញ និងទទួលបានបទពិសោធន៏ដូចគ្នា ។ ផ្លូវ “គំហក សម្លុត និងវ៉ៃ និងមធ្យោបាយហិង្សា“
នាំដល់វដ្តវិលជុំ ហើយសមាជិកសង្គមបង្កើតជាទម្លាប់ បន្តទម្លាប់គ្រោះថ្នាក់ដែលបានស្តែងយ៉ាង
ច្បាស់នៅក្នុងទំព័រប្រវត្តិសាស្រ្តដ៏ជូរចត់ និងយ៉ង់ឃ្នងគឺការប្រើហិង្សាជាដំណោះស្រាយបញ្ហាសង្គម
និងប្រទេសជាតិ ។ អ្នកត្រូវស្វែងយល់ទម្លាប់អ្នក ប្រុងប្រយ័ត្នទម្លាប់អ្នក និងមានទំណួលខុសត្រូវ
ចំពោះទម្លាប់អ្នក ។ ពេលខ្លះអ្នកប្រហែលមិនដឹងខ្លួន តែអ្នកធ្លាក់ក្នុងទម្លាប់ “គំហក សម្លុត និងវ៉ៃ និង
មធ្យោបាយហិង្សា“ ក្នុងការអប់រំ ដូច្នេះវាប្រើរយះពេលតែប៉ុន្មានវិនាទីប៉ុណ្ណោះដើម្បីផ្ទុះឡើងនូវ
ទម្លាប់ ឬទំនោរខាងលើ ។ អ្នកអាចចម្លងពុម្ពទំនោរនេះពីបទពីសោធន៏ប្រហែលតាំងពីអ្នកនៅក្មេងម្លេះ ។
រឿងមួយទៀតដែលអ្នកអាចសង្កេតលើឆាកនយោបាយគឺការវ៉ាយប្រហារបុគ្គល និងបុគ្គលនិយម ។ ការ
វ៉ាយប្រហារបុគ្គល ការគៀបសង្កត់ ជាន់ពន្លិចបុគ្គលដោយមិននិយាយពីគោលនយោបាយ ពីសកម្មភាព
វិជ្ជមានឬទេ មានប្រយោជន៏រួមឬទេ មានការទទួលខុសត្រូវឬទេ ពីយន្តការធ្វើការនានានាំដល់ប្រសិទ្ធិភាព
កើនឡើង ឬទាមទារការទទួលខុសត្រូវហ្មត់ចត់នៃអ្នកកាន់ការ នាំដល់វដ្តវិលជុំគឺទៅណាពីជាន់ពន្លិចបុគ្គល
នេះ លើកបុគ្គលនោះហើយបន្តវដ្តវិលជុំ និងមិនទៅណាឆ្ងាយពីបុគ្គលនិយម ។ ដូចនេះសំខាន់គឺ
“គោលនយោបាយ ពីសកម្មភាពវិជ្ជមានឬទេ មានប្រយោជន៏រួមឬទេ មានការទទួលខុសត្រូវឬទេ ពីយន្តការ
ធ្វើការនានានាំដល់ប្រសិទ្ធិភាពកើនឡើង ឬទាមទារការទទួលខុសត្រូវហ្មត់ចត់នៃអ្នកកាន់ការ” ។
(នយោបាយនៅលើឆាកអន្តរជាតិគិតឲ្យទូលំទូលាយគឺនិយាយពីគោលដៅ ។ គោលដៅនៃអ្នកនយោបាយ
គឺបានអំណាច ហើយដើម្បីបានអំណាចគឺត្រូវការពារ និងលើកតម្កើងផលប្រយោជន៏រួម និងផលប្រយោជន៏
ប្រទេសជាតិ ។ ហើយនយោបាយគឺជាសិល្បះប្រមូលអ្នកចេះដឹង និងធនធានដើម្បីសម្រេចបានគោលដៅ
ដែលស្របនឹងការធានាផលប្រយោជន៏រួម និងផលប្រយោជន៏ប្រទេសជាតិទាំងពេលបច្ចុប្បន្នក៏ដូចជា
នៅក្នុងរយះពេលវែងដែលមាននិរន្តរភាព ។)

សាកគិតពីគោលដៅសម្រាប់សង្គមជាតិគឺវាល្អណាស់ (ហើយវាស្របនឹងបទដ្ឋាន និងការអនុវត្តនៃប្រទេស
រីកចម្រើន និងស៊ីវិល័យជាច្រើន) បើ:
១)

- សុខភាពរាងកាយ
- សុខភាពផ្លូវចិត្ត
- សមត្ថភាពផលិតភាព (Productivity Ability or Know-how Ability)
- អត្តចារិក (Attitude or Spirit)
(Deeply Grateful to my Japanese Trainer!)

២) ដើម្បីលូតលាស់ប្រកបដោយឋាមពលវិជ្ជមាន (សមត្ថភាពផលិតភាព និងទំណួលខុសត្រូវ) និង
សុខុមាលភាព ទាំងគ្រួសារ និងសង្គមត្រូវផ្តល់ការគាំទ្រក្នុងការសិក្សា អាហាររូបត្ថម្ភ ផ្តល់ឪកាស
និងឧបត្ថមលើកទឹកចិត្តទាំងស្មារតី និងថវិការ ហើយសង្គមត្រូវរៀបចំ និងផ្តល់ឲ្យនូវ “ប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាព

សង្គម” ដូចគ្នានឹងឧទាហរណ៏ធ្លាប់លើក :អ្នកអាចសាកដាំដើមផ្កា និងឬ
ដើមឈើដោយមួយទុកឲ្យត្រូវតែភ្លៀងដុះរកេតរកេតមិនមានការថែទាំ និងយកចិត្ត
ទុកដាក់ និងមួយទៀតថែទាំយកចិត្តទុកដាក់មិនឲ្យតែលូតលាស់តាមយថាកម្ម តែ
ប៉ុណ្ណោះអ្នកទទួលស្គាល់ពីសារ:សំខាន់នៃប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គម ការលើកទឹកចិត្ត ការតម្រែតម្រង់
និងគាំពារហើយ ។ អ្នកអាចសង្កេតមើលតើគេត្រៀមលក្ខណ:បណ្តុះបណ្តាល និងហ្វឹកហ្វឺនសម្រាប់ប្រឈមមុខ និងដោះស្រាយបញ្ហា
ទាំងពេលបច្ចុប្បន្ន និងអនាគត ឬគេមិនធ្វើអ្វីសោះ ឬធ្វើមិនមានគោលដៅ ប្រសិទ្ធិភាព
និងទំណួលខុសត្រូវ? នេះមិននិយាយថាគេគិតថាការប្រកួតប្រជែងជារឿងធម្មតា
ពីព្រោះគេបានហ្វឹកហ្វឺន និងត្រៀមលក្ខណ:បានយ៉ាងល្អ ។ ឧទាហរណ៏និយាយត្រឹមថៃប្រទេសជិតខាងពី
 “បណ្ណពិនិត្យសុខភាពសាមសិបបាត“ “សេវារប្រឹក្សាចិត្តសាស្រ្ត“ ។ល។ជាផ្នែកនៃសេវារផ្តល់ឲ្យដោយប្រព័ន្ធ
សុវត្ថិភាពសង្គម ។

៣) គោលដៅអប់រំជាសកល: មានសមត្ថភាពជំនាញ សមត្ថភាពដោះស្រាយបញ្ហា ជំនឿចិត្ត និងទំណួលខុសត្រូវមិនត្រឹមជាគោលដៅសកលនៃការអប់រំនៅលើសកលលោកទេ គឺប្រទេសនានាបានធ្វើដំណើរ និងបានសម្រេចនៅ
ក្នុងគោលដៅនេះហើយ ។ from India, Singapore, South Korea, China and not to mention Japan,
European countries, the US and so on ។ គោលដៅនេះនៅក្នុង”ភាគរយខ្ពស់ និងអាចជឿជាក់បាន” គឺបានបង្ហាញ
ឲ្យឃើញពីការសម្រេចបាន “សមត្ថភាពផលិតភាព Productivity Ability ការគោរពសិទ្ធិ ការផ្តល់អំណាច
និងទំណួលខុសត្រូវជាប្រជាពលរដ្ឋល្អ និងអ្នកផ្តល់សេវារប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: គុណធម៌ និងទំណួលខុសត្រូវ
ខ្ពស់ ។” ហើយបើផ្ទុយពីនេះអ្វីដែលអាចសង្កេតឃើញគឺការងារមិនប្រើជំនាញតែប្រើកម្លាំងបាយ ទទួលចំណូល
ទាប និងការបង្កើតការងារមិនគ្រប់គ្រាន់ ។

៤) គេតែងនិយាយថាបុគ្គលនឹងមិនល្អឥតខ្ចោះ បុគ្គលនឹងគិតពីប្រយោជន៏ផ្ទាល់ខ្លួន និងបុគ្គលនឹងអត្មានិយម ។
ត្រឹមត្រូវណាស់ នោះជាសភាវគតិរបស់មនុស្ស ។ ហេតុនេះទើបគេនិយាយពី ក)“ច្បាប់ក្នុងការទទួលបានពត៌មាន
Act/Rights for access to information“ ។ គេក៏និយាយ និងប្រត្តិបត្តិដោយមាន ខ)វេទិការសាធារណ:ដោយប្រជាពល
រដ្ឋ និងមន្រ្តីមូលដ្ឋាន និងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ គ)ការអញ្ជើញមន្រ្តីដើម្បីសួរដេញដោលនៅរដ្ឋសភា ឃ)សមាជជាតិ
ង)យន្តការChecks &Balances ។ល។ អាចរៀនពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌាថ្មី លោក NARENDRA MODI
(http://pmindia.nic.in/feedback.php) ដែលបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ការចូលរួម បញ្ចេញមតិយោបល់ ឬសម្តែងការ
មិនពេញចិត្តផ្សេងៗ ឬអាចផ្តល់ពត៌មាន គំនិត និងអាចទាក់ទងខុទ្ទការិយាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ។
ឬក៏ដូចលោកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោកWilliam E.ToddដែលលោកដំណើរការBlog សរសេរចែករម្លែក
ពីគំនិត និងការយល់ឃើញលើបញ្ហាអភិវឌ្ឃន៏ ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ហើយក៏មានការអនុញ្ញាតិការចោទសួរ

និងលើកឡើងពីអ្នកអាន និងអ្នកគាំទ្រBlog របស់គាត់ ។ ក៏អាចធ្វើតាម
- Minister Tan Chuan-Jin, Minister for Manpower of Singapore (https://www.facebook.com/events/1384593381829226/) ។
វេទិការបែបនេះ និងស្រដៀងគ្នានេះអាចបង្កើត និងពង្រឹងវប្បធម៌ជជែកពិភាក្សាដោយបើកចំហរ ដោយអហិង្សា
ដោយសន្តិវិធី និងដោយវិជ្ជាជីវ: និងប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។
គឺមានPlatform, Channels for communications and participation មានAct/Rights for access to information និង
យន្តការChecks &Balances គឺប្រាកដណាស់វានឹងជម្រុញសុច្ចរិតភាព តម្លាភាព និងទំណួលខុសត្រូវទាំង
មន្រ្តីពាក់ព័ន្ធ និងស្ថាប័នផ្សេងៗ ។ ហើយវាក៏នឹងធានាបរិយាកាសធ្វើការប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់គឺការពារ
ធានា និងលើកតម្កើងផលប្រយោជន៏រួម ផលប្រយោជន៏ប្រទេសជាតិដោយសន្តិវិធី ដោយអហិង្សា និងដោយវិជ្ជា
ជិវ: និងការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ក្នុងនាមជាមន្រ្តីសាធារណ: និងជាមេដឹកនាំ ។

សូមប្រឹក្សាបន្ថែម:
ក) ទំណួលខុសត្រូវ + ច្បាប់ + បច្ចេកទេស + ចីរភាព
ខ) មេដឹកនាំ + គណបក្សនយោបាយ + ការចូលរួម & ទិន្ន័យពីប្រជាពលរដ្ឋ + ការចូលរួម& ទិន្ន័យពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល
អង្គការដៃគូអភិវឌ្ឃន៏ និងអ្នកជំនាញ
គ) ធនាគារខួរក្បាល (Think Tankអាចជាក្រុមទីប្រឹក្សានៃអភិបាល នៃមេដឹកនាំមុនៗ
ឬវិទ្យាស្ថានឯករាជ្យមានជំនាញច្បាស់លាស់លើផ្នែកផ្សេងៗ)
ឃ) ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងយន្តការណ៏ផ្សេងៗបើកចំហរ មានផ្តល់ពត៌មានជាសាធារណ:
ដើម្បីតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ eg Act for Access to Information ។ សេវារសាធារណ: មន្ត្រីសាធារណ:គិតគូរ ប្តេជ្ញាចិត្ត និងធ្វើការបំរើសាធារណ: ទទួលប្រាក់ខែ កាត់ពន្ធពីប្រជាពលរដ្ឋសម្រាប់មហាជន និងសង្គមជាតិ ។

តើអ្នកយល់យ៉ាងណាដែរ?

មេដឹកនាំ

ជាមេដឹកនាំ អ្នកត្រូវជានិច្ចជាកាលត្រៀមខ្លួន និងអាចឆ្លើយសំណួរពិបាកពីអ្នកគាំទ្រអ្នក
និងប្រជាជាតិទាំងមូល ។ យុទ្ធសាស្រ្តល្អបំផុតគឺម៉ត់ចត់ និងមានទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ជានិច្ច ។

អ្នកអាចបើកចំហរប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ចែករម្លែកពត៌មាន

(អាចរៀនពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌាថ្មី លោក NARENDRA MODI
(http://pmindia.nic.in/feedback.php) ដែលបង្កើតវិបសាយសម្រាប់ការចូលរួម បញ្ចេញមតិយោបល់ ឬសម្តែងការមិនពេញចិត្តផ្សេងៗ
ឬអាចផ្តល់ពត៌មាន គំនិត និងអាចទាក់ទងខុទ្ទការិយាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ។ អាចសរសេរដូចជំទាវទីមួយសហរដ្ឋអាមេរិក
ដែលគាត់សរសេរមិនយល់ស្រប ដោយបង្ហាញពីទឡ្ហីករណ៏ដោយយោងលើអំណះអំណាង
យោងលើបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្តច្បាស់លាស់ តាមវេជ្ជបណ្ឌិតជាដើម ។
ឬក៏ដូចលោកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោកWilliam E.ToddដែលលោកដំណើរការBlog សរសេរចែករម្លែករៀងរាល់សប្តាហ៏ពីគំនិត និងការយល់ឃើញលើបញ្ហាអភិវឌ្ឃន៏ ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ហើយក៏មានការអនុញ្ញាតិការចោទសួរនិងលើកឡើងពីអ្នកអាន និងអ្នកគាំទ្រBlog របស់គាត់ ។ ក៏អាចធ្វើតាម- Minister Tan Chuan-Jin, Minister for Manpower of Singapore (https://www.facebook.com/events/1384593381829226/) ។

មានយន្តការអាចទំនាក់ទំនង អាចបញ្ចេញមតិ និងទទួលការរិះគន់ជាដើម ។ ការយល់
ច្រឡំតែងតែកើតមាន ហើយកាន់តែអាក្រក់គឺការវ៉ាយប្រហារបុគ្គលដោយមិនអត្ថិភាពលើ
ភាពត្រឹមត្រូវ លើប្រយោជន៏រួមពីគោលដៅ ពីគោលនយោបាយ ពីសកម្មភាព និងពីទំណួល
ខុសត្រូវជាដើម ។

ពីសំណួរពិបាកអាចជា:
ក) តើបញ្ហាចរាចរណ៏ បញ្ហាបងតូចបងធំជាបញ្ហាសង្គម ឬជាបញ្ហាដោយឡែករបស់បុគ្គល? តើរដ្ឋមានគោលនយោបាយ និងចាត់វិធានការជាក់លាក់យ៉ាងដូចម្តេចក្នុងការការពារ សុខសុវត្ថិភាពសាធារណ:? តើមានយន្តការពង្រឹងសហការរវាងក្រសួងពាក់ព័ន្ធយ៉ាងដូចម្តេច?
[អំពីចរាចរណ៏ សូមចូលរួមជាគោល:
ក) ប្រព័ន្ធអប់រំ

ខ) ការចេញបណ្ណបើកបរតឹងរ៉ឹងគោរពបទដ្ឋាន គោរពគុណភាពបច្ចេកបើកបរ និងលក្ខខណ្ឌសុខភាព

គ) ស្ថានភាពផ្លូវ :មានគំនូសច្បាស់លាស់ មានZebra Crossing សម្រាប់អ្នកថ្មើរជើងឆ្លងថ្នល់
មានLane សម្រាប់អ្នកជិះកង់ជិះម៉ូតូ និងផ្លូវសម្រាប់អ្នកថ្មើរជើង ។ ដូចឥតមានដង្ហុក គន្លុក
ឬបើកគំរបលូដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវទេ ។ល។

ឃ) ការអនុវត្តច្បាប់ម៉ត់ចត់គោរពច្បាប់ បទដ្ឋាន និងសេចក្តីណែនាំលម្អិត ។ ឧទាហរណ៏
ស្រវឹងបើកបរ: (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)
Drink drivers, upon conviction, will be disqualified from driving for at least 12 months. In addition, first-time offenders can be fined
between $1,000 and $5,000. Repeat offenders may be punished with a maximum fine of $30,000 and a mandatory jail term of up to three years.

ង) ស្ថានភាពបច្ចេកទេសយាន្តយន្ត : ថ្មី ទំនើប និងរហូតដល់បំពាក់កាម៉េរ៉ាមុខក្រោយ ។ អាចមើលវីដេអូផ្សេងៗនៅក្នុង Singapore Reckless Drivers.

ច)ការអប់រំផ្សព្វផ្សាយ ]


[អំពីប្រព័ន្ធអប់រំ និងបងតូចបងធំ:
-មិនមានការតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សបង់លុយប្រចាំថ្ងៃ និងប្រចាំខែ ។

-មិនមានការតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សទិញមេរៀន ។

-មិនមានការច្បិចមេរៀនដោយបង្រៀនមេរៀនគោលមេរៀនសំខាន់តិចតួច ពន្យល់
មិនគ្រប់គ្រាន់ ហើយតម្រូវ និងបង្ខំកូនសិស្សទោះដោយប្រយោលរៀនគួរបន្ថែមទេ ។

-ផ្តល់ឲ្យឯកសារមេរៀនគ្រប់គ្រាន់ ការពន្យល់ក្បោះក្បាយ និងមិនមានការរើសអើង
សមស្របតាមវិជ្ជាជីវ: និងនិយាមគរុកោសល្យនៃគ្រូបង្រៀន ។

-សំណូមពរក្រមសីលធម៌សម្រាប់គ្រូបង្រៀន និងកូនសិស្សភ្ជាប់ដោយការអនុវត្តមាន
ស្តង់ដា និងតឹងរ៉ឹង ។ (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-សំណូមពរបណ្ណាល័យនៅតាមគ្រប់សាលា និងសៀវភៅច្រើន និងសៀវភៅថ្មីៗ
ងាយស្រួលដល់ទម្លាប់អាន ការស្រាវជ្រាវ និងស្វ័យសិក្សា ។

- វិធីសាស្រ្តបង្រៀនអាចបញ្ចូលការជជែកពិភាក្សាលើមេរៀន Discussion/Debate
និងអាចធ្វើបទបង្ហាញ Presentation ។ កៅអីនៅថ្នាក់រៀនគួរអាចចល័ត និង
ងាយស្រួលលើកបង្វិលឡើងចុះ ។ ការប្រឡងគឺអនុវត្តគោលនយោបាយ “មិនយោគយល់ទាល់តែសោះចំពោះការបើកចម្លង Zero-Tolerance
Policy for cheating ។”

-សំណូមពរគោលនយោបាយ និងវិធានការ “បរិវេណសាលាមិនមានភាពច្រង៉េងច្រង៉ាង សម្លុត និងវ៉ៃNo-Bully &Non-Violence Policy at School” ។ (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-សំណូមពរគោលនយោបាយ និងវិធានការ “សាលាមានបរិស្ថានល្អ មានអនាម័យ និងសមស្របសម្រាប់ការលូតលាស់រាងកាយ និងខួរក្បាលប្រកបដោយថាមពលវិជ្ជមាន និងសុខមាលភាព” ។ ឧទាហរណ៏ថ្នាក់រៀន បង្គន់ និងបរិវេណសាលាមានអនាម័យ ចំណីអាហារមានការត្រួតពិនិត្យ និងមានបទដ្ឋានអនាម័យខ្ពស់ សួនច្បារ ពាក្យស្លោកអប់រំ មិនមានជក់បារី និងគ្រឿងស្រវឹងនៅក្នុងសាលានិងបរិវេណជុំវិញសាលា។ល។

-ប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទនៅសាលាសម្រាប់ទំនាក់ទំនងអាណាព្យាបាលនៅពេលកូនសិស្ស
អវត្តមាន ។(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-ការប្រឹក្សាចិត្តសាស្រ្ត ។ ករណី គំហក សម្លុត និងវ៉ៃនឹងធ្វើឲ្យយុវវ័យកាន់តែឃ្លាតឆ្ងាយពីការសិក្សា និងមានទំនោរ និងពឹងកាន់តែខ្លាំងលើគ្រឿងស្រវឹង អាចបារី និងកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរគឺគ្រឿងញៀន ។ សាលា និងរដ្ឋអាចផ្តល់សេវារប្រកបដោយវិជ្ជាជីវ: សីលធម៌ និងទំណួលខុសត្រូវខ្ពស់ ។ អាចជាកញ្ចប់នៅក្នុងប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គមដោយអាចផ្តល់សេវារនៅតាម
សាលា ភូមិ ឃុំ សង្កាត់ និងស្រុក ។(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

-ការជួបប្រជុំអាណាព្យាបាល គ្រូបង្រៀន និងសាលាអាចញឹកញាប់ដើម្បីពង្រឹងសហការ
និងចូលរួមចំណែកពង្រឹងការសិក្សា និងគុណភាពអប់រំ ។ អាចអញ្ជើញអាជ្ញាធរ ក្រុមប្រឹក្សាភូមិឃុំ អង្គការ និងអ្នកជំនាញមកបញ្រ្ជាប ចែករម្លែកចំណេះដឹង ឬបទពិសោធន៏លើបញ្ហាសំខាន់ៗដែលទាក់ទងបញ្ហាចិត្តសាស្រ្ត ការអប់រំ ផលវិបាកគ្រឿងស្រវឹង គ្រឿងញៀន ។ល។ (ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

- មានមជ្ឍមណ្ឌលហ្វឹកហ្វឺនជំនាញសម្រាប់ការងារ ។]

ខ) តើមានប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពសង្គមទេ? តើមានគោលនយោបាយ កម្មវិធីគម្រោងសង្គមអ្វីខ្លះ
សម្រាប់គាំទ្រ តម្រែតម្រង់ និងគាំពារសមាជិកសង្គម: យុវជន សិស្សានុសិស្ស ចាស់
ជរា? តើគោលនយោបាយ និងកម្មវិធីគម្រោងសង្គមមានគោលដៅទៅណា? មានប្រសិទ្ធិ
ភាពប៉ុណ្ណា? និងតើមានការគិតគូរ និងបញ្ចូលបន្ថែមគោលនយោបាយ និងកម្មវិធីគម្រោង
សង្គមអ្វីផ្សេងទៀត?
[គេត្រូវស្មោះត្រង់ និងប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់សិក្សា និងធ្វើ
រំលេចឲ្យចេញជារូបរាងនូវប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមមួយសម្រាប់តម្រែតម្រង់
លើកទឹកចិត្ត ផ្តល់ការគាំទ្រ និងគាំពារសម្រាប់ការលូតលាស់ប្រកបដោយ
ឋាមពលវិជ្ជមាន និងសុខុមាលភាពសម្រាប់សមាជិកសង្គម ។(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)]

គ) តើប្រព័នុ្ធផ្សព្វផ្សាយអនុវត្តគោលការណ៏ និងគោលនយោបាយដូចម្តេចដែរ? តើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមានអនុវត្តគោលការណ៏:

តើរឿង”ត្រឹមត្រូវ”អ្វីដែលចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបង្កើនការយល់ដឹង និង
ចូលរួមអនុវត្ត? តើ “ទម្លាប់ ទំនោរអ្វីដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ បង្ករការ
ខាតបង់ដល់គ្រួសារ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមជាតិ” ដែលការផ្សព្វផ្សាយ
ការអប់រំ និងការអនុវត្តច្បាប់ចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ដឹង និងជៀស
វាង? តើទម្លាប់ ទំនោរអ្វីខ្លះដែលមានបង្កើនផលចំណេញ ផល
ប្រយោជន៏រួមសាធារណ:ដែលប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែច្រើនកាន់តែ
ដឹង កាន់តែចូលរួមធ្វើ ឬថែរក្សា កាន់តែចំណេញដល់សង្គមជាតិ?
(ជួយដោះស្រាយបញ្ហាបងតូចបងធំ)

។ល។

សូមអធ្យាស្រ័យ ។ សូមជួយផ្តល់មតិយោបល់ ។